Όπως ανέφερε ο συντονιστής της εκδήλωσης, δημοσιογράφος Θαν. Τσαμούλης, η παρουσία και η ομιλία του Κώστα Σ. Αδαμόπουλου, έχουν ιδιαίτερη σημασία, αφού πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει ζήσει ενεργά και προσφέρει πολλά στην Αυλώνα.  Ο Κώστας Σ. Αδαμόπουλος επί πολλά χρόνια ήταν πρόεδρος του Συλλόγου Αυλωνιτών στην Αθήνα με μεγάλη δραστηριότητα και συμβολή τόσο σε έργα που συνέβαλαν στη βελτίωση της ζωής στο χωριό, όσο σε σημαντικές πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις κοινωνικού και πολιτιστικού περιεχομένου.

Ο Κώστας Αδαμόπουλος, Αυλωνίτης «ψυχή τε και σώματι» ως άνθρωπος της αγοράς και των επιχειρήσεων στο χώρο της ναυτιλίας, με ενεργό συμμετοχή στο συνδικαλιστικό χώρο της επιχειρηματικότητας (Επαγγελματικό Επιμελητήριο Πειραιά) με το ανοιχτό μυαλό και οδηγό του την αγάπη για το γενέθλιο τόπο, ήταν πανταχού παρών στα Αυλωνίτικα δρώμενα μέσω του Συλλόγου, τον οποίο στη συνέχεια για πολλά χρόνια εκπροσώπησε ως γραμματέας της Ομοσπονδίας Συλλόγων και Συνδέσμων Τριφυλίας.

Μιλώντας για τα βιβλία «Με το τσιαλούμι του κασμά» και «Μούτσης, ο “πρίγκιπας” του Βαρικού, ανέφερε μεταξύ άλλων:

Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ Κ. ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

«Θεωρώ τιμή που ο Αμβρόσιος με επέλεξε να είμαι μεταξύ των ομιλητών στη σημερινή εκδήλωση και να πω δύο λόγια για το σημαντικό συγγραφικό του έργο. Δύο βιβλία, δύο μαρτυρίες, πολλά συναισθήματα, πολλές εντυπώσεις και ενοχές. «Με το τσιαλούμι του κασμά»  το ένα, «Μούτσης ο “πρίγκιπας” του Βαρικού» το δεύτερο.

Πιστεύω, ότι για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα κείμενα των βιβλίων που παρουσιάζουμε σήμερα, θα πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τους ήρωές τους, το μέρος και την εποχή όπου έζησαν και έδρασαν και κυρίως όμως να γνωρίσουμε τον ίδιο τον συγγραφέα.

Στην ορεινή, πετρώδη και άγονη γη ,εκεί στα βόρεια της Μεσσηνίας, που για να καλλιεργηθεί και σπαρθεί, χρειάζεται το «Τσιαλούμι του κασμά» τη σκληρή μύτη του κασμά ,να αναποδογυρίσει το  λιγοστό χώμα που θα θρέψει τα σπαρτά, εκεί ευρίσκεται το ορεινό χωριό η Αυλώνα χτισμένο πάνω σε ένα λόφο, στα σύνορα της Μεσσηνίας και της Ηλείας που ανάμεσά τους κυλάει τα νερά του το μυθικό ποτάμι της ελικόρροης Νέδας του Ομήρου.

Ο τόπος αυτός  γέννησε τους ανθρώπους της ιστορίας μας, ανθρώπους με χαρακτήρα τραχύ, ατίθασο και σκληρό με την έννοια βέβαια της δύναμης και της αντοχής, ιδιότητες απαραίτητες για την αντιμετώπιση των αντιξοοτήτων και δυσκολιών, της φτώχειας και της στέρησης στον καθημερινό τους βίο. Η ανέχεια αυτή όμως καλλιέργησε και ανέπτυξε και τις άλλες ιδιότητες και αρετές του ανθρώπου, την οξυδέρκεια του νου και του πνεύματος, την δημιουργικότητα, την ικανότητα της ευρεσιτεχνίας για κατασκευή εργαλείων, σκευών και αντικειμένων καθημερινής χρήσης ,απαραίτητα για την αυτοσυντήρηση και επιβίωσης τους.

Η έλλειψη των σύγχρονων μέσων, χεριών ή ζώων, που τα χρησιμοποιούσαν ως εργαλεία στις γεωργικές και κτηνοτροφικές  τους ανάγκες, στις δύσκολες εποχές, στα πέτρινα εκείνα χρόνια που ζούσαν τότε, ήταν υποχρεωμένοι να συνεργάζονται, να αλληλοϋποστηρίζονται ,να αναπτύσσουν μεταξύ τους την αλληλεγγύη, την αλληλοκατανόηση ,τη φιλοτιμία και τη φιλοξενία, χωρίς όμως να ελλείπουν και οι μικρότητες, η ζήλεια, η διχόνοια, η αχαριστία ακόμα και η αδικία και η εκδίκηση. Οι σκληρές ανάγκες επιβίωσης άλλωστε, επέτρεπαν και ευνοούσαν τη δημιουργία όλων αυτών των αντιθέσεων.

Όλα αυτά μας τα περιγράφει ο συγγραφέας Αμβρόσιος Καρατζάς στα δύο του βιβλία που παρουσιάζουμε σήμερα με τόση παραστατικότητα, και μας φέρνει πολλά χρόνια πίσω, γεμίζοντας μας με ποικίλα συναισθήματα, αλλά και αμφιβολίες θα έλεγα για τους μη   γνωρίζοντες,  αν όλα αυτά συνέβησαν στην πραγματικότητα. Ποιος είναι λοιπόν ο συγγραφέας αυτός, ο οποίος ξαναζωντανεύει όλα αυτά τα γεγονότα και μας γεμίζει  τόσες θύμισες ; Ο συγγραφέας αυτός είναι ένας από τους ίδιους τους ήρωές του, είναι μέτοχος στα δρώμενα, δημιουργός αλλά και αποδέκτης, που αφού ξενιτεύτηκε και περιηγήθηκε  διάφορα μέρη, εντός και εκτός Ελλάδος, γνώρισε νέους ανθρώπους και γνώρισε τις σκέψεις τους, έγινε σοφότερος, επιστρέφει εξαγνισμένος και ανεπηρέαστος πλέον, μας ιστορεί τα γεγονότα μέσα από τα δικά του βιώματα και αυθεντικές πληροφορίες .

Το χωριό μας, η Αυλώνα, είναι ένα ορεινό μικρό και φτωχό χωριό, όπως είπαμε, που σήμερα αριθμεί  δεν αριθμεί 120 μόνιμους κατοίκους, αλλά το μικρό αυτό χωριό διαθέτει   πλήρες δίκτυο αποχέτευσης σε αντίθεση με άλλες πυκνοκατοικημένες περιοχές ή και πόλεις ακόμη και το έργο αυτό εν πολλοίς οφείλεται στην προσφορά του εν λόγω Αυλωνίτη συγγραφέα Αμβρόσιο Καρατζά. Οι ίδιες ανάγκες τον έκαναν και αυτόν να ξενιτευτεί ,να αγωνισθεί, να δημιουργήσει και το κυριότερο  να προσφέρει στον τόπο που τον γέννησε, συνεχίζοντας το έργο του πρωταγωνιστή του δεύτερου βιβλίου του, του Δημήτρη Βουδούρη- Μούτση.

Ο Αμβρόσιος όπως και πολλοί άλλοι Αυλωνίτες τότε αλλά και τώρα ,αφού πέρασε από διάφορα στάδια ,μετά πολλών κόπων και εμποδίων κατόρθωσε, να φτάσει στο αξιώματα του αντιπροέδρου και οικονομικού διευθυντή της μεγάλης εργοληπτικής και κατασκευαστικής εταιρείας ΑΘΗΝΑ Α.Ε., η οποία κατασκεύασε και το αποχετευτικό του Λεκανοπεδίου Αττικής. Με ενέργειές  του εκπονήθηκαν οι μελέτες και τα σχέδια βάσει των οποίων επετεύχθη η χρηματοδότηση και ολοκλήρωση του έργου. Η προσφορά του Αμβρόσιου όμως είναι συνεχής και αδιάκοπη και δίνει το παρόν όπου κληθεί ή όπου νομίσει ότι υπάρχει ανάγκη και στο σύλλογο και στο χωριό. Και άλλοι Αυλωνίτες πρόσφεραν και προσφέρουν για να αλλάξει μορφή η Αυλώνα, η οποία σήμερα είναι πράγματι πολύ όμορφη, σύγχρονη  και καμαρώνει θρονιασμένη πάνω στον πανέμορφο λόφο της ,περιμένοντας να υποδεχθεί και φιλοξενήσει τα ξενιτεμένα της παιδιά ,τους φίλους και τους επισκέπτες της.

Ένας απ’ αυτούς τους Αυλωνίτες είναι  και ο πρωταγωνιστής του δεύτερου βιβλίου του συγγραφέα «Μούτσης, ο “πρίγκιπας” του Βαρικού», ο Δημήτρης Βουδούρης ή Μούτσης. Ο Δημήτρης Βουδούρης μεγαλώνοντας έφυγε από το χωριό, απόχτησε γνώσεις και εμπειρία και επέστρεψε να τα προσφέρει στην Αυλώνα και να βοηθήσει τους συμπατριώτες του.

Αφού διέθεσε ότι είχε και δεν είχε, χωρίς κανένα προσωπικό όφελος, αναγκάσθηκε στο τέλος να πάρει δανεικά για να ολοκληρώσει τα έργα που ανέλαβε, δηλαδή να προσφέρει στους Αυλωνίτες τα δύο σημαντικότερα αγαθά για τη βελτίωση της ζωής τους, της ίδιας της ύπαρξής τους, θα έλεγα το φως και το νερό! Το αποτέλεσμα; Να οδηγηθεί στην αυτοκτονία από κάποιους από τους ίδιους τους ευεργετηθέντες συμπατριώτες του, χωρίς να ζητήσει ανταλλάγματα, χωρίς να αναζητήσει ευθύνες, χωρίς να απαιτήσει ένα ευχαριστώ ,αφήνοντας ταπεινά στο πίσω μέρος του πακέτου των τσιγάρων του την απλή, τη λιτή γραφή «με εκούρασε η ζωή μου», φανερώνοντας περίτρανα  το μεγαλείο της ψυχής του!

Τα σημερινά αφηγήματα του Αμβρόσιου Καρατζά πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να τα προσομοιάσουμε με αρχαία τραγωδία, με τη διαφορά όμως ότι εδώ δεν περαιώνεται «δι’  ελέου και φόβου» όπως μας λέει ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης αλλά  η κάθαρση-λύτρωση επέρχεται  από τους ίδιους τους Αυλωνίτες. Ευτυχώς η Αυλώνα συνεχίζει να βγάζει συχνά ,ανθρώπους που εκτιμούν και αναγνωρίζουν τις αξίες και τις προσφορές, αλλά και ανθρώπους που βλέπουν μπροστά, που δημιουργούν όνειρα και ελπίδες και προσφέρουν. Γιατί δημιουργία χωρίς προσφορά στον συνάνθρωπο, είναι χωρίς αντίκρισμα. Όπως γράφει και ένας άλλος σπουδαίος Αυλωνίτης, ο αείμνηστος Ιωάννης Γεωργακάς ο ιδρυτής των καταστημάτων «ΜΙΝΙΟΝ» στο βιβλίο του που μας άφησε ως παρακαταθήκη,  «ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΑΣ η ιστορία μιας ζωής ΜΙΝΙΟΝ η ιστορία ενός καταστήματος», ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο για να δημιουργεί και να προσφέρει.

Κυρίες και κύριοι, πιστεύω ότι ένας από αυτούς τους ανθρώπους, απ’ αυτούς τους Αυλωνίτες είναι και ο Αμβρόσιος και αυτό αναμφίβολα αναδεικνύεται και αποδεικνύεται  σήμερα!  Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας».

Του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΚΟΛΕΤΣΟΥ

Συγγραφέα-Λαογράφου

Άρχισα να το διαβάζω και σταμάτησα όταν το τελείωσα, γιατί παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρον.  Μέσα στις 100 σελίδες του βλέπει κανείς την 82χρονη πορεία ενός άγνωστου Κυπαρισσιωτόπουλου δοσμένη έτσι που, σε πολλά σημεία, σε συγκινεί.

Ορφανός από πατέρα στα εννιά του χρόνια άρχισε να αγωνίζεται για να επιβιώσει μαζί με τη μάνα του και τα τέσσερα αδέλφια του, αρχίζοντας με θελήματα (για ένα κομμάτι ψωμί… που λέει ο λόγος) και άλλες μικροδουλειές, όσες μπορούσε.  Γράφει κάπου ότι μέχρι τα 12 του χρόνια δεν είχε παίξει κι αυτός σαν παιδί.  Βρέθηκε αργότερα στην Αθήνα με ένα από τ’ αδέλφια του.  Γράφτηκε σ’ ένα νυχτερινό Γυμνάσιο και θαυμάζει κανείς όταν διαβάζει από πόσες δουλειές πέρασε, πάντοτε φίλεργος και τίμιος, ώστε οι εργοδότες του να τον ανταμείβουν αναλόγως, μέχρι που κατάφερε να δημιουργήσει κάτι δικό του, να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια με παιδιά και εγγόνια.

Κοντά στην πολύ δύσκολη πορεία της ζωής του, όπως την περιγράφει εμπλουτίζει το βιβλίο με στοιχεία ιστορικά και λαογραφικά (π.χ. τι ήταν η «μπομπότα», η «ριγανάδα», οι «μαραγκούλες», η «παστασιούτα», ο «γιόμος», ο «κούφος» κ.ά.)

Θα μακρηγορούσα να αναφερθώ και σε άλλα ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου και αρκούμαι να προσθέσω ότι ο κ. Αγγελάκος μου θύμισε ένα ανάλογο βιβλίο του αείμνηστου συγχωριανού μου Γιάννη Γεωργακά, με τίτλο: «ΓΕΩΡΓΑΚΑΣ – Η ιστορία μιας ζωής, ΜΙΝΙΟΝ – Η ιστορία ενός καταστήματος», ο οποίος γράφει: ότι βρισκόταν μια μέρα στη «Ράχη» (τοπωνύμιο στο έμπα της Αυλώνας) με τη μάνα του και σκάβανε και βλέπει πέντε- έξι παιδιά στο δρόμο που έβγαζε στην Κυπαρισσία, στο Γυμνάσιο, και ζήλεψε.  Ο πατέρας του (ο «Μητσοντίνης») δεν είχε ούτε εκατό δραχμές για να τον γράψει…  Και αποφασίζει ότι δεν πρέπει να μείνει στο χωριό παρά τον καθησυχασμό της μάνας του: «Έχει ο Θεός, παιδάκι μου…» και έρχεται στην Αθήνα… όπου μετά από αρκετά χρόνια έφτιαξε το ΜΙΝΙΟΝ.

Τέτοια βιβλία περιέχουν πολλά ψήγματα χρυσού και πρέπει να διαβάζονται απ’ όσους (κυρίως τα παιδιά και τους νέους) θέλουν να τραβήξουν μπροστά παρά τα όποια εμπόδια.

Γράφει η ΑΝΤΩΝΙΑ ΠΑΥΛΑΚΟΥ

φιλόλογος, συγγραφέας, γραμματέας ΕΜΣ

Καλαματιανός ο Τέλης Φράγκος από γέννηση και κυρίως από πεποίθηση, γιατί ζει μόνιμα στην γενέθλια πόλη, από το 1977. Ήταν τότε που έκλεισε τ’ αυτιά στις σειρήνες της μητριάς πατρίδας, της Γερμανίας που τον κράτησε κοντά της ως σπουδαστή και εργαζόμενο για έντεκα χρόνια και που εγκατέλειψε με σταθερή επιλογή για να ζήσει στη φωτεινή πόλη του ελληνικού νότου που τον εμπνέει σταθερά στις ποιητικές ή συγγραφικές αναζητήσεις του.

Μακρά, λοιπόν, η πορεία του Τέλη Φράγκου στα γράμματα και άξια να προσεχθεί και να αποτιμηθεί όσο της πρέπει. Ένα ποιητικό έργο με ποικίλες διεθνείς βραβεύσεις αλλά και ελληνικές, με κορυφαία το βραβείο «Μάρκος Αυγέρης» που έλαβε το 2014 από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών για την ποιητική του συλλογή «Άλαλες λέξεις – βουβές νότες».

• Ο δημοσιογράφος, Θαν. Παντές, ένας από τους ομιλητές της εκδήλωσης, εστίασε ακριβώς στην αξία του συνολικού ποιητικού έργου του Τέλη Φράγκου και στην ανάγκη μιας αναψηλαφητικής και πολύ προσεκτικής ματιάς στην εξελικτικά βελτιούμενη πορεία της ποιητικής του, των εκφραστικών μέσων και των θεμάτων του.
• Στην ίδια γραμμή προσέγγισης κινήθηκε και στην δική του εισήγηση ο δικηγόρος, Δημ. Ζέρβας, ο οποίος φώτισε τη διάσταση της σχέσης του Τέλη Φράγκου με την Καλαμάτα σε πολλά σημεία του συνολικού ποιητικού του έργου αλλά και με έμφαση στην πρόσφατη συλλογή, όπου η ομορφιά της πόλης του ποιητή και η θάλασσά της λειτουργούν ως αντίδοτα, ως φάρμακα προσωρινής αθανασίας στο αναπόφευκτο του ανθρώπινου τέλους.
• Η δημοσιογράφος Γιούλα Σαρδέλη, με σημείωμά της που διαβάστηκε στην εκδήλωση, σχολίασε ότι ο Τέλης Φράγκος γράφει τον «Βαρκάρη του Αχέροντα» με σκοπό να μιλήσει για τον δικό του τρόπο προσέγγισης στο φαινόμενο του θανάτου. Εντόπισε μάλιστα τη ρεαλιστική διάθεση του ποιητή, την υποταγή του μάλλον και όχι τη διαμαρτυρία του στο συνολικό φαινόμενο της ζωής που απολήγει στον θάνατο.
• Τον λόγο του ποιητή ανέδειξε με την εξόχως θεατρική απαγγελία τριών ποιημάτων της συλλογής, ο πολύ αγαπητός ηθοποιός, Αλέκος Κολλιόπουλος. Ακολούθησαν δύο τραγούδια σε στίχους Τέλη Φράγκου και μελοποίηση από τον μουσικό – συνθέτη και Δ/ντή της Φιλαρμονικής Καλαμάτας, Κώστα Νικολέα, τα οποία απέδωσε η σοπράνο, Ευτυχία Δημητρακοπούλου με τη συνοδεία της Ρούλας Αλαμάνου στο πιάνο, του Γιώργου Μίντζα στο κλαρινέτο και της Φιλοθέης Μαστέα στο φλάουτο.
• Ο Τέλης Φράγκος που απευθύνθηκε στους φίλους του εκ των υστέρων, κυρίως για να τους ευχαριστήσει, διευκρίνισε ότι η νέα του ποιητική συλλογή, παρά τον τίτλο και μια ενότητα ποιημάτων που αφορούν τη θεματική του τίτλου, δεν έχει σκοπό να προξενήσει στον αναγνώστη αισθήματα απαισιοδοξίας ή δυσφορία, αλλά αντίθετα να του δείξει τον δρόμο προς την συμφιλίωση με το αναπόφευκτο τέλος του φαινομένου της ζωής και τους τρόπους που έχει επιλέξει ο ίδιος να το αντιμετωπίσει, χωρίς μάλιστα να το εχθρεύεται.

Η γράφουσα που είχε και την ευθύνη του συντονισμού της εκδήλωσης, συμπληρώνει με το κείμενο που ακολουθεί στοιχεία τα οποία ανέφερε στην εισαγωγή της στην αρχή της παρουσίασης. «Η ποιητική συλλογή του Τέλη Φράγκου δεν αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη να χαλάσει τη διάθεσή του, μια και το βιβλίο περιέχει, εκτός των ποιημάτων των σχετικών με τον τίτλο, ένα σύνολο άλλων που αφορούν σύγχρονα προβλήματα και τις ευθύνες του ανθρώπου γι’ αυτά, άλλα που πυρήνας τους είναι η αγάπη, η χαμένη αγάπη, ο έρωτας, η διαδικασία της ποιητικής δημιουργίας και τα υλικά που χρησιμοποιεί γι’ αυτήν ο ποιητής. Ο αναγνώστης θα απολαύσει επίσης 34 αρχαιογνωστικά χαϊκού που βρίσκονται στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ενώ θα βρει ανάμεσα στα ποιήματα 11 εικόνες «υπομνηματισμένες» με ολιγόστιχες ποιητικές συνθέσεις, με παίζουσα διάθεση και περιεχόμενο διάφορο από τη βασική θεματική.

Ο Τέλης Φράγκος, λοιπόν, αυτοαποκαλούμενος «βοσκός των αστεριών» στο εξαιρετικό και ομώνυμο ποίημα της συλλογής καταθέτει στον αναγνώστη του με τον τίτλο αυτό, την ποιητική του ταυτότητα. Ανιχνεύοντας εμείς τα στοιχεία αυτής της ταυτότητας στη συγκεκριμένη συλλογή, βρίσκουμε να είναι παρόμοια με των υπολοίπων. Με τη δυναμική μιας ποιητικής πρόζας, με σύμμαχο την ομορφιά της φύσης, με έμφαση στη θάλασσα και μάλιστα στην καλαματιανή, με τη δύναμη του έρωτα, με την αξία της αγάπης και των θετικών συναισθημάτων ο ποιητής μας ξορκίζει την ασκήμια του ανθρώπινου τέλους. Πανταχού παρόντα είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το μοναδικά προσωπικό του στιλ, που είναι, θαρρώ, η πρόκληση με την οξύτητα της παρατήρησής του, το ξάφνιασμα που έρχεται από τις αφτιασίδωτες λέξεις του, ο κοφτός ρεαλισμός του που δεμένος ωστόσο μ’ έναν κοσμητικό φόρτο συνθέτουν έναν πρωτότυπο πυκνό λυρισμό. Όλα τα παραπάνω παραμερίζουν τα απλά, τα κοινά νοήματα και, μαζί με τον στίχο, τον νευρικό, τον δυνατό και υποταγμένο στον δημιουργό του, φτιάχνουν διαδρομές εικόνων με στόχο μια κατάληξη που ξαφνιάζει, με την απλότητα και τη διαύγειά της, τον ήδη ποιητικά μεθυσμένο αναγνώστη. Ειρωνεία, ή λεπτή ειρωνεία, σαρκασμός και αληθινά ζωντανή και αυτοσαρκαστική έκφραση ανακινούν, μέσω και της εικονοποιίας, τα βαθύτερα συναισθήματα και οδηγούν, μέσα από ένα ενδιαφέρον ποιητικό ταξίδι, σ’ ένα συχνά απρόσμενο τέλος».

Κλείνοντας, σας μεταφέρω άρωμα από την ποιητική συλλογή με την ολιγόστιχη και ουσιαστική αναφορά του ποιητή, την οποία καταθέτει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Αναθεωρώ τα γεγονότα

του χθες

Υποτάσσομαι στις αντιξοότητες

του σήμερα

ελπίζω στην γενναιοδωρία

του αύριο.

(Ποιητική συλλογή, Διάττων, Αθήνα, 2017)

Ο Ηλίας Τσιμπλής πριν από μερικούς μήνες, σχετικά πρόσφατα, έχασε την πολυαγαπημένη του σύζυγο, τη Μαίρη, και απόσταξε την οδύνη του σε δέκα ποιήματα – ελεγεία, που συναποτελούν την επίτιτλη συλλογή. Η συλλογή, αφιερωμένη στη Μαίρη, δεν είναι αφηγηματικοί κρίκοι ιστορικού λόγου, δεν είναι Ιστορία, είναι αυθεντικοί οδυρμοί οδυνώμενης ψυχής, είναι άπεφθη ποίηση. Ο Αριστοτέλης διακρίνοντας την Ποίηση από την Ιστορία, υπογραμμίζει ότι η πρώτη έχει καθολικό χαρακτήρα και είναι πιο φιλοσοφημένη και σπουδαιότερη από τη δεύτερη, που αναφέρεται σε συγκεκριμένα, ατομικά προπάντων, γεγονότα, πάθη ή κατορθώματα¹. Κατά συνέπεια, τα «Ελεγεία» του Ηλία Τσιμπλή ενέχουν ένα οικουμενικό στοχαστικό βάθος και απηχούν απράυντο συγκλονισμό στη δεκτικότητα όλων των ανθρώπων, όπως η φιλοσοφία γρηγορεί όχι στα «καθ’ έκαστον» αλλά στα «καθόλου» γεγονότα και αποκαλύπτει τις γενικές αρχές του κόσμου, της φύσης και της κοινωνίας.

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΕΝΤΙΦΗΣ

Η ενλόγω συλλογή είναι η «ενδοχώρα» του ποιητή με «την ψυχρόφιλη απελπισία», το «άμουσο τοπίο μελαγχολίας». Όπως μέσα στη φρίκη του πολέμου ο απελπισμένος λαχταράει να ήταν πουλί και να έφευγε πετώντας μακριά σε ήρεμο τόπο σωτηρίας, έτσι και ο ποιητής ποθεί να δραπετεύσει με την Τρισεύγενη απαντοχή του, για να περισωθούν, «κάπου αλλού… / πριν από το τελικό σβήσιμο του ήλιου»². Η ενδοχώρα του Ηλία Τσιμπλή , το άμουσο τοπίο μελαγχολίας, είναι το «Μεσσηνιακό τοπίο» με φρούριο μετέωρης ελπίδας την Είρα. Και η ελπίδα αναμφισβήτητα σε όλα τα φρούρια αχνοφέγγει μετέωρη, δεν είναι σταθερή, τρέμει σαν αδύναμη φλόγα ισχνής λαμπάδας, γιατί καραδοκεί απέξω η προδοσία, το Μαυροπούλι, ο πειρασμός. Στην Είρα της θρηνωδίας της ψυχής του ποιητή η προδοσία ενσαρκώνεται στον «πονηρό δούλο» του κακού, στον «βροτολοιγό» βουκόλο του Εμπέραμου, του εξολοθρευτή. Στην Είρα, έτσι, άρχισαν η ήττα, η φθορά, τα «στοιβαγμένα πάθη», η «στάχτη των άστρων», τα «πικρά μοιρολόγια αφής». Εκεί, σε εκείνο το φρούριο των γαληνών έξεων, στο κάστρο με τα ξύλινα τείχη, τρύπωσε το Αδυσώπητο και εξώθησε με την ώχρα του τη ζωή στην επική περιπέτεια, στην οδύνη και στο χάος. Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό στην προκειμένη περίπτωση και αριστοτελικά κορυφωματικό το ότι ο Ηλίας Τσιμπλής μετουσιώνει με αφαιρετικό λόγο ένα σημαντικό γεγονός από την Ιστορία των Μεσσηνιακών πολέμων σε εικονογραφία σιμωνίδειου κάλλους, σε «ζωγραφίαν λαλούσαν», σε γνήσια, ανόθευτη ποίηση³.

Είναι δεδομένο ότι η φύση είναι η AlmaMater, η Τροφός Μητέρα, που πορεύεται με τους νόμους της, τη νομοτέλεια. Οι «κυρτώσεις», οι «διαστρεβλώσεις» και «άλλα συμπλέγματα» είναι γεννήματα της φύσης. «Τις ευθείες τις φτιάχνει ο άνθρωπος / ή τις φαντάζεται». Όταν οι δραστηριότητες του ανθρώπου παραβιάζουν τους νόμους της φύσης και συνιστούν καταληκτικά υπερβασίες ή όταν οι φαντασιώσεις διογκώνονται από μανικό θράσος και μετουσιώνονται σε αχαλίνωτο πάθος, τότε διαπράττεται ένα οριακό λάθος ή διαμορφώνεται μέσα από επιπόλαιους υπολογισμούς και αστήρικτη πίστη ένας καταστροφικός μύθος. Το οριακό λάθος και ο καταστροφικός μύθος αναβοώνται από το θρηνωδό ποιητή ως αμετάκλητη αιτία και άτεγκτη απειλή να κρεμαστεί το όνειρο, το όραμα, στο αβυσσαλέο κενό, «με ένα σχοινί να αιωρείται / στο διάστημα»⁴.

Με αποκαλυπτικές διοσημίες – προσημαίνοντα ηγούμενα – τη Δίκτυννα αιτία και τη φοβέρα Αδράστεια, ανοίγεται ο δρόμος του «Αμείλικτου», ο δρόμος των ανύποπτων συνοδοιπόρων με «τον κονιορτό στις οξειδωμένες περικνημίδες, /… με ξηρασία μεγάλη, /… κοντά στις υπώρειες της αυγής». Οδύρεται ο ποιητής: «ψυχοπαίδια του δρόμου /… ήμασταν αποφασισμένοι / να φύγουμε από εκεί», από το «αμίλητο νερό», από την περιστασιακή άπλα της «ελεύθερης ζώνης»…, «χωρίς ασφαλώς να γνωρίζουμε / το τι μας περιμένει»⁵. Ο δρόμος των συνοδοιπόρων, των αλωμενωνοδιτών, δεν είναι ο «Δρόμος» του Τζακ Κέρουακ ούτε ο «Δρόμος» του Ανδρέα Εμπειρίκου⁶, αλλά ο δικός τους δρόμος, ο δρόμος του λάθους τους και του μύθου τους, ο βρυγμός της Δίκτυννας και της Αδράστειας, τελικά η Άτροπος του ενός και ο Κωκυτός του άλλου, ο χαμός της Θαλλώς και η ολολυγή του Φυτάλου.

Τώρα οι μνήμες μυρμηγκιάζουν στις αναδρομές του ποιητή, «αμνηστεύουν τα αποδημητικά πουλιά της λήθης, / στοιχειώνουν θρύλους και δοξασίες αλλοτινών καιρών». Τα βράδια, όταν πέφτει το σκοτάδι και η αλγεινότερη συνειδητοποίηση, «με αδειανά τα χέρια», της μεγάλης απώλειας βαραίνει μολύβι τη μοναξιά, η μελαγχολία πιαίνεται μεταστρεφόμενη σε θλίψη και η θλίψη σε αβάσταγο πόνο και ακιδωτή περιωδυνία. Οι «παιδικές θεϊκές αναμνήσεις», οι «μάγισσες ώρες», τα «ονειρικά τοπία», τα «καφεγάλαζα καβούρια», οι «αμμόπετρες», οι «ονειρικές ανάγλυφες μορφές», ζωντανεύουν ως χλώρη το παρελθόν, για να εξορκιστεί η απόγνωση, επιστρατεύονται ως θεραπεία βάλσαμο της οδύνης, ως «ίασις» της ψυχής. Όλες οι παλιννοστήσεις των ηχοχρωμάτων και των βιωμάτων της περασμένης ευτυχίας «ζητούν διέξοδο, σωτηρία, ένα ξέφωτο / στο μυστηριώδες δάσος» της παροντικής ζωής, αλλά μάταια. Ο Δάντης βρήκε διέξοδο, σωτηρία, ξέφωτο στο «σκοτεινό ρουμάνι» της ζωής στο πρόσωπο του Βιργίλιου και αναφώνησε λυτρωτικά: «Συ δάσκαλός μου, συ οδηγός, συ αφέντης», αλλά ο Ηλίας Τσιμπλής προσώρας πάσχει και οδυνάται. Θρηνεί στον κομμό του, στη μονωδία του, για τη χαμένη Θαλλώ του και προσονομάζει το αδύνατο της επανάκτησης του φέγγους της περίκλειστο στρείδι. Ιδού ο έλεγος για την ερεμνή ειρκτή της στίλβης του ονείρου του: «Στρείδι που κλείνει και δεν μπορείς να πάρεις / το μαργαριτάρι από τα θηλάζοντα στήθη του»⁷.

Ο ποιητής στη θρηνωδία του κάνει τα αδύνατα δυνατά, για να επικοινωνήσει με την Γλαυκή Ομορφιά. Τη φαντάζεται «να στέκεται στο ανοιχτό παράθυρο», να αργανεβαίνει νύφη «στον ανήφορο με βήμα χορευτικό /… με άστρα στολισμένο / τη νύχτα το πρόσωπό της», να χαίρεται την αδιατάρακτη χαρά με απέριττα λόγια αιώνιου όρκου «στο προαύλιο της εκκλησίας», να ανθοφορεί. Δεν μπορεί να πιστέψει στην αιώνια απουσία και στην απαρασάλευτη σιωπή. Φαντασιώνεται την Ωριά του να επιστρέφει στην προσδοκία του κατά αδήριτη ανάγκη, «όπως τα μεγάλα καράβια με τα φώτα αναμμένα επιστρέφουν θριαμβευτικά στη βάση τους», και επίμονα μονολογεί: «Δε γίνεται…, θα επιστρέψεις, / πάλι θα έρθεις, από τον ουρανό / θα κατέβεις». Στην περαίωση της φαντασίωσής του πλάθει ένα διάλογο – διαλεκτική με την ουτοπία, μια ευρύπεδη τριστιχία: «Με ρώτησες αν γνώριζα τον τρόπο / και το χρόνο της συνάντησης. / Δεν σου απάντησα, γιατί δεν  το γνωρίζω». Έτσι, και τώρα πάλι, μια «ασαφής επιστροφή» συνεχίζει να αποστάζει στον ψυχισμό του Ηλία Τσιμπλή τον πόνο και την οδύνη.⁸

Οι σφάκελοι της θλίψης γίνονται αιχμηρές περόνες και η ελεγεία προσλαμβάνει ακόμα πιο επώδυνο χαρακτήρα, όταν ο θρηνωδός αναφέρεται στη δική του επιστροφή στα λυγρά όρια. Σπαράζει από τα μύχια του «είναι» του: «Θα γυρίσω μια νύχτα τρελός, / πιο τρελός θα γυρίσω, / θα πάρω ανάποδα τον καιρό. // Θα σε βρω στους γκρεμούς όπου βασίλεψε / το λευκό παιδικό σου φεγγάρι. // Θα φυσάει, θα σηκώνει τα ξέφτια σου ο άνεμος, / θα σηκώνει κουρέλια από παλιές Κυριακές, / θα μας παίζει λυγμούς το φθινόπωρο. // Τα λόγια μας θα αναφλέγονται χωρίς να ζεσταίνουν. // Μόνο που θα μας δείχνει / με δάχτυλο τσακισμένο η ερημιά, / αφήνοντας στα σπλάχνα μας ματωμένες πατημασιές, / βουλιάζοντας λίγο-λίγο η εικόνα σου / στον ασάλευτο κονιορτό της ζωής μου».⁹

                Και τι απομένει τώρα για τον ποιητή; Όχι άλλο από την προσευχή, για ιλασμό. Επικαλείται την παιδική του ηλικία, το γαλανό ουρανό, τον κόσμο της απέραντης αβύσσου, και ακούει τη μολπή τους. Προσφωνεί τα ιερά τοπία του κάλλους και τα μεγαλύνει με τελετουργική γλώσσα. Ανατρέχει στο θαύμα της δημιουργίας του κόσμου, της φύσης και των θεσμών, στην αρμονία και στο μεγαλείο του σύμπαντος, και εκστασιάζεται, μεταρσιώνεται. Καθικετεύει, θερμοπαρακαλεί όλες τις απαντοχές, για να παρηγορηθεί στο άλγος του, για να πραϋνθούν οι λυγμοί του. Η προσευχή του είναι η ιλαστήρια Λιτή του. Ας ακούσουμε το ρυθμό της: «Παιδικές μου αναμνήσεις, / κουρτίνες του ουρανού ασσυνέφιαστες, / κοσμήματα στις αιώρες του χάους, / ακούω την ψαλμωδία σας. // Ίλεως, ίλεως! // Ω άχραντα τοπία της ωραιότητας, / με λέξεις τελετουργικές σάς υμνώ. // Ω η αρχαία γέννηση / θεών τε και ανθρώπων, / αιώνια αρμονία του σύμπαντος, / μεγαλείο απέραντο. // Ίλεως, ίλεως».¹⁰

Το μότο της συλλογής είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό απόσπασμα από «Τα Εις Εαυτόν» του Μάρκου Αυρηλίου. Σε αυτό το απόσπασμα ο φημισμένος Ρωμαίος αυτοκράτορας και στωικός φιλόσοφος αναφέρει ότι ο Ιπποκράτης, οι Χαλδαίοι, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Πομπήιος, ο Γάιος Καίσαρ, ο Ηράκλειτος, ο Δημόκριτος, ο Σωκράτης (και όλοι οι άνθρωποι, επώνυμοι και ανώνυμοι, μπορεί να προσθέσει ο καθένας), έζησαν πάνω στη γη προσφέροντας, δρώντας, αλλά κάποτε έφυγαν από τη ζωή. Μετά το θάνατο οι άνθρωποι πηγαίνουν εκεί όπου δεν λείπουν οι θεοί ή περιπίπτουν σε κατάσταση πλήρους αναισθησίας. Στην πρώτη περίπτωση μεταβαίνουν σε έναν άλλο κόσμο πνευματικό, θεϊκό, και στη δεύτερη γίνονται χώμα και λύθρος. Ο Ηλίας Τσιμπλής, αφορμώμενος από αυτό το περιούσιο χωρίο του Μάρκου Αυρηλίου και απευθυνόμενος με το δεητικό λόγο του στις ορίζουσες της ζωής και του σύμπαντος για να τον σπλαχνιστούν, εξωτερικεύει τώρα ποιητικά μια άλλη πραγματικότητα του ψυχικού του κόσμου, η οποία είναι, έπειτα από αντιμέτρηση με το δαιδαλώδες πλέγμα της θλίψης, η προοδευτική αποφόρτιση του συσσωρευμένου αιτναίου πόνου. Αν εδώ ληφθεί υπόψη και το «Θαλερό», ένα ποίημα της συλλογής σικελιανικού οίστρου, είναι αδύνατο να λαθεύει η διάγνωση. Στο ενλόγω ποίημα ο ποιητής βιώνει τον διθύραμβο της «Μαρίας της άνοιξης», που με ανθηρούς συνειρμούς ελυτικού κάλλους μάς ανάγει στη «Δεσποινίδα Απριλίου», στην «Ονειροτόκο», στην «Αλλιώς Ωραία» και στη «Χλωρή» ή με θρησκευτική εξεικόνιση μάς οδηγεί σεμνά στο ανείπωτο θάμβος του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Οι καθοριστικοί στίχοι αυτού του ποιήματος είναι: «Γυρίστε πίσω (= ελάτε προς εμένα) ανθηροί καιροί / κουβαλητές των καλών καρπών //… και η Μαρία της άνοιξης φορώντας βροχή / να με δείχνει φιλεύοντας / αβασίλευτους ήλιους. // Ω, τι πλησμονή!».¹¹

Με αυτά τα δεδομένα έχει ήδη προετοιμαστεί η ποιητική πορεία του Ηλία Τσιμπλή προς τον «εξαγνισμό», προς τη «λύτρωση», προς τη «θέωση», όπως την βίωναν οι αρχαίοι Αθηναίοι στην Ακρόπολη αντικρίζοντας τον Παρθενώνα και ανεβαίνοντας προοδευτικά με τα μάτια τους και την ψυχή τους τις τρεις βαθμίδες, τη Ζωφόρο, τις Μετόπες και τα Αετώματα, ή όπως τη βιώνουν πάντοτε οι πιστοί στον Ορθόδοξο Χριστιανικό Ναό αναπέμποντας την προσευχή τους από τον κυρίως ιερό χώρο, μέσω των Αγίων, των Αγγέλων και της Πλατυτέρας των Ουρανών, στον Παντοκράτορα. Το ποίημα που κορυφώνει αυτή την πορεία προς τη λυτρωτική πράυνση, με τίτλο «Αφιέρωση», είναι ένα αριστούργημα λόγου, εφάμιλλο των αριστουργημάτων που η παγκόσμια λογοτεχνία έχει προσφέρει στην ανθρωπότητα. Το παραθέτουμε ως αριστοτελική κάθαρση κατακλείδα της θρηνωδίας: «Ωραίοι οι πέρα ουρανοί! // Ωραία τα νερά και οι χλόες / και εκείνο το αγίνωτο δάκρυ, / που πρασινίζει στα μάτια σου! // Ωραίο και το μαβί συννεφάκι, / που πίνει λυγμούς / και σηκώνει ψηλά την καρδιά μου. // Γι’ αυτό δεν μιλώ, επειδή σε θαυμάζω, / καλύπτω τις πληγές μου με φλούδες λωτού / και εξαγνίζομαι. // Και δεν τρομάζω, / καθώς εγγίζουν και μένα και την εικόνα σου / οι φλόγες της αβάσταχτης μοναξιάς μου».¹²

Ο ποιητής λοιπόν στην οραματική θέα της «Floramirabilis» αλαφρώνει από τους γόους και απογειώνεται, σιωπά μπροστά στο θαύμα της άφθιτης ομορφιάς, λησμονεί τις πληγές του, εξαγνίζεται, καθαίρεται. Δεν τρομάζει, «ενώπιος ενωπίω», από το υπέρλογο φάσμα του Ειδώλου του, ούτε από την πύρινη νεφέλη που θα καλύψει τη συνωρίδα, γιατί στο θαύμα η βάτος φαίνεται «φλεγομένη» αλλά παραμένει «μη καιομένη». Αναθαρρεί από τα λόγια της Καλής του, που τα φαντάζεται ως υπερκόσμια φωνή μέσα στην έκστασή του, ως «φάτιν». Ιδού η ηχώ της: «Μη φοβάσαι. Σου μιλώ από το επέκεινα, από το υπερπέραν. Η ζωή είναι μια αρχή που βρίσκει το τέλος της και ο θάνατος ένα τέλος που βρίσκει την αρχή του. Η ζωή και ο θάνατος είναι ένας κύκλος, το τέλειο σχήμα. Είναι ο ουροβόρος όφις, που η κεφαλή του βρίσκει την ουρά του για ανανέωση και η ουρά του την κεφαλή του για αθανασία. Είναι η βινιέτα του βιβλίου μας. Μη φοβάσαι». Έτσι, τα «Ελεγεία» του Ηλία Τσιμπλή με μια άλλη βίωση είναι μια θρηνωδία ιερουργία, μια ιερουργία φρυκτωρία.¹³

Όσον αφορά στην «αυτοσκηνοθεσία», στην «αυτοσκηνογραφία» και στα «δορυφορήματα» της συλλογής, μπορούμε ανεπιφύλακτα να αναγνωρίσουμε ότι όλα τα στοιχεία τους, αρμοί, ειρμοί, δαρμοί, ρυθμοί και σφυγμοί, κανοναρχούνται με εκπληκτική τάξη από τον αναξαγόρειο νου του ποιητή. Στο ποιητικό σύμπαν των «Ελεγείων» αξιοποιούνται ως καθοριστικά σημαίνοντα και σημαινόμενα, με όλα τα συμπαρομαρτούντα, ο χώρος, ο χρόνος, η φύση, η ζωή, το διάστημα, το χάος. Οι τόποι, τα τοπία, τα βουνά, η θάλασσα, το πέλαγος, ο άνεμος λειτουργούν μαθεκτικά στο λυγρό ή αναγωγικό πνεύμα της ποιητικής γραφής. Ο καιρός, οι καιροί, η αυγή, η μέρα, το φως, το βράδυ, η νύχτα, το σκοτάδι συμπορεύονται λειτουργικά με την προαίρεση του ποιητή. Η ζωή χλωρή ή σποδός, στάχτη-τέφρα ή κονιορτός, μελαγχολία, απελπισία, λυγμοί, δάκρυα, μοναξιά, ερημιά ή θέωση ζωγραφείται ως οδυνηρή πορεία προς τον ιλασμό. Ο ουρανός, ο ήλιος, το φεγγάρι, τα άστρα, η απεραντοσύνη εικονογραφούνται με ασκραία έμπνευση ως όρια και μεθόρια. Τέλος, οι εποχές ντύνονται τα ταιριαστά τους χρώματα και φθέγγονται σαν χρησμωδοί από το χρηστήριό τους. Λείπει από τις εποχές το καλοκαίρι, γιατί αυτό εκφράζεται ως διαρκής γαλήνη με την εξαγνιστική λυτρωτική κατακλείδα της θρηνωδίας.¹⁴

Συμπερασματικά, τα «Ελεγεία» του Ηλία Τσιμπλή έχουν ρίζες στον «έλεγο» του τέλους της «Ιλιάδας», στην ελεγειακή ποίηση της αρχαϊκής εποχής, στα αρχαία επιτύμβια επιγράμματα, στους επιτάφιους λόγους, στους θρήνους των αιώνων, στα μοιρολόγια, στην ελεγειακή ποίηση των νεότερων χρόνων (π.χ. στα «Ελεγεία…» του Καρυωτάκη), στη ζωή που την πολεμάει αέναα, αλλά μάταια, ο θάνατος. Γι’ αυτό η σκευή τους είναι ένα θαυμαστό ολοκλήρωμα, είναι παιδεία.¹⁵

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Αριστ. Ποιητική (Στ. Δρομάζος ή Σίμ. Μενάρδος-Ι. Συκουτρής), 1451b.
2. Σελ. 17. Ο τίτλος του ποιήματος «Ημέρες του 2012» θυμίζει Σεφέρη.
3. Το ποίημα, σελ. 15. Για το γεγονός της Είρας, βλ. Παυσανία, Μεσσηνιακά-Ηλιακά, τόμ. 3^ος, IV, 20, 21, Εκδοτική Αθηνών 1979 (Ν. Δ. Παπαχατζής).
4. Το ποίημα «Το Λάθος», σελ. 25.
5. Το ποίημα «Ο Δρόμος», σελ. 21.
6. Τζακ Κέρουακ, Στο Δρόμο (μυθιστόρημα για το ταξίδι στην Αμερική των μπιτ). Το Βήμα Βιβλιοθήκη, 2007, σσ. 450 – Α. Εμπειρίκος, «Ο Δρόμος» (συμβολικής σημασίας κείμενο για την περιπέτεια της εξορίας του ποιητή το 1944 από την ΟΠΛΑ στα Κρώρα), Οκτάνα, σσ. 15-8.
7. Το ποίημα «Στο Ξέφωτο», σελ. 11. Για τον Δάντη και τον Βιργίλιο βλ. Θεία Κωμωδία, Μτφρ. Ν. Καζατζάκης, σσ. ιζ’, Α’, 1 κ.ε.-Η λέξη «προσώρας» της παραγράφου δικαιολογείται λόγω των δεδομένων. Στην παράγραφο της σημ. 12 το νόημά της ακυρώνεται, γιατί ο ποιητής εξαγνίζεται, ανάγεται στη λύτρωση.
8. Το ποίημα «Ασαφής Επιστροφή», σελ. 19.
9. Το ποίημα «Θα γυρίσω», σελ. 27.
10. Το ποίημα «Προσευχή», σελ. 29 ─ Ο ποιητής παρακαλεί να τον σπλαχνιστούν η αθωότητα της παιδικής ηλικίας, η φύση, οι απαρχές της ζωής, το σύμπαν. Και ο Προμηθέας, τηρουμένων των αναλογιών, αλυσοδεμένος στον Καύκασο, πράττει το ίδιο: Βλ. Αισχ, Πρ. Δ., στ. 88-92 ─ Ο όρος «ίλεως» απαντάται συχνά στη Βίβλο, σε εκκλησιαστικά κείμενα και στην αρχαία ελληνική τραγωδία ─ Στο ενλόγω ποίημα διαπιστώνεται, λόγω του περιεχομένου του, έντονο το θρησκευτικό, τελετουργικό στοιχείο, που συνάδει με το θρυλούμενο ότι, προκειμένου ο άνθρωπος να επιτύχει ό,τι διακαώς επιθυμεί, «συνωμοτεί το σύμπαν».
11. Διαφωνώ με το νόημα της μετάφρασης του τελευταίου τμήματος του αποσπάσματος του έργου του Μ. Αυρηλίου από τον Γιάννη Αβραμίδη (εκδόσεις Θύραθεν 2008, Θεσσαλονίκη, σελ. 89). Προτείνω σε ελεύθερη απόδοση τη μετάφραση, την καταγεγραμμένη εδώ, στην παρούσα παράγραφο του κειμένου μου ─ Το ποίημα «Θαλερό», σελ. 13.
12. Το ποίημα «Αφιέρωση», σελ. 23 ─ Η φράση: «Ο Ηλίας Τσιμπλής προσώρας πάσχει και οδυνάται» της παραγράφου της σημ. 7 αμβλύνεται τώρα εδώ στην παράγραφο της παρούσας σημ. 12, καθόσον ο ποιητής εξαγνίζεται, ανάγεται στη λύτρωση: βλ. σημ. 7. Για το θέμα, αν η ποίηση και γενικότερα η τέχνη λυτρώνει, διίστανται οι απόψεις. Βλ. σχετικά Δ. Ρεντίφης, Αποτιμήσεις, εκδ. Πατάκη, 2007, σσ. 317-24. Η Κική Δημουλά πιστεύει ότι η ποίηση προσφέρει παραμυθία και ελπίδα, αλλά η λύτρωση στο έργο της είναι σαν τη φλόγα του κεριού σε ξωκκλήσι ή σαν την παυσίπονη σταγόνα σε έναν ωκεανό λύπης: βλ. Δ. Ρεντίφης, Η ποίηση της Κικής Δημουλά, Γραφή των θλίψεων και των αλγηδόνων – Η φαρμακεία τους, Φιλολογική, τεύχ. 124, 2013, σσ. 26-33, ειδ. 29-30.
13. «Ιερουργία φρυκτωρία»: ένα ιερό μήνυμα μέσα από τη «φλεγομένη και μη καιομένη» επιφάνεια (εμφάνιση) της Μαίρης. Στην αρχαία τραγωδία επιφαίνονταν οι θεοί, για να δώσουν λύση στο αδιέξοδο, για να περαιώσουν τα παθήματα με την κάθαρση [φρυκτωρία ₌ σηματοδότηση με φωτιά ─ φρυκτωρός: φρυκτός (₌δαυλός) + ούρος, το (₌το όρος)₌ ο φρουρός που φρουρούσε σε βουνό και έστελνε σήματα με φωτιά. Η άλωση της Τροίας μεταδόθηκε στις Μυκήνες με φρυκτωρίες από τις κορυφές των βουνών].
14. Ας προσθέσουμε εδώ ότι στα «δορυφορήματα» του βιβλίου που αποτιμώνται ως «κόσμος», ως φωτεινά συνακόλουθα, συνυπολογίζονται η εκδοτική καλαισθησία, οι κενές, άρτιες λευκές σελίδες, η συγκινητική χορηγία για την έκδοση από τον Ιάσονα, τον γιο του ποιητή, και η όλη εμφάνιση της συλλογής ως διαχρονικής μινιατούρας. Για τα λίγα αβλεπτήματα στη γραφή της εκτύπωσης ας αναζητήσουμε τον ένοχο στον ηλεκτρονικό Τάλω.
15. Για την ελεγειακή ποίηση της αρχαϊκής εποχής βλ. Αρ. Σκιαδάς, Αρχαϊκός Λυρισμός, τ. 1, Αθήνα 1979, σσ. 312 και Γ. Δάλλας, Αρχαίοι Λυρικοί, Γ’, Ελεγειακοί, Άγρα 2007, σσ. 256. Βλ. και MargaretAlexiou, Ο Τελετουργικός Θρήνος στην Ελληνική Παράδοση, ΜΙΕΤ 2002, σσ. 458.

Γράφει ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΠΠΑΣ

Η ουσία της ζωής, ο έρωτας ως ουσία ως βίωμα και ως απώλεια ως αναδρομή και μνήμη, μνήμες, η ανάγκη για αγάπη και συναδέλφωση, ο άνθρωπος απέναντι στην καταστροφική μανία της φύσης, απέναντι στην ανθρώπινη ματαιοδοξία που οδηγεί στην υπέρβαση και τον απειλεί με τον αφανισμό του, ο καταναλωτισμός που μας νεκρώνει τα αισθήματα και η αγωνία να τα αναστήσουμε, η σκληρή εποχή μας, η απάνθρωπη σύγχρονη κοινωνία και μεγαλούπολη, η προσπάθεια του ανθρώπου μέσα από την τεχνολογία και την επιστήμη να σμίξει, να επικοινωνήσει με τους άλλους, οι έμποροι του πολέμου που τον εμποδίζουν και η πικρή διαπίστωση πως «η επιστήμη είναι ανίσχυρη να καταπολεμήσει τον ιό του μίσους και της κακίας». Και πέρα από όλα αυτά, η φύση παρούσα παντού: ο αέναος δεσμός των στοιχείων της σε μια θαυμάσια ενότητα, η αναζήτησή της από τον ποιητή, «Ήμουν μόνος… Έψαχνα αγωνιωδώς μια παρέα… Θα πάω είπα στη θάλασσα… άρχισα να τρέχω… θα με άκουγε πρόθυμα, πήρα θάρρος και κάθισα σιμά της». Η πορεία του ποιητή μέσα στη φύση δεν είναι πορεία μέσα σε έναν χώρο στον οποίο βρίσκεται απέναντι, απ’ έξω, νιώθει τον εαυτό του στοιχείο της φύσης, είναι και αυτός μέσα της, «βοσκός αστεριών». Οι εποχές του χρόνου, η νύχτα και η ημέρα, ο ουρανός και τα αστέρια, ο ήλιος και η σελήνη, τα ποτάμια, η θάλασσα είναι από τα βασικά εργαλεία της σκέψης και της «δουλειάς» του…

Και όλα αυτά μας δίνονται με τον γνωστό -στον αναγνώστη της ποίησης του Α. Φράγκου- δυναμικό, «κάθετο» τρόπο προβολής τους μέσα από εικόνες με τον τολμηρό συνδυασμό λέξεων και φράσεων που δημιουργούν το ιδιαίτερο καθαρά προσωπικό ύφος που το συναντάμε και στις προηγούμενες συλλογές του.

Δε θα ασχοληθώ όμως με τίποτα από όσα ανέφερα πιο πάνω ούτε με αυτά που αφορούν στο περιεχόμενο ούτε και με όσα αφορούν σε θέματα τεχνικής. Θα προσπαθήσω να διαβάσω τη συλλογή με άξονα το κυρίαρχό της θέμα, το οποίο και δηλώνει καθαρά και παραστατικά ο τίτλος της· το θέμα του θανάτου. Να σχολιάσω, με άλλα λόγια, τη στάση του ποιητή απέναντι στο γεγονός του θανάτου.

Διαβάζοντας τα ποιήματα της συλλογής με θέμα τον θάνατο νιώθει ο αναγνώστης την πίκρα του ανθρώπου μπροστά στο εφήμερο της ζωής και την αγωνία μπροστά στο αναπότρεπτο του θανάτου. Ο ποιητής σε αυτά αποτυπώνει ως ατομικό βίωμα τη στάση του καθολικού ανθρώπου απέναντι στον θάνατο. Οι αναγνώσεις του θανάτου, καθώς ο άνθρωπος πορεύεται προς το τέρμα, είναι ποικίλες και ενδιαφέρουσες. Οικείες σκέψεις, στάσεις και εντάσεις ψυχής και συναισθημάτων ενσαρκωμένες σε παραστατικές εικόνες που τις παρακολουθούμε στην περιδιάβασή μας στον «Βαρκάρη του Αχέροντα».

Από την πρώτη στιγμή της γέννησής του αρχίζει ο άνθρωπος να πορεύεται προς τον θάνατο, «από το πρώτο βύζαγμα, άθελα τον αναπόφευκτο θάνατο μέσα του εκτρέφεις», γράφει ο ποιητής (στο ποίημα «Εσύ»). Συνυφασμένη με τον θάνατο είναι η ζωή. «Ζωή είναι ο θάνατος μεταμφιεσμένος». Δύο καταστάσεις αδιαχώριστες, δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Και αντιλαμβάνεται τη ζωή ως ένα θεατρικό έργο· ρόλους υποδύονται οι άνθρωποι και την εναλλαγή των ηθοποιών στην ενσάρκωση των ρόλων την επιβάλλει ο θάνατος . Όταν νιώθει πως το έργο αυτό -η ζωή του- πάει στο τέλος του, γυρνάει τη σκέψη του προς τα πίσω, στο παρελθόν, αναλογίζεται πως βγήκε νικητής μέσα από δυσκολίες και περιπέτειες στον πολύχρονο αγώνα του και τώρα αισθάνεται πικρία καθώς μετρά αντίστροφα τον χρόνο που απομένει· «Αναπόφευκτα μειώνεται και ο χρόνος σε μήνες, εβδομάδες, ίσως και λεπτά». Είναι, είπαμε, η πικρία του ανθρώπου μπροστά στο αναπότρεπτο του θανάτου. Και ο ποιητής στέκεται αμήχανος. Ο άνθρωπος που βρίσκεται προς το τέλος, φυσικό είναι συχνά να γυρνάει προς τα πίσω και να αναλογίζεται το δύσκολο και γεμάτο βάσανα ταξίδι της ζωής. Μπορεί να τον κούρασε η ζωή. Απορρίπτει όμως την ‘ξεκούραση και ανακούφιση’ που θα φέρει ο θάνατος. Η ζωή είναι γλυκιά. Δε θέλει να την αποχωριστεί. «Δε θα βρει αλλού καλύτερα!» σημειώνει με μια έκφραση γλυκιάς αναπόλησης, πικρίας και ειρωνείας μαζί.

Στο πρώτο ποίημα της συλλογής, ένα χαρακτηριστικό ποίημα που έδωσε και τον τίτλο σε όλη τη συλλογή, ο κ. Φράγκος σχολιάζει την απροθυμία του ανθρώπου να αποδεχτεί τη θνητότητά του. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, όταν έχει την αίσθηση ότι είναι μακριά του ο θάνατος, αρέσκεται να ελπίζει, προσπαθεί να βρει τρόπους να ξεγελάσει τον Χάρο (μάλλον να ξεγελάσει τον εαυτό του), και κλείνει τα μάτια του μπροστά στο «ανεξαγόραστο του θανάτου», όπως γράφει. Και μπροστά στη βεβαιότητα του θανάτου, αρέσκεται να ζει με ψευδαισθήσεις.

Είναι όμως και στιγμές, που δε βρίσκει απάντηση σε αγωνιώδη ερωτήματα που τον βασανίζουν. Όπως για παράδειγμα, όταν αναλογίζεται πως στο ταξίδι της ζωής κύριος και μόνιμος συνοδός του ανθρώπου είναι ο πόνος, «Η αλήθεια όμως είναι πως τον συνήθισα τόσο (τον πόνο) που τον σέρνω όπως η χελώνα το καβούκι της. Κι όταν δεν τον νιώθω νομίζω έπαψα να ζω». Και βλέπει τον πόνο ως τιμωρία που δεν ξέρει, δεν κατανοεί την αιτία της επιβολής της. Δεν αισθάνεται πως ο άνθρωπος (και ο ίδιος) μπορεί να θεωρείται πως έχει a priori αδικήσει, είναι αμαρτωλός και του επιβάλλεται ο πόνος-τιμωρία ως αναπόσπαστο στοιχείο του βίου του πάνω στη γη. Δε βρίσκει την αιτία και αυτό τον βασανίζει. Και σε αυτές τις στιγμές αισθάνεται ως παρηγοριά πως πλησιάζει το τέλος· «Το παρήγορο είναι πως ‘ο χρόνος εγγύς’».

Αλλά και το ερώτημα για το τι συμβαίνει μετά τον θάνατο τον απασχολεί, όπως άλλωστε και τον κάθε άνθρωπο που αιώνες στην πορεία του πάνω στη γη προσπαθεί να το απαντήσει. Υπάρχει ζωή μετά θάνατο; Υπάρχει κόλαση και παράδεισος; Ο ποιητής ζηλεύει τις ψυχές που έφυγαν και πήγαν στους ουρανούς. Μπορεί να αφήσανε τις ομορφιές της ζωής, αλλά έχουν πια τη βεβαιότητα. Ξέρουν τι υπάρχει μετά τον θάνατο. Μπορούν να μας απαντήσουν αν υπάρχει κόλαση και παράδεισος. Τούτο, αν το γνωρίζουμε θα μας δώσει απάντηση και σε ένα άλλο ερώτημα σχετικό με τη δικαιοσύνη και τη βούληση του Θεού. Αναρωτιόμαστε μήπως και γιατί ο Θεός ευνοεί τους ισχυρούς. Πώς να το εξηγήσουμε, όταν κοιτάζουμε γύρω μας καθημερινά και βλέπουμε την επιβράβευση της αδικίας, του μίσους και του φθόνου στη ζωή;

Άλλος αγώνας του ανθρώπου είναι η πάλη του να απαλλαγεί από τον φόβο του θανάτου. Όταν φτάνει σε μεγάλη ηλικία, κάθε στιγμή αναρωτιέται και αναμένει την επίσκεψη του Χάρου. Βιώνει την αγωνία της αναπότρεπτης συνάντησης. Και εδώ ο ποιητής καλεί τον εαυτό του να συμβιβαστεί, πρέπει να συμβιβαστεί, με την ιδέα. Με πείσμα και παρρησία βεβαιώνει, κυρίως τον εαυτό του, στο ποίημα «Δε φοβάμαι τίποτα…» πως μόνο αν συνειδητοποιήσουμε ότι ο θάνατος είναι στενά δεμένος με τη ζωή και φυσικό επακόλουθό της, τη διαρκή ροή προς τα εμπρός και πως το ποτάμι δε γυρίζει πίσω, μπορεί να διώξουμε τον φόβο του θανάτου και να νιώσουμε ελεύθεροι. Και αυτή την ελευθερία διακηρύσσει.

Επίσης μπροστά στον θάνατο ο άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη της συγνώμης. Ο ποιητής στο ποίημα «Μονομιάς σήμερα…» ζητάει συγχώρηση για τα λάθη και τις κακίες του και παρακαλεί να του ευχηθούν «αφουρτούνιαστο ταξίδι μη και χάσω το λιμάνι προορισμού». Ζητάει και από την αγαπημένη του συγνώμη για τη δυστυχία που της προξένησε. Νιώθει πως η συγνώμη της θα τον βοηθήσει να πορευτεί τον δρόμο του μετά τον θάνατο. «… να έχω στο δρόμο μου πυξίδα τη συγνώμη σου…»

Αλλά και για να «γευτεί για μια ακόμα φορά» με την αγαπημένη του όσα όμορφα έζησε και αγάπησε μαζί της, ζητάει από τον Χάρο ως στερνή επιθυμία μια παράταση χρόνου. Είναι η μάταιη προσπάθεια και ο καημός του ανθρώπου να παρατείνει έστω και για λίγο τη ζωή του, αλλά παράλληλα και ένας ύμνος στη ζωή και στην αγάπη. Απευθύνεται στην αγαπημένη του και την καλεί να απολαύσει μαζί της ξανά τον ήλιο, το φεγγάρι, τα δέντρα, τη βροχή, την άνοιξη, τους περίπατους στο δάσος, στη θάλασσα, «…να σου κρατώ σφιχτά το χέρι μη σε αρπάξει το ζηλιάρικο κύμα \όταν τα βράδια θα χτενίζεις τις ξανθές μπούκλες του φεγγαριού\ να με φιλάς γλυκά και να μπερδεύομαι, καθώς μετρώ τα λαμπερά\ καρφιά που συγκρατούν τον ουρανό …» «Στερνή Επιθυμία».

Και τέλος, σε άλλο σημείο, απευθύνεται με βαθιά θλίψη πάλι στην αγαπημένη του που έχει φύγει πια από τη ζωή και της εκφράζει τον αβάσταχτο πόνο του για την απώλειά της. Της ζητάει τώρα που είναι -αν είναι- στην πατρίδα των αγγέλων, τις νύχτες που θα μεταμορφώνεται σε αστέρι να τον προσέχει τη στιγμή που θα διαπλέει τον Αχέροντα να φροντίσει να του δείξει τον δρόμο που θα τον φέρει κοντά της. Όσο ζει όμως δε θα πάψει να κατηγορεί τη μοίρα του για την απώλειά της.

Αυτή είναι η στάση του Α. Φράγκου απέναντι στο γεγονός του θανάτου. Στάση βαθιά ανθρώπινη τόσο, που μέσα από τον ποιητή ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να βλέπει τη δική του στάση, τις δικές του σκέψεις, τον εαυτό του τελικά.

Σημείωση: Η ποιητική συλλογή του Α. Φράγκου θα παρουσιαστεί στο «Καφέ Σταθμός» στις 17-1-2018 στις 7.30 μ.μ.

Η Άννα Παχή, κατόπιν ενδελεχούς έρευνας, συνεντεύξεων από παθούσες και κατάδυση σε σκοτεινά ψυχολογικά μονοπάτια, παρουσιάζει το δεύτερο βιβλίο της «Αντρών ΕγχΟιρίδιον» από τις εκδόσεις «Λυκόφως». Ίσως ο πιο χρήσιμος Οδηγός Επιβίωσης που γράφτηκε ποτέ, μοιράζει απλόχερα τη γνώση και βάζει επιτέλους τα πράγματα στη θέση τους.

Ο «Μαμάκιας», ο «Πιπίνος», ο «Μπήχτης», ο «Παντρεμένος» και άλλοι πολλοί, αποκαλύπτουν τις τεχνικές, τη συμπεριφορά και τα σώψυχά τους για να ξέρεις τι να αποφεύγεις.

Γραμμένο με συμπάθεια, χιούμορ και δηκτικό συχνά ύφος, το «Αντρών Εγχοιρίδιον» διαβάζεται και από τα δύο φύλα, προς γνώσιν και συμμόρφωσιν αμφοτέρων των μελών. Ως γνωστόν, δε φταίει ποτέ μόνον ο ένας. (Ή η μία…).

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Η Άννα Παχή, με καταγωγή από την Καλαμάτα,  είναι παιδί της πόλης και Αιγόκερως.

Μετά το «Έπος των Gpeleαίων» που άλλαξε την ιστορία όπως την ξέρουμε, προσφέρει στην ανθρωπότητα το «Αντρών εγχΟΙρίδιον» με στόχο την κατάκτηση της αυτοβελτίωσης και της θέωσης, μια προσπάθεια στην οποία πρωτοστατεί.

Γράφει στο www.iart.gr, της αρέσουν οι σοκολάτες και τα μιούζικαλ.

Φωτογραφία Άννας Παχή, βιογραφικού και δελτίου Τύπου: Μαρία Ναούμ.

Και τώρα ύστερα από μακρά επίπονη όσο και επώδυνη σιωπή φέροντας το βαρύ φορτίο της θλίψης και της συντριβής στη ζωή του, ο Ηλίας Τσιμπλής επέστρεψε με την ΕΛΕΓΕΙΑ, την ποιητική του συλλογή που αποτελείται από 10 ποιήματα (εκδόσεις Διάττων) και αποτελεί κατάθεση ψυχής κι απόσταγμα αγάπης, αφιερωμένο στη Μαίρη, που υπήρξε η γυναίκα της ζωής του κι αυτή που τον καθόρισε ως άνθρωπο με την ύπαρξή της.

Πρόκειται για το πιο τρυφερό βιβλίο του Ηλία Τσιμπλή, όπου ξεχύνεται αβίαστα η ευαισθησία του περισσότερο από κάθε άλλη γραφή του. Εμπνευσμένος δημιουργός και με συγγραφική δεινότητα αποφεύγει κάθε μελοδραματισμό στα ποιήματά του αρθρώνοντας λόγο ευαίσθητο όσο και λυπημένο. Δέκα ποιήματα από τα οποία ξεχειλίζει η αγάπη, έτσι όπως τον φανταζόμαστε ως τώρα και δεν τον γνωρίζουμε.

Στο βιβλίο του φίλτατου Ηλία Τσιμπλή θα επανέλθω αποφορτισμένος όσο γίνεται από την εύλογη συναισθηματική φόρτιση που μου προκάλεσε η πρώτη ανάγνωση.

Θανάσης Παντές

«Ξεμπλέχτηκαν» τα ίχνη που οδήγησαν στο έγκλημα ή καλύτερα η συζήτηση έριξε άπλετο φως στην υπόθεση. Όχι δεν θα σας πούμε το δολοφόνο αλλά θα σας παρουσιάσουμε το πώς έγινε το έγκλημα κι εσείς βγάλτε τα συμπεράσματά σας.

Όταν μιλάμε για συζήτηση αναφερόμαστε στην πρόσφατη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της τελευταίας Τρίτης του περασμένου  Νοεμβρίου στην Αθήνα (και συγκεκριμένα στην επιβλητική αίθουσα της ΕΔΙΠΤ στην Β. Σοφίας 25) και αφορούσε στην παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου της Έρικας Αθανασίου, «Πλέκοντας ίχνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος».

Στη διαλεύκανση λοιπόν του εγκλήματος, γιατί το μυθιστόρημα είναι αστυνομικό και  δεν μπορεί να γραφεί τέτοιου είδους βιβλίο χωρίς έγκλημα, βοήθησαν οι ομιλητές Πέννυ Καλύβα εκδότης της εφημερίδας Γορτυνία και Γενική Γραμματέας της Ένωσης Δημοσιογράφων Ιδιοκτητών Περιοδικού Τύπου, η έγκριτη δημοσιογράφος Νίνα Βλάχου, η οποία αν και είχε υπάρξει αντιδήμαρχος Κηφισιάς μίλησε καθαρά για τον τομέα της Δημοσιογραφίας, ο γνωστός συγγραφέας και κριτικός αστυνομικών μυθιστορημάτων Φίλιππος Φιλίππου και τέλος ο δήμαρχος Κηφισιάς Γιώργος Θωμάκος, ο οποίος και μίλησε ως εκλεγμένος τοπικός άρχοντας, αφού η υπόθεση του βιβλίου περιπλέκει και παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης και της δημοσιογραφίας.

Η συγγραφέας καλωσόριζε τους προσκεκλημένους της, ενώ και το Attica Τv ζητούσε δηλώσεις από ξεχωριστούς ανθρώπους του πνεύματος, που παρευρίσκονταν.

Το πρώτο καλωσόρισμα το έκανε εκ μέρους των εκδόσεων «Κέδρος» η Αριάδνη Μοσχονά, η οποία μίλησε ξεχωριστά τόσο για το ταλέντο όσο και για το ήθος της Έρικας Αθανασίου, μια και η συγγραφέας έχει πολύχρονη σχέση με τις εκδόσεις.

Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Πέννυ Καλύβα, η οποία έκανε μια μικρή αναφορά στην μακριά πορεία της ΕΔΙΠΤ, στη σημασία του Τοπικού Τύπου και τη σχέση των ηρώων του βιβλίου μαζί του.

Ακολούθησε η Νίνα Βλάχου, η δική μας Νίνα, όπως τη προσφώνησε η Έρικα, η οποία έφτασε να παρομοιάσει τη συγγραφέα, χαριτολογώντας,  με την Αγκάθα Κρίστι, ενώ ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου και βαθύς γνώστης της αστυνομικής λογοτεχνίας, κάνοντας μια αναφορά στους Έλληνες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας, κατέταξε την Έρικα Αθανασίου, ανάμεσα τους ξεχωριστούς νέους συγγραφείς του είδους.

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ

Ο δήμαρχος Κηφισιάς, Γιώργος Θωμάκος, εντυπωσίασε το κοινό με την κριτική ματιά του αλλά και με τις αναφορές του στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τη σχέση της με τη δημοσιογραφία που πραγματεύεται το βιβλίο. Ο κ. Θωμάκος έκανε υπαινιγμό για πραγματικές αναφορές στην πόλη της Κηφισιάς, παρότι η υπόθεση διαδραματίζεται στη Ν. Φιλαδέλφεια, και στην εφημερίδα «Κηφισιά», στην οποία εργάζεται η συγγραφέας.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθηνε και ο πρόεδρος της Ένωσης, Μιχάλης Σαββάκης.  Ακολούθησε ανάγνωση ενός μικρού αποσπάσματος του βιβλίου από τον συγγραφέα – στιχουργό, Γιάννη Αγγουριδάκη. Ο Γιάννης Αγγουριδάκης, διάλεξε να διαβάσει ένα απόσπασμα που σχετιζόταν με τον έρωτα των ηρώων, μια και ο ίδιος είδε στο βιβλίο πιο πολύ το συναισθηματικό στοιχείο, που δεν είχε τονιστεί τόσο από τους προηγούμενους ομιλητές.

Η συγγραφέας Έρικα Αθανασίου, συντόνιζε τη συζήτηση, παρουσίαζε τους ομιλητές της και ευχαρίστησε ιδιαίτερα το κοινό τους και τους φίλους και γνωστούς που «δάνεισαν» χαρακτηριστικά τους στους ήρωές της.

Το έγκλημα ή αν προτιμάτε η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με το τραγούδι «Ζω το τώρα», στίχους του οποίου έχει γράψει ο Γιάννης Αγγουριδάκης και αντιπροσωπεύει εν μέρει απόψεις των ηρώων. Στο τέλος ο κόσμος απόλαυσε ένα κρασί και μεζέ, συζητώντας μεταξύ του και περιμένοντας από τη συγγραφέα να τους υπογράψει βιβλία.

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΙΚΑ…

ΣΗΜ. «ΦΩΝΗΣ»: Η συγγραφέας και δημοσιογράφος  Ερικα Αθανασίου, έχει καταγωγή (από τη μητέρα της) από την Καλαμάτα, όπου έζησε και συνεργάστηκε ένα μεγάλο διάστημα με τις Περιφερειακές Εκδόσεις, περιοδικό Flash και εφημερίδα «ΦΩΝΗ», στις αρχές της δεκαετίες του ’90. Εκτοτε η σχέση της με την Καλαμάτα είναι στενή  και συχνά-πυκνά βρίσκεται εδώ, όπου με το σύζυγό της δημοσιογράφο Γιάννη Γρηγοράκο (εκδόσεις και εφημερίδα «Κηφισιά») απέκτησαν και δικό τους σπίτι.

Η «Φ» τιμώντας τη φίλη και συνεργάτη από τα παλιά Ερικα Αθανασίου πρόκειται σύντομα να οργανώσει εκδήλωση για την παρουσίαση του πραγματικά ενδιαφέροντος μυθιστορήματος που σχετίζεται με τη δημοσιογραφία, την αυτοδιοίκηση και τις διαπλοκές στο πολιτικο-μιντιακό σύστημα, που εν πολλοίς συνετέλεσε και συντελεί στην καθήλωση της Ελλάδας και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την οικονομική κρίση, που πρωτίστως είναι πολιτικοκοινωνική, αλλά και κρίση αξιών για την οποία ουδείς δικαιούται να δηλώνει αθώος του αίματος και του πόνου που χρόνια τώρα υφίστανται και πληρώνουν με βαρύ τίμημα οι περισσότεροι Ελληνες.

Θ.Τ.

Καλώντας στο βήμα για χαιρετισμό, τον διακεκριμένο πολιτικό, τον περαμερίτη (μας χωρίζει η Νέδα) Βύρωνα Πολύδωρα, ο συντονιστής της εκδήλωσης, τον χαρακτήρισε ως πολυγραφότατο συγγραφέα, με λόγο γνήσια ελληνικό, που με τα βιβλία (πάνω από 50) ανοίγει πνευματικούς δρόμους προσφοράς στον ελληνισμό και τον πολιτισμό.

Ο κ. Πολύδωρας στο χαιρετισμό του, που καταχειροκροτήθηκε, ανέφερε:

«Προσέρχομαι στο βήμα συγκινημένος. Συγκινημένος, κύριε δήμαρχε και συμπατριώτη μας, από το γεγονός ότι υπάρχουν, και αυτό σας το  αφιερώνω φίλοι της  συναθροίσεως, ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι με τέτοια ενδιαφέροντα, να προσέλθουν σήμερα Κυριακή, για να συμμετάσχουν σε ένα μνημόσυνο, πνευματικό στο οποίο ιερουργεί με βαθιά έκφραση πίστεως και συνειδήσεως ένας διακεκριμένος Έλληνας και συμπατριώτης μας, ο Αμβρόσιος Καρατζάς, από την Αυλώνα. Είμαι συγκινημένος γιατί αυτό το πλήρωμα της συναθροίσεως, πάλλεται και δονείται από τις ίδιες  αξίες και τις ίδιες αναγωγές. Άμα κατέθετα αυτές τις σκέψεις μου κύριε Θανάση Τσαμούλη σε ένα ακαδημαϊκό συνέδριο, θα δυσκολευόμουν κύριε Γιώργο  Γιαννόπουλε να κάμω την ταξινόμηση.

Τι είναι αυτό που μας προσέφερε ο αρχιερέας, στα αισθήματα, στην επιστήμη, στην οικονομική άνθηση, στο πάνθεον του επιχειρείν μαζί με τον Παύλο Λεκκάκη και τους άλλους του επιχειρείν εδώ, όπως τον πρόεδρο του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου του Πειραιά. Τι είναι αυτό  λαογραφία; Απάντηση δική μου, όχι. Τι είναι αυτό ιστορία; Όχι! Τι  είναι κοινωνιολογία; Όχι. Είναι μήπως πτυχές της οικονομικής ιστορίας της οικονομικής πραγματικότητας; Όχι. Είναι μια βαθιά εξομολόγηση, είναι μια βαθιά εκμυστήρευση. Είναι μια βαθιά αναγνώριση, αυτών που συνέβησαν από τον Όμηρο μέχρι σήμερα, σε ένα τόπο στη χώρα την κατάνακρη του αμίλητου που λέει ο Παλαμάς, στην Αυλώνα, στην Τριφυλία, στο βραχότοπο της ζωής και της εντιμότητας. Είναι ταυτόχρονα και μια πρόταση παιδαγωγική. Η Δημητρούλα Γεωργακοπούλου δεκατριών ετών, μας διάβασε το απόσπασμα από τα συμβάντα στη Μικρασιατική καταστροφή.

Ο παππούς Γεωργακόπουλος ο  στρατηγός μας, μίλησε  για το εμβιοανθρώπινο αγιογράφημα εικόνισμα, του  ζευγολάτη  που πάλευε  με την βροχή με τον ήλιο που χάθηκε, πάλευε με τη φτώχεια με τον βράχο, η μικρή φοράδα γονάτισε. Ήταν ένας δικός του άνθρωπος  ο ζευγολάτης, αυτόν έκαμε εικόνισμα για την εκκλησιά. Όλη αυτή η σύνθεση δεν είναι της ρουτίνας, δεν θα την δούμε και από τον καλύτερο πρωτομάστορα της τηλεόρασης ή και απ’ τον  καλύτερο  νομπελίστα, έχουμε δύο ποιητές. Γιατί είναι τόσο διακεκριμένη αυτή η πρόταση στα δύο βιβλία του Αμβρόσιου Καρατζά, διότι είναι ατόφια ψυχή. Αυτό  είδαμε. Μια ψυχή  γεμάτη ανιδιοτέλεια, ευαισθησία, λατρεία, για τις αξίες μας. Τις εμπράγματες αποδείξεις του ήθους, Διότι  θέλω να σας πω μια παρέκβαση ακόμα και τελειώνω.

Έχουμε ένα μυστικό, σε αυτή τη ζωή, το οποίο δεν το λέμε πολύ συχνά. Δεν ξέρουμε από πού ήρθαμε. Μπορεί να ήρθαμε από το Φύγαλο  ή  από τον Αριστομένη ή πριν από τα τριακόσια χρόνια, με σημείο αναφοράς το 1821, 300 χρόνια πριν, φυγάδες, καταφυγόντες εδώ. Από εκεί προερχόμαστε από τον δρόμο της φυγής και του καταφυγίου, και με τα νύχια και με το τσιαλούμι του κασμά οικονομήσαμε γη.

Έχουμε ένα μυστικό, θα το πούμε στους διοικητές, κύριε δήμαρχε, αγαπημένε μου κ. Βαλασσόπουλε από τα Αρφαρά, θα το πούμε στους οικονομολόγους και δεν θα μας καταλαβαίνουν ότι η ιδιοκτησία μας είναι χωρίς τίτλους, είναι με τίτλους αίματος! Μα θα λέει ο άλλος πίσω από το κομπιούτερ  που είναι τα έγγραφα κτλ ; Στα μνήματα!

Έχουμε ένα μυστικό ότι όλοι πάνω- κάτω και στην αγαπημένη μου Αυλώνα την επί λόφους κειμένη για να κάνω την αναλογία με την Ιερουσαλήμ, την επί όρους κειμένη, είτε την Γάρδιτσα την δική μου, είτε στο Σιδηρόκαστρο του Γεωργακοπούλου, είτε στα Πλατάνια εδώ τριγύρω, κτλ. Είχαμε ισότητα οικονομικών όρων στην επιβίωση. Και ενώ είχαμε ισότητα οικονομικών όρων, δηλαδή, με  ένα αμπέλι, με ένα ποίμνιο, με ένα σιταροχώραφο, είχαμε πλήρη ιεράρχηση στην κοινωνική  οργάνωση, ο πρώτος, ο δεύτερος,  ο τρίτος, ο τελευταίος. Πως  συνεκτροτείτο; Αυτό γκρεμίζει τον Μαρξ παντελώς. Πως συνεκτροτείτο; Με το κριτήριο του ήθους. Ποιος θα είναι ο πιο  καλός οικογενειάρχης, ο πιο αλτρουιστής, ο πιο γενναίος στους πολέμους, εκείνος που έχει τις  καλύτερες περγαμηνές από την επανάσταση του 21 και από το πνεύμα της αντίστασης! Ένας κρυφός ήρωάς μας είναι  Μητροπέτροβας και ο Γιαννάκης Γκρίτζαλης, στην Μεσσηνιακή επανάσταση την κοινωνική του 1834. Αυτή η ισότητα των όρων στην οικονομία και ταυτόχρονα η ιεράρχηση με το κριτήριο του ήθους είναι λόγος να είμαστε υπερήφανοι για τους προγόνους μας και για τον τόπο καταγωγής μας.

Συγχαίρω από την καρδιά μου τον Αμβρόσιο Καρατζά, τον ευγνωμονώ ως παιδαγωγό γιατί, θα διαβάσουν τα βιβλία του τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου, και  με μένα ενδιάμεσο κήρυκα, αυτού του πληρώματος της συναθροίσεως, δηλαδή του δικού σας, για να θυμηθώ μια κουβέντα που μου έλεγε ένας ξεχωριστός Αυλωνίτης, είναι δύο κυρίες δικές του μαζί μας, ο Γιάννης ο Γεωργακάς του ΜΙΝΙΟΝ. Ότι εγώ διέπρεψα  στον οικονομικό στίβο με αναγωγές στην Αυλώνα. Από εκεί, το έλεγε συχνά, το είπε και σε  μένα και καμαρώναμε μαζί, από εκεί άντλησα οδηγό  και κώδικα για  πρωτάθλημα στην Αθήνα, και το ’κανε πράξη.

Με αυτές τις σκέψεις, χαιρετίζω αυτή την συνάθροιση μας, είμαι υπερήφανος για σας, ότι ανήκω σε εσάς, και σας ευχαριστούμε Αμβρόσιε φίλε  και αδερφέ, Αμβρόσιε Καρατζά και όλους όσοι έλαβαν τον λόγο για να τιμήσουν και κοσμήσουν αυτήν την παρακαταθήκη για το διηνεκές. Σας ευχαριστώ θερμά».

Της ΑΝΤΩΝΙΑΣ ΠΑΥΛΑΚΟΥ*

Φιλολόγου – συγγραφέως, Γεν. Γραμματέως της ΕΜΣ

Για πολλά χρόνια ο Θανάσης Παντές, φανατικός εραστής του σκιρτήματος του λόγου, και ταπεινά διακριτικός του θεράπων θα αφήσει κατά μέρος τα πτερόεντα έπεα των επίμονων υπερασπίσεών του για την ποιητική τέχνη και, μετά από εργώδη προσπάθεια, θα μας προσφέρει άνθη από τη συγκινησιακή χρήση της γλώσσας, ανασκευάζοντας με επιτυχία το ούτως ή άλλως προβοκατόρικο ερώτημα του Χαίντερλιν: «και οι ποιητές τι χρειάζονται σ’ ένα μικρόψυχο καιρό;» ή και τον ιντριγκαδόρικο τίτλο της δικής του ποιητικής συλλογής: «Το ποίημα δεν πουλάει».

Τον καθοριστικότερο ρόλο στο εγχείρημα έπαιξε η φιλική προτροπή του αξιόλογου Καλαματιανού λογοτέχνη, Κώστα Μαρκάκη, εκδότη της «Φαραί Εκδοτική» και μέλους της ΕΜΣ και είναι εκείνος που υποστήριξε το εγχείρημα της παρουσιαζόμενης ανθολογίας.

Λάτρης ων του λόγου ο Κώστας Μαρκάκης διέκρινε την αισθητήρια ικανότητα του Θαν. Παντέ και τον εμπιστεύτηκε να καταστήσει τους μελλοντικούς αναγνώστες συμμέτοχους, συνομιλητές και μύστες όχι μόνο των ανθολογημένων ποιημάτων, αλλά, κυρίως μέσω αυτών, να δείξει δρόμους μύησης στη φωνή τού οποιουδήποτε ποιητή έχει τιθασσεύσει κι υποτάξει τις λέξεις του, που έχει σχέση μαθητείας και υπακοής με την τέχνη του.

Κι ενώ ποιητική ανθολογία είναι μια συλλογή κειμένων, τα οποία ενσωματώνονται σ’ ένα βιβλίο, συνήθως με κριτήρια την ποιότητα ή την αντιπροσωπευτικότητα, φέρει σαφώς ωστόσο και την ενδιάθετη βούληση του επιμελητή – συντάκτη ή και του εκδότη ακόμη να συνομιλήσουν σε υψηλό επίπεδο με υποψιασμένους αναγνώστες και ν’ αποδείξουν στους καχύποπτους απέναντι στους ποιητές και στην Ποίηση ότι οι καιροί πάντα θα είναι χαλεποί και μικρόψυχοι και πάντα θα υπάρχει μια μοναδική ερωτική – προστατευτική σχέση ευγνωμοσύνης μεταξύ ποιητή και αναγνώστη, μια «συνουσία επ’ άπειρον», σύμφωνα με τον Ελύτη.

Απόλαυσα τα ποιήματα στις επαναληπτικές κυρίως αναγνώσεις τους, ενώ συχνά – πυκνά ξανακοιτούσα κάποια απ’ αυτά και συνδιαλεγόμουν σε δεδομένη στιγμή με κάποιο ή κάποια για τον ιδιαίτερο λόγο της στιγμής. Σε δεύτερη φάση ήλθε η διαπίστωση για τον πλούτο της ποιητικής τόσων μεσσήνιων δημιουργών, τη σοβαρότητα έκφρασης και το πάθος τους. Εντυπωσιάστηκα, μελετώντας περαιτέρω τις εργοβιογραφίες, γιατί με τον ίδιο ζήλο και επιτυχία διακονούν τις επαγγελματικές τους ιδιότητες, κάτω από τις οποίες κρύβεται και παιδεία και επιστημονική εξειδίκευση.

Αρκετά αργότερα εστίασα στη βαθιά αγάπη για την Μεσσηνία και ιδιαίτερα για την Καλαμάτα, τόσο του εκδότη που γεννήθηκε εδώ όσο και του επιμελητή – ανθολόγου, Θανάση Παντέ, ο οποίος δηλώνει Μεσσήνιος από πεποίθηση κι έχει εδώ και χρόνια σχέση ζωής με την πόλη της αισιοδοξίας και των ονειρικών ιβίσκων, όπως την αποκαλεί.

Το ίδιο λοιπόν κι οι ανθολογούμενοι ποιητές είναι Μεσσήνιοι, είτε από γέννηση, είτε από καταγωγή, είτε από δεσμούς αγχιστείας, είτε από επιλογή, έχουν σχέση πλέον ζωής με τη μακαρία γη και προδήλως και ποικιλοτρόπως έχουν εκφράσει την αγάπη τους γι’ αυτήν. Κι εδώ πιστεύω ότι έληξε η συνεννόηση εκδότη κι επιμελητή – ανθολόγου, στηριγμένη στη μερικών ετών γνωριμία και αλληλοεκτίμηση.

Τους υποδόριους δεσμούς των προαναφερομένων τούς ανίχνευσα αρκετά αργότερα, εστιάζοντας στην εισαγωγή και το επίμετρο του βιβλίου, γραμμένα και τα δύο από τον ανθολόγο, κείμενα μεστά, κατατοπιστικά, υπηρετικά της ανθολογίας και αλληλεξαρτώμενα. Ο αναγνώστης στην εισαγωγή θα βρει εξαιρετικές σκέψεις τόσο του ανθολόγου όσο και σπουδαίων των γραμμάτων για το ερώτημα σε τι συνίσταται η Ποίηση και πώς αυτή ορίζεται. Εκεί θα αποκαλυφθεί από τον ίδιο ότι βασικότερο κριτήριο επιλογής των συγκεκριμένων ποιημάτων ήταν η διάθεση συνομιλίας με αυτά σε δεδομένη στιγμή, με ταυτόχρονη απολογία για τις ελλείψεις και την υποκειμενικότητα της επιλογής.

Στο επίμετρο ωστόσο, ο Θαν. Παντές θα αποκαλύψει ότι η διάθεση συνομιλίας με τα ποιήματα της ανθολογίας εδράζεται στον έρωτα για την διαχρονική γυναίκα που γίνεται αγάπη για την ιδανική γυναίκα, όπως καθένας την έχει στο μυαλό του και που με εκθαμβωτικούς στίχους ο εκδότης – ποιητής Κ. Μαρκάκης ή Γαρμπής αποτύπωσε στα ποιήματά του, με τίτλο της συλλογής «Για την Ελίζα». Αυτά τον άγγιξαν τότε και παραθέτω αυτούσια το απόσπασμα, για να μην τον προδώσω στο ελάχιστο.

Εκθαμβωτικοί στίχοι που έρχονται πυροδότησαν σκέψεις αλλοτινών εποχών και αναζητήσεων. Πάντα για τον έρωτα βεβαίως και για τον καταλυτικό του ρόλο στη ζωή μας. Σε μια τέτοια περίοδο της ζωής μου διαβάζοντας τα ποιήματα του Κώστα Γαρμπή «Για την Ελίζα» ένοιωσα πως αναφερόντουσαν στα όσα ζούσα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της πορείας μου όπου ο έρωτας πληρώθηκε τελικά με πανάκριβο αντίτιμο την οριστική απουσία της αγαπημένης. Πρόλαβε όμως να μετουσιωθεί σε αγάπη κι αυτό ήταν το σημαντικότερο όφελος που προέκυψε για μένα. όσο εγωιστικό κι αν μοιάζει ενδεχομένως εκ μέρους μου να το δηλώνω με την απόσταση του χρόνου να είναι ακόμα μικρή και την πληγή να αιμορραγεί εντός μου. Έτσι διάβασα τα ποιήματα «Για την Ελίζα» κι έτσι την φωνή τους άκουσα σαν φωνή της ψυχής μου. Αποκαλυπτική επομένως η ποιητική συλλογή «Για την Ελίζα» κινητοποιεί ευαισθησίες και ανασκαλεύει μνήμες που καίγονται στη φωτιά του χρόνου.

Με δεδομένη επίσης την ποιότητα των ποιημάτων δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ο νοηματικός άξονας της ποιητικής και της βασάνου που την διέπει, αφού ο επιμελητής, στην εισαγωγή του, εμμένει στην ποιότητα του ποιήματος, γι’ αυτό τοποθετεί στην ανθολογία ποιητές που με τον στίχο τους ομολογούν την αγωνία για τη σύνθεση του στίχου, της εικόνας, της ιδέας τους.

Παρακάμπτοντας τους δύο άξονες κριτηρίων που δηλώνονται στην εισαγωγή, ο προσεκτικός αφουγκραστής της ανθολογίας θα αντιληφθεί ότι ο ανθολόγος ενδιάθετα πέρασε και σε ορίζουσες των βασικών αξόνων τους, όπως είναι η εσωτερική μοναξιά του ποιητή δημιουργού και η φθορά του βάναυσου χρόνου πάνω στις υπάρξεις, συνδεδεμένη βεβαίως και με την αδυναμία του έρωτα. Αναπόφευκτο το βλέμμα του και το αφτί του πάνω σε τέτοιες αναφορές, είτε ως πληγή μέσα σε ποίημα σχετικό με τον έρωτα ή ως θέμα μεμονωμένης ποιητικής δημιουργίας. Φυσική κι επόμενη εξάλλου επιλογή μια κι οι είκοσι ανθολογημένοι ποιητές, εκτός από τρεις, έχουν γεννηθεί μεταξύ 1950 το νωρίτερο και 1967 το αργότερο και διανύουν πρωιμότερες ή πιο όψιμες φάσεις της μέσης ηλικίας, «οπότε το καταραμένο βέλος του χρόνου τσούζει και πονάει».

Εντυπωσιάζει το εύχρηστο μικρό σχήμα και η μίνιμαλ έως αφαιρετική αισθητική του βιβλίου, με σκοπό να αναγκαστεί ο αναγνώστης να εστιάζει σ’ αυτό ως περιεχόμενο και όχι ως εκδοτικά αισθητικό επίτευγμα. Οι ποιητές ανθολογούνται με αλφαβητική σειρά – προφανής ο λόγος – και δεν υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία, ούτε κατατοπιστικά σχόλια και σε κάποιες περιπτώσεις ούτε καν ένδειξη σε ποια συλλογή του ανθολογουμένου ανήκουν το ή τα ποιήματα. Αποκαλύπτεται μια σαφής πρόθεση του συντάκτη να αφήσει τον αναγνώστη να επιλέξει τον δικό του τρόπο συνομιλίας με το ποίημα, ανάλογα με τον τόπο, τον χρόνο, τη διάθεση κατά τη στιγμή της ανάγνωσης ή των αναγνώσεων και άλλες επιμέρους δικές του προσλαμβάνουσες. Θα αναφερθώ στον ηλικιακά μεγαλύτερο ποιητή, τον Γιώργο Π. Κριμπά που τιμάει με ρίμα τη γενέθλια Καλαμάτα στο ομώνυμο ποίημα.

Ώ, εκεί, εκεί γεννήθηκα! / Στης Καλαμάτας τη θερμή, τη λάγναν αγκαλιά. Κι εκεί; σιμά στα κύματα, που σπουν στην άμμο απάνω, κι είναι σα να της δίνουνε ερωτικά φιλιά, / εκεί θε να με θάψουνε, σαν έρθει να πεθάνω.

Ανάλογο φόρο τιμής έχει αποδώσει στην Καλαμάτα και ο ποιητής Πέτρος Στεφανέας. Και πάνω στο ίδιο περίπου θέμα ακολουθεί απόσπασμα από το ποίημα «Αλφάβητο» της Ελένης Κοφτερού, με λιτά εκφραστικά μέσα και ελεύθερο στίχο.

Το απομεσήμερο εκείνο / σταθήκαμε μικροί των νόμων παραβάτες / κρατώντας τα χειρόγραφα τού έρωτα· / (Αξιωθήκανε γαλάζια αύρα / κι αλμύρα που επιμένει / ν’ απλώνεται στη ρίζα του Ταΰγετου).

Συνεχίζοντας, θα αναφερθώ στην ευφυή από τον Θ. Παντέ επιλογή του όρου «συνομιλία» ως ερωταπαντητική μέθοδο, ή ως διαλεκτική της μέθεξης, όπως νομίζω ο ανθολογούμενος Δημ. Κοσμόπουλος δηλώνει ότι βιώνει κατά την επαφή του με κείμενα μεγάλων των ελληνικών γραμμάτων. Έτσι δηλαδή, ο Δ.Κ. συνομίλησε με τον Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Σολωμό και άλλους που υπονοούνται στο παρακάτω απόσπασμα από το ποίημά του Κρούσμα.

Τυφλός προφήτης κελαηδά στην γλώσσα των πουλιών / με κομποσχοίνι, συνεχώς μονολογίστως, / και το παλτό του κουρελού στα δόντια των σκυλιών – / αλλά τα βήματά του αγέρινα.

Για ζητήματα ποιητικής και ιδέες σχετικές με την ουσία της ποίησης και τους θεράποντές της έχουν ανθολογηθεί ποιήματα έντεκα ποιητών. Θα αναφερθώ αλφαβητικά, όπως και στο βιβλίο, με πρώτη την αγαπημένη και γνωστή σ’ όλους, Γιώτα Αργυροπούλου που έχει εκδώσει ανάλογη συλλογή με τίτλο «Ποιητών και Αγίων Πάντων», από την οποία προέρχονται και τα ανθολογημένα του βιβλίου μας. Ένα απ’ αυτά με τίτλο «Στο ποίημα» λέει:

Η πιο ωραία μας στιγμή δεν είναι όταν / έμπνευση γοργόφτερη έρχεσαι κοντά μου / άλλα όταν μέρα νύχτα με παιδεύεις / και σιγά σιγά μου παραδίνεσαι

Ο Κώστας Ζωτόπουλος με την ποιητική συλλογή «Η επίσκεψη του ποιήματος» και το ομώνυμο ποίημα στην ανθολογία πρωτοτυπεί με τη χρήση της γενικής ως υποκειμενικής ή αντικειμενικής στον τίτλο, ενώ με τον υπαινικτικό λόγο του δημιουργεί εκτενείς συνθέσεις με ανάλογους και πρωτότυπους τίτλους, όπως π.χ. «Αγροί και ηχολεξεικόνες», «Υπάκουες λέξεις» απ’ όπου και το παρακάτω απόσπασμα.

«Σαν τέλειωνε το ποίημα ο θυμωμένος ποιητής / δε σταματούσε, μόνο το δοκίμαζε, / μέχρι να βεβαιωθεί ότι δεν έμπαζε νερά / δεν έτριζε καθόλου, είχε γυαλιστεί αρκετά, / οι αρθρώσεις είχαν μονωθεί, οι αρμοί καλά δεθήκαν, / το σχήμα δυναμικό.

Ακολουθεί ο νεαρός Θάνος Λουμπρούκος που δήθεν αυτοσαρκαζόμενος αποκαλεί έμμεσα τον ποιητικό εαυτό του «Συναισθηματική ρητορεία». Ο Αντώνης Μακρυδημήτρης αιτείται τη συνοδεία της Μούσας «Ωραία μου Μούσα / πλάι μου να σε φέρω / κι ακατάλυτα πια ένα μαζί / να σου αγκαλιάζω τα γόνατα / Μεθυστικά κολυμπώντας στην έκσταση / Κατά το βράδυ».

Όσο για τον Γιώργο Μαρκόπουλο μας συναρπάζει πάντοτε η χυμώδης λαϊκότητά του, η καίρια λέξη, η εύστοχη φράση, η αφοπλιστική του απλότητα.

Τα ποιήματα είναι τόσο δύσκολα, το ξέρετε. / Ο ποιητής, ένας δήθεν αδιάφορος / που κρύβει τα χέρια του στις τσέπες.

Ρεμπωτσέας Βλαδίμηρος ο επόμενος, ψευδώνυμο με τριπλή σημαντική του δάσκαλου, Χαράλ. Χαραλαμπόπουλου, βλέπει την ποίηση ως πειρατικό καράβι και παρατηρεί:

Ψαρεύω στα βαθιά τα πνευμονικά οιδήματα /σε συλλαβές – χίμαιρες / αλιεύς μουσκεμένος ως το μεδούλι των λέξεων ή / ιχθύς που σπαρταρά στην εντατική των πτώσεων. / Μόλις που αναπνέω…

Κι ο Πέτρος Στεφανέας μιλάει για το «Σώμα της λέξης»: «Ψάχνω να σε βρω μέσα στα κείμενα / ακριβώς δίπλα απ’ τα χείλια μου / ξάπλωσε πάνω μου / την ικετεύει». Θα κλείσω τα περί ποιητικής με τον ευαίσθητο και τρυφερό Δημ. Χιλλ που λέει: γράφω συνέχεια ποιήματα / για ν’ απαλύνω τον πόνο μου / μα αν ήμουν δυνατός θα τον ζούσα. / ό,τι διαβάζετε από μένα / δεν είναι ποίηση / είν’ η καρδιά μου που μου έκλεψε την πένα.

Μόνος αν και μετά πολλών ο ποιητής. Είναι φυσικό φαινόμενο η μοναξιά του. Είναι εσωτερική ανάγκη και την επιδιώκει, ή είναι η ίδια η κοινωνία που τον βάζει στο περιθώριο; Ως ποιητής ο Κώστας Γαρμπής, δηλαδή ο Κώστας Μαρκάκης συνδυάζει τη μοναξιά με την απουσία της αγαπημένης, με την απουσία του ιδανικού alter ego που συμπληρώνει την ύπαρξή του.

«Και τώρα ακουμπώ στον τοίχο, μόνος. / Δίπλα ο κορμός που κατέβηκα, γυμνός. / Στηριγμένος στο σκουριασμένο σύρμα της μοναξιάς, / κοιτάζω ψηλά, είσ’ εξαφανισμένη».

Συγκλονίζει ο Κ. Ζωτόπουλος στο ποίημα «Σημάδια στο γυαλί», όταν εκείνη «στο κέντρο της πόλης που φάνταζε άδεια / μπήκε στο δωμάτιό της και είδε απ’ τις μπιζουτιέρες να λείπουν τα αισθήματα / κι ενώ οι γραμμές του χρόνου ακόμα κρύβονται / διέκρινε να μεγαλώνει αργά / το ωχρό σημάδι της ανυπαρξίας».

Ο Σωκράτης Κουγέας, εγγονός του παλιού μεσσήνιου διανοούμενου, μιλά για την ήττα του ποιητή ως κοινωνικού ταγού «/ επιθανάτιος ρόγχος μας / γροθιά σφιχτή ορτσωμένη / στις συνοικίες χάθηκε του κόσμου η επαφή /».

Ο παν/κός Αντώνης Μακρυδημήτρης με απίστευτη ευαισθησία επισημάνει «μη ρωτήσεις ποιος είναι αυτός που βαδίζει αθόρυβα σαν ελάφι χαμένο / θα τον γνωρίσεις απ’ τα λυπημένα μάτια του / που σε κοιτάζουν γυμνή /».

Προσπερνώ τον Γιώργο Μαρκόπουλο που μιλά πάντα για ό,τι εμποδίζει κάθε άνθρωπο να βρει ανάπαυση, άρα και τον ποιητή που χρησιμοποιεί «τα λόγια ως ενστικτώδεις κινήσεις προφυλάξεως κάποιου τρομαγμένου ζαρκαδιού».

Ακολουθεί το ποίημα «Ωρίμαση» του Γ. Κριμπά, για την αυτοκριτική στο τέλος της ζωής και με τη φθορά να παραμονεύει.

Ζήσε τώρα / μ’ όσα / τόσα χρόνια / υποστήριξες / με ζήλο· / μ’ όσα / ασπάστηκες / και / μ’ όσα / επινόησες. / Χτυπάν τα δόντια σου; / Γιατί;

Και φτάνω στον απόλυτα σαρκαστικό Νίκο Σαββάκη που σημειώνει με τίτλο «Διόρθωση»: «Ήμουν ένα λάθος / στη ζωή πολλών ανθρώπων ή τέλος πάντων αρκετών / που όταν το διόρθωσαν / ανακάλυψαν / ότι θα ήταν προτιμότερο / να μην το είχαν / πειράξει ποτέ».

Τοποθετώ στην ενότητα τη νεαρή δημοσιογράφο, Γιούλα Σαρδέλη, αξιολογώντας ανθολογημένο ποίημά της «Τρεις παλμοί» ως κατάθεση ψυχής μιας νέας ποιήτριας που έχει «νήφουσα καρδία» για να επιβιώσει γιατί – όπως λέει – «είμαι ταγμένη ψυχή, στο βωμό της αλήθειας, / να φονεύω το ψέμα / σαν ανίερο αμνό / πρέπει να πονώ, για να λυτρώνω / πρέπει να μην λησμονώ για να μην κοιμάμαι». Της εύχομαι να μείνει έτσι.

Στην παρούσα ανθολογία για τη φθορά του χρόνου μιλούν ο Πέτρος Στεφανέας, ο Νίκος Σαββάκης, ο Αντώνης Μακρυδημήτρης, ο Κώστας Γαρμπής, ενώ ο εξαίρετος καίριος και περιεκτικός Γιάννης Γαρδίκης συνδέει τη φθορά με τη μνήμη και το θάνατο στο ποίημα «Σώμα».

Αυτό το περίγραμμα που με ορίζει / είναι η διάχυτη ανάμνηση / ενός πάλαι ποτέ κραταιού κορμιού / που άλλοτε έβριθε από τις ουλές των αιχμηρών ερώτων / Αυτό το σύνορο ανάμεσα σε μένα / και την ανυπαρξία / το νιώθω τώρα τόσο λεπτό.

Συμπερασματικά πιστεύω πως έγινε αντιληπτό ότι η ποιητική συνδέεταιμε την μοναξιά του ποιητή ως μια από τις ορίζουσές της, ενώ η φθορά του χρόνου μπορεί να αποτελεί ορίζουσα της αναζήτησης του έρωτα, του ιδανικού έρωτα ή της αναζήτησης της ιδανικής γυναίκας, ή της αγωνίας για τον ανεκπλήρωτο έρωτα, επειδή ο χρόνος ως σταδιακός δρόμος προς την ανυπαρξία μειώνει τις πιθανότητες και τις ελπίδες για μια τέτοια συνάντηση, αν δεν έχει συμβεί στη διάρκεια της βιωτής. Ευτυχείς εκείνοι που μετουσίωσαν τον έρωτα σε αγάπη κι έχουν το θάρρος να το ομολογήσουν.

Δώδεκα από τους είκοσι ανθολογημένους ποιητές, στους οποίους ήδη αναφέρθηκα, έχουν μιλήσει για το θέμα αυτό με στίχους πράγματι εκθαμβωτικούς. Θα προσθέσω σ’ αυτούς την αείμνηστη και τρυφερή Σοφία Φίλντιση, την οξυδερκή Εύα Σταματοπούλου καθώς και τις ερωτικές πινελιές των χαϊκού του Παναγ. Αργυρόπουλου: Το κάθε τέλος / κουβαλάει μαζί του / κι ένα μαχαίρι. Σας προτρέπω να συναισθανθείτε την ιδιαίτερη ματιά του καθενός ποιητή πάνω στο αιώνιο αυτό θέμα της ποίησης και κυρίως της ζωής και να απολαύσετε με μοναχική ανάγνωση τα ανάλογα ποιήματα της συλλογής.

Ως επίλογο των σκέψεών μου θα παραθέσω τιμής ένεκεν λίγους στίχους από τα ποιήματα «Για την Ελίζα» του Κ. Μαρκάκη που αποτέλεσαν και το έναυσμα για την γέννηση του βιβλίου.

«Ελίζα είχαν λησμονήσει το όνομά σου μέσα στη σκόνη / της ερήμου κι ο Αννίβας δεν ήμουν στη λυπημένη Καρχηδόνα να σε περιμένει. / Σα μια σαΐτα έσκισες το σκοτεινό δρόμο της ζωής μου. / Σα μια σαΐτα έσκισες την ψυχή μου / Θα ’θελα να προσθέσω το άπειρο με το μηδέν και να συνθέσω τη μορφή σου. / Γιατί μάχεσαι να αλώσεις αυτό που σου ’χει παραδοθεί; / Γιατί μου στέρησες τη φωνή σου; / Θέλω το στόμα σου, θέλω το σώμα σου τον έρωτά σου το χρώμα σου. / Άπλωσα τα χέρια μου στο καλοκαίρι και σ’ άγγιξα. / Στην απλωσιά του κόσμου έτυχε να συναντήσω την ανάσα σου. / Η ουτοπία σου κατακερμάτισε την συμβατικότητα του ρεαλιστικού μου βίου. / Σ’ αγάπησα κι η παρουσία σου χαραγμένη στην καρδιά μου θα μείνει».

Εξαιρετικές λοιπόν οι επιλογές των ποιημάτων καθώς και βοηθητική η σχέση εισαγωγής και επιμέτρου από τον Θαν. Παντέ.

Τελειώνω το σεργιάνι μου στο ανθολογικό εγχείρημα των Θ. Παντέ – Κ. Μαρκάκη (Φαραί εκδοτική) με στίχους ερωτικής θυσίας από την Ελ. Κοφτερού: «ποτέ δεν του ομολόγησε πως είχε ηθελημένα ακρωτηριαστεί / τα δάχτυλά της τάμα παλιό στο δέρμα του» και την αντιστικτική σ’ αυτούς ερωτική διαμαρτυρία της Εύας Σταματοπούλου στο ποίημα, «Καθρέφτης» που με απόσπασμά του ολοκληρώνω την παρουσίασή μου.

Ίσως να θελήσεις όμως να κοιτάξεις στην άλλη πλευρά του καθρέπτη.

Και ίσως τότε να δεις το ράγισμα και να το προλάβεις. / Ίσως τότε να γεννηθείς Άνθρωπος. / Και τότε, θα γεννηθώ και πάλι. / Αλλιώς όμως. / Με μια έκρηξη και μια βροχή από δάκρυα.

*Το κείμενο αποτελεί εκτεταμένο απόσπασμα από την ομιλία της Αντωνίας Παυλάκου με την οποία παρουσίασε στο Καφέ «Σταθμός», στις 27-11-2017 το βιβλίο, «Μικρή Ανθολογία Μεσσήνιων ποιητών».

Της Αντωνίας Παυλάκου

Αδιαμφισβήτητα συμπεραίνει επομένως κανείς ότι η Φίλη Ντόγκα δεν είναι η δασκάλα που διεκπεραιώνει, αλλά η εκπ/κός που μάχεται και ψάχνει το καλύτερο για τους μαθητές της, ισχυροποιώντας τη δική της γνωστική και παιδαγωγική  πανοπλία. Συνέχεια ωστόσο και επέκταση της πνευματικής σκευής της καλής εκπαιδευτικού θεωρώ ότι αποτελούν τα δύο βιβλία της. Και τα αποκαλώ συνέχεια και επέκταση, επειδή πρόκειται για πεζά κείμενα που απευθύνονται σε παιδιά και γονείς, με τα οποία ευρηματικά ως συγγραφέας μετουσιώνει την εκπαιδευτική της εμπειρία, την παιδαγωγική της κατάρτιση αλλά και πολύ τρυφερά την ιδιότητα του γονιού και κυρίως της μητέρας. Πρόκειται για δύο βιβλία στα οποία σκέφτεται και μιλάει ως η ειδική παιδαγωγός που ξέρει όμως καλά και τον ρόλο της μάνας.

Στο πρώτο βιβλίο «Ο Τρύφωνας μετρά και ξαναμετρά» ο ομώνυμος βασικός ήρωας με το μηνυματικό όνομα, στο οποίο μπολιάζεται ο αριθμός τρία, είναι ένας μαθητής της Δευτέρας Δημοτικού. Ο μικρός Τρύφωνας σε απόλυτα εξομολογητικό τόνο και αξιοπρεπώς παραπονιάρικο ύφος περιγράφει τη βασανιστική βίωση μιας παραμέτρου του συνολικού προβλήματος που γνωρίζουμε σχεδόν όλοι ως δυσλεξία και μάλιστα με την υποκατηγορία δυσαριθμία ή «αριθμοδυσκολία». Και σαν να μην έφτανε η δυσκολία του στα μαθήματα – τι ειρωνεία – ακόμα και οι κοντινοί του άνθρωποι έχουν ονόματα που κρύβουν αριθμούς. Έτσι για να του θυμίζουν ότι όλος ο κόσμος, ακόμη και εκείνοι που τους αγαπά, πλάστηκε για να τον δυσκολεύει. «Ενάρετος ο πατέρας μου, Διομήδης ο αδερφός μου, Εξαμήλα η φίλη μου, Τριφυλία η δασκάλα μου, Διονυσία, η μητέρα μου!». Και θαυμαστικό στο τέλος της πρότασης με την οποία κραυγάζει εναγωνίως αλλά σιωπηλά τις σκέψεις του ο Τρύφωνας.

Η συγγραφέας σοφά αποτυπώνει τη διόγκωση ενός προβλήματος στο μυαλό των παιδιών που το έχουν και σίγουρα αισθάνονται ότι ο  κόσμος γύρω τους είναι, αν όχι εχθρικός, σίγουρα με βάση τους φυσικούς νόμους και την ανθρώπινη δόμηση, μη αναγνωρίσιμος όχι μόνο από τον Τρύφωνα αλλά και από άλλα παιδιά.

Η δασκάλα του Τρύφωνα, όπως οι περισσότεροι ανυποψίαστοι για τα θέματα αυτά εκπαιδευτικοί, κινείται στα όρια της γνώσης και της άγνοιας του προβλήματος, με μόνο όπλο την καλή προαίρεση και την ανοχή. Ενδιάθετα, και όχι από παιδαγωγική κατάρτιση, δίνει προσωρινές διεξόδους στις αριθμοαδυναμίες του μικρού της μαθητή. Ο μαθητικός φιλικός περίγυρος, την ώρα του παιχνιδιού, γίνεται κι αυτός ως συνήθως, άφιλος και υπόγεια ή φανερά περιπαικτικός, μια και τα παιχνίδια, ως κι αυτά, κρύβουν μέσα τους αριθμούς. Κυρίαρχο συναίσθημα σ’ αυτά τα παιδιά, άρα και στον Τρύφωνα, ο θυμός. Ακολουθεί  η εσωστρέφεια και η απομόνωση.

Στην αντιμετώπιση του θέματος πρωταρχική βοηθός είναι η μητέρα, η οποία, είτε σκέπει με τις φτερούγες του μητρικού ενστίκτου και δίνει παρηγορητική διέξοδο στο θέμα είτε όντας ενημερωμένη, έχει τα παιδαγωγικά κλειδιά για να μερώσει την ευαίσθητη και πολύπαθη καρδούλα. Η συγγραφέας δεν αφήνει εδώ να φανερωθεί τι από τα δύο συμβαίνει. Ο Τρύφωνας ωστόσο και οι όμοιοί του, όπως άλλωστε και ο καθένας, ξέρουμε να ξεχωρίζουμε τους πραγματικούς μας φίλους. Είναι οι επίκουροι που μας καταλαβαίνουν και μας δείχνουν τον δρόμο να βγούμε στην εξωστρέφεια. Η γλυκιά και σοφή Εξαμήλα θα ξετυφλώσει τον Τρύφωνα, ώστε να δει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν μικρά ή μεγαλύτερα «τεχνικά» ελαττώματα που τα έχουν πρώτα οι ίδιοι αποδεχθεί, έχουν συμφιλιωθεί μ’ αυτά κι έχουν επιβληθεί μ’ αυτά στο περιβάλλον τους.

Μακριά από κάθε διδακτισμό ένα σπουδαίο μήνυμα ελπιδοφόρας κι όχι ανόητης αισιοδοξίας προς όλα τα διαφορετικά παιδιά, μήνυμα ανεκτικότητας και κατανόησης προς τους φίλους τους, σύσταση για υπομονή και απέραντη αγάπη προς τους γονείς που έχουν καθήκον μαζί με το σχολείο να αναδείξουν ιδιαίτερες ικανότητες τέτοιων παιδιών, σε πολλούς τομείς, που ασφαλώς και τις έχουν.

Η πολύχρωμη, σύγχρονη παιδική εικονογράφηση, σύμφωνη με την ηλικία των παιδιών των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, όπου άλλωστε εντοπίζονται αυτά τα προβλήματα, αν θέλουν να τα εντοπίσουν εκπ/κοί και γονείς – οι δεύτεροι συνήθως εθελοτυφλούν – και ο απλός και τρυφερός λόγος της Φίλης, σαν βάλσαμο, ταξιδεύουν γονείς και παιδιά στην πραγματικότητα και με τον ευρηματικό ρόλο ενός ονείρου δίνουν την παιδαγωγικά προτεινόμενη λύση στα μαθησιακά ή και άλλα ειδικά παιδαγωγικά προβλήματα. Αποδοχή – εξωστρέφεια – επιβολή, είναι το μαγικό τρίπτυχο.

Η επιστήμη της Ειδικής Αγωγής μιλά με το στόμα της Φίλης Ντόγκα, βοηθώντας έτσι γονείς και παιδιά να αρχίσουν να κάνουν το δύσκολο ταξίδι της αυτογνωσίας, ενώ προκαλούν σε κάθε μικρό ή και μεγαλύτερο αναγνώστη ενσυναίσθηση γι’ αυτό που βιώνουν άλλοι άνθρωποι.

Το επόμενο βιβλίο της Φίλης Ντόγκα, «Ιστορίες κατασκήνωσης» αφορά μεγαλύτερα παιδιά, ηλικίας 9 έως και 12 ή λίγο λιγότερο ετών. Έχει εκδοθεί από τον οίκο Πηγή – iwrite που είχε την συνολική επιμέλεια της έκδοσης και την εικονογράφηση εξωφύλλου, κυρίως ενός εμπροσθόφυλλου σχετικού με το θέμα. Η κυρίαρχη φυσιογνωμία του αρχηγού της κατασκηνωτικής ομάδας, οι σκηνές και οι μικρότεροι κατασκηνωτές εναρμονίζονται και με το οπισθόφυλλο στο πράσινο φόντο του οποίου δίνονται στοιχεία κατατοπιστικά για τα παιδαγωγικά θέματα με τα οποία θα καταπιαστεί στο βιβλίο της η συγγραφέας.

Η σπονδυλωτή αυτή ιστορία διαβάζεται βεβαίως από παιδιά, για να μην πω φυσικά κι από γονείς, επειδή η συγγραφέας επιδιώκει να μιλήσει μέσα από το βλέμμα και τις εμπειρίες των παιδιών για τα θέματα που τα απασχολούν στις συγκεκριμένες ηλικίες αλλά και σε ακόμα μεγαλύτερες. Αναφέρομαι στους γονείς που θα δουν στο βιβλίο το πώς τους βλέπουν τα παιδιά τους στον ρόλο τους και στην μεταξύ τους συζυγική σχέση.

Η αφιέρωση μοιάζει χωρίς αποδέκτη, ακριβώς για να αισθανθούμε όλοι πως είμαστε τέτοιοι, μια και ως εκπ/κοί και πολύ περισσότερο ως γονείς πρέπει να προσέξουμε στο τέλος της σελίδας την παρακάτω ρήση του Αμερικανού συγγραφέα, Denis Waitley: «Τα καλύτερα δώρα που μπορείς να κάνεις στα παιδιά σου είναι οι ρίζες της υπευθυνότητας και τα φτερά της ανεξαρτησίας».

Στη σύντομη και διαφωτιστική εισαγωγή της Φίλης Ντόγκα που ακολουθεί είναι ξεκάθαρο ότι η κατασκήνωση ως επιλογή θερινών διακοπών για τα παιδιά δίνει το πρόσχημα γι’ αυτήν, ώστε μέσα από μια κατασκηνωτική περίοδο να αναδείξει θέματα που αφορούν τα παιδιά, θέματα που γεννιούνται και στο σπίτι και στο σχολείο και φυσικά ακολουθούν τη συγκεκριμένη καλοκαιρινή ή και άλλες δραστηριότητες των παιδιών.

Πρόκειται για επτά αυτοτελείς ιστορίες που διαδραματίζονται στην παραθαλάσσια κατασκήνωση «Ηλιαχτίδες» με ήρωες διαφορετικά παιδιά και διαφορετικούς φυσικά χαρακτήρες παιδιών σε κάθε ιστορία, οι οποίοι προκαλούν στον αναγνώστη έντονα συναισθήματα, είτε γιατί αυτός θα αισθανθεί να βρίσκεται στη θέση του γονιού ή του μέντορα, αν είναι ενήλικας, είτε στη θέση του παιδιού, ώστε να συμπάσχει με τον βασικό ήρωα στον δρόμο του προς την αυτονομία και την ενηλικίωση. Γιατί η κατασκήνωση έχει αυτόν τον βασικό ρόλο να παίξει και γι’ αυτό η συγγραφέας έμμεσα, είτε και άμεσα στον πρόλογό της, τοποθετείται υπέρ αυτού του είδους της συλλογικής ζωής.

Οι ιστορίες έχουν καθεμιά και διαφορετικό τίτλο και συνοδεύονται στην έναρξή τους από μια εικαστική, ανάλογη με το θέμα ασπρόμαυρη εικόνα – ζωγραφική σε κάρβουνο – που επιμελήθηκε η εικαστικός – μουσειολόγος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Νίκη Καράγιωργα.

Η αφήγηση αυτή τη φορά γίνεται σε γ΄ ενικό πρόσωπο. Η συγγραφέας ως παντογνώστρια αφηγείται γεγονότα και ερμηνεύει, σχολιάζοντας πράξεις, καταστάσεις και χαρακτήρες. Οι σύγχρονοι, φρέσκοι διάλογοι φωτίζουν ακόμη περισσότερο τα θέματα. Στην πρώτη ιστορία ο Θάνος δοκιμάζει την πρώτη αποχώρησή του από το σπίτι για να πάει στην κατασκήνωση· η ιστορία προετοιμάζει τα παιδιά για τους μεγάλους αποχωρισμούς στην ενήλικη ζωή και τους γονείς να λειτουργούν ως ακοίμητοι μεν, διακριτικοί ωστόσο φρουροί των παιδιών τους.

Ακολουθεί η λειτουργικότητα μιας ομάδας που μέσα από τη δημιουργική και συμμετοχική δράση θα παρασύρει εκούσα – άκουσα τη μικρή Δανάη να βρει τον εαυτό της, τα χαρίσματά της και να οδηγηθεί, μέσω της καθοδηγητικής αυτοπραγμάτωσης, στην αυτοεκτίμηση.

Η τρίτη ιστορία αναδεικνύει παθογένειες της καθημερινότητας στη συλλογική ζωή, όπως η κλεπτομανία. Ευφυώς αναδεικνύεται ο ρόλος του καθοδηγητή σε μια ομάδα και η ιδέα της συναισθηματικής και όχι της οικονομικής αξίας ενός αντικειμένου.

Το φαινόμενο του bullying απασχολεί την τέταρτη ιστορία. Το παιγνίδι της επικράτησης του δυνατού, του άκρατου εγωισμού φαίνεται να παλεύονται μόνο με τη σύμπηξη μετώπου των υγιών δυνάμεων με στόχο να συνετιστεί εκείνος που επιζητεί την αρνητική αναγνώριση και να διδαχθεί ότι στη ζωή πρέπει να μάθουμε και να χάνουμε.

Η κατάδυση στην ψυχολογία του παιδιού γίνεται και με το πρόβλημα της ύπαρξης ανύπαρκτου – φανταστικού φίλου ως μια ένδειξη ελλειμματικής κοινωνικοποίησης σε μικρές ηλικίες, θέμα που επίσης γιατρεύεται με την ισχυροποίηση φιλικών δεσμών μέσα σε μια ομάδα.

Δεν θα έλειπε και το θέμα του ρατσισμού, δοσμένο μέσα από την ευθύνη που φέρει η οικογένεια, όταν διαπαιδαγωγεί με τέτοιες αρχές. Αληθινή νίκη, όταν το παιδί, βγαίνοντας από τη διελκυστίνδα ιδεών της οικογένειας και ιδεών άλλων ομάδων, κατακτήσει ένα ορθό τρόπο σκέψης με άξονα την αποδοχή και τη φιλία.

Μια τελευταία ιστορία για την απέραντη έκταση της παιδικής φαντασίας ενσωματώνει δημιουργικά στον λόγο της αφηγήτριας στοιχεία από τον λαϊκό αφηγηματικό πλούτο και τη μυθολογία, ώστε να αναδειχθεί το θέμα.

Η τελετή λήξης βρίσκει τα περισσότερα παιδιά να έχουν αυτονομηθεί και κοινωνικοποιηθεί καθένα με τον τρόπο και τις ιδιαιτερότητές του.

Η φίλη Ντόγκα δημιουργεί στο παιδικό μυαλό έναν καθρέφτη για να δει το «μέσα» του, ενώ στον ενήλικα να επιχειρήσει μια σοφότερη προσέγγιση της παιδικής ψυχής και των σημερινών προβλημάτων.

Της ευχόμαστε μια επόμενη συγγραφική κατάθεση της εμπειρίας της, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε γονείς, δασκάλους και παιδιά να αντλήσουν τόσο από την ήδη πλούσια εκπ/κή πείρα της αλλά και από το απόθεμα των σπουδών της. Επιπλέον θα την καλωσορίσουμε σ’ οτιδήποτε συγγραφικά εκείνη επιλέξει να υπηρετήσει. Ως ΕΜΣ χαιρόμαστε που μια νέα εκπ/κός μεταφέρει με δροσιά, ευαισθησία, τρυφερότητα, αμεσότητα τη σύγχρονη εκφραστική αντίληψη στον χώρο του παιδικού βιβλίου.

Με το παραπάνω κείμενο η φιλόλογος, Γεν. Γραμματέας της ΕΜΣ, Αντωνία Παυλάκου, παρουσίασε το μέλος της ΕΜΣ, συγγραφέα, Φίλη Ντόγκα στην εκδήλωση της 29-11-2017, δηλαδή σ’ έναν «Λογοτεχνικό Περίπατο» της ΕΜΣ.

Οι ομιλητές -παρουσιαστές : Παναγιώτης Γεωργακόπουλος, αντιστράτηγος ε.α. της ΕΛ.ΑΣ., Δημήτριος Κολέτσος, συγγραφέας, λαογράφος, Έρικα Αθανασίου, εκπρόσωπος εκδόσεων «Κηφισιά», Θανάσης Τσαμούλης, εκδότης της εφημερίδας «ΦΩΝΗ» της Μεσσηνίας, Κώστας Αδαμόπουλος, πρ. πρόεδρος Συλλόγου Αυλωνιτών Τριφυλίας, επιχειρηματίας. Όλοι καταξιωμένοι και ξεχωριστές προσωπικότητες, εντυπωσίασαν ο κάθε ένας ξεχωριστά με την εμπνευσμένη ομιλία του, τους ακροατές της κατάμεστης Αίθουσας, χωρίς να απομακρύνονται, από την αναγνωριστική αφηγηματικότητα του περιεχομένου του βιβλίου, οδηγώντας τη σκέψη των ακροατών, σε ένα βαθύτερο επίπεδο: Εκείνο που γεννά  ενέργειες  και δράσεις τού λόγου, καθώς ανέσυραν από το υποσυνείδητο, μνημοτεχνικές καταστάσεις. Χαιρέτησαν, ο π. Πρόεδρος της Βουλής και  π. υπουργός Βύρων Πολύδωρας, ο Δημήτρης Ρεντίφης, διδάκτορας Κλασικής Φιλολογίας , μέσα από την υπόδειξη μιας υποθάλπουσας τρυφερότητας, που μεταγγίζεται στα τεκμήρια αλλοτινών εποχών, προσδίδοντάς τους μια ιδιάζουσα υφολογία και ο δήμαρχος Ηλιούπολης. Κείμενα διάβασαν , ο ηθοποιός Γιώργος Γιαννόπουλος, Μεσσηνιακής καταγωγής, η Μαρία Φουράκη, ηθοποιός με πολιτισμικές σπουδές και η γλυκύτατη  8χρονη Δήμητρα Γεωργακοπούλου, εγγονή του Στρατηγού.

Το συντονισμό είχε, ο εκδότης και  διευθυντής  της «ΦΩΝΗΣ» Θανάσης Τσαμούλης, ο οποίος δημιούργησε αισθητικότητα και υποβλητικότητα της ατμόσφαιρας, προκειμένου να κινητοποιείται δημιουργικά ο συνειρμός και  να έλκεται συγκινησιακά η προσοχή των ακροατών, αποδίδοντας εκφραστικά ,συλλογισμούς και βιώματα, από εντυπώσεις και αναμνήσεις. Ο συγγραφέας στα βιβλία του περιγράφει με σθένος, εντιμότητα και ευσυνειδησία, τις αρχές  και τις αξίες της παράδοσης του τόπου, που γεννήθηκε και μεγάλωσε , της Αυλώνας Τριφυλίας.

Αποτύπωσε εύγλωττα το μοναδικό προνόμιο, που έχει ο επισκέπτης να απολαμβάνει το δειλινό, μέσα από την αμφιθεατρική θέση του χωριού του, όταν γινόταν πιο κρύο τα πρωινά και τα βουνά στη δύση πιο βιολετά, με τη φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου, τα πέτρινα παραδοσιακά σπίτια, τα λιθόκτιστα σοκάκια, που μαγεύουν με την πρώτη τους ματιά, ψιθυρίζοντας ιστορίες από τα παλιά. Με γλαφυρότητα, σεμνότητα και μετριοφροσύνη, μας μεταφέρει με επιγραμματικές αδρές λέξεις, τις βιομετρικές οικογενειακές αναμνήσεις και τις εξιστορεί μοιρασμένες , όπως τις θυμάται από το παρελθόν, ενώ αποκαλύπτει το ψυχικό κόσμο των γονιών του.

Έχοντας καταλύσει τα δεσμά του εγωισμού, τα οποία περιορίζουν ασφυκτικά την αγάπη και δεν επιτρέπουν να ενεργεί και να βλέπει, πέρα από ένα μικρό ορίζοντα, γύρω από τον εαυτό του, με ψυχική ωραιότητα, με αυτά πού έγραψε, σαγηνεύει και διδάσκει απολαμβάνοντας από τούς αναγνώστες, το σεβασμό και γενόμενος σε όλους συμπαθής. Η γεμάτη από αγάπη καρδιά του προς τους γονείς, αναβλύζει σα ζωντανό νερό και εκδηλώνεται με τις ποικίλες μορφές των συναισθημάτων του, σαν γλυκειά χάρη, απλωμένη στο πρόσωπό του, δείχνοντας το πλούτο της καρδιάς του και το μεγαλείο του χαρακτήρα του. Η ευσέβειά του, που είναι η μητέρα των αρετών, σοφία και θησαυρός αδαπάνητος, είναι ο στύλος που υποβαστάζει τις αναμνήσεις και αποτυπώνει σαν όραμα φωτισμένο με ανάγλυφες παραστάσεις, που αναπαράγει εντυπώσεις και σε μεταφέρει στη πραγματικότητα. Γεμάτος ενθουσιασμό, έχει ατίμητο προνόμιο, να περιγράφει τα γεγονότα της οικογενειακής ζωής, τις καθημερινές απασχολήσεις και τις γενικότερες συνθήκες με την ευαισθησία τού πολυδιάστατου  ανθρώπου, με γνώση και την ικανότητα του λόγου.

Σαν άλλος Κρυστάλλης  μεταμορφώνει το λυρικό λόγο σε ποίηση, γιατί ο πατέρας του στάθηκε ριζικός βράχος της οικογένειάς και διδάχτηκε από τη μητέρα του, την τρυφερή δροσιά του έργου της ζωής του και την πνευματική αγρυπνία, γεμάτη ήθος και ανθρωπιά.  Και στα δύο του βιβλία, περιγράφει πραγματικά γεγονότα και αληθινά περιστατικά, τιμώντας τον εαυτό του και την οικογένειά του, καθώς και τους αναγνώστες, αφού η αλήθεια  είναι το χαρακτηριστικό του ενάρετου βίου. Μέσα από τα κείμενά του διαφαίνεται , η ακεραιότητα του χαρακτήρα, το ήθος , η αξιοπρέπεια, η ανιδιοτέλεια, η ανεξικακία και η απέραντη αγάπη για τον τόπο του. Κλείνοντας, συγχαίρω όλους τους συντελεστές της ωραίας αυτής βιβλιοπαρουσίασης και ιδιαίτερα τον Αμβρόσιο Καρατζά, που με την ευαισθησία της συνείδησής του, έγινε άγρυπνος φρουρός των ανθρωπίνων αισθημάτων, με τα πνευματικά του δημιουργήματα.

Με ιδιαίτερη Εκτίμηση και Αγάπη

Δημήτριος Μητρόπουλος

Αντιστράτηγος ε.α., Επίτιμος Υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ.

ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Στο οπισθόφυλλο παίρνουμε μια γεύση του βιβλίου:

«Ο Λυκούργος σκοτώθηκε τριαντάρης σε τροχαίο οδηγώντας το αγροτικό του πατέρα του, τον επικήδειο του μάλιστα εκφώνησε με στόμφο ο Ξερολέας. Εγώ δεν βρήκα το κουράγιο να πάω στο αντίο. Δεν θέλω να γυρίσω ποτέ πάλι στην ξυλιά, στο δεκατριάρι και στα δυο κιλά ψωμί. Όχι γιατί φοβάμαι ή γιατί κουβαλάω δήθεν κάποια παιδική πληγή. Επειδή η ζωή στα θρανία είναι ένας γυάλινος βώλος που κύλησε καταδικασμένος ν’ αστράφτει αιώνια. Είναι η εποχή της γυαλένιας που θέλεις να τη ζεις κι όχι να την επισκέπτεσαι, γιατί θα την αλλάξεις και δεν πρέπει. Είναι η εποχή της γυαλένιας, που βιάζεσαι να κυλήσει και μετανιώνεις όταν αυτό συμβεί. Ίσως τα τσιμέντα να τα κουμαντάρουν τα κινητά και οι υπολογιστές. Την αλάνα του Κότρωνα την κουμαντάριζε ο Λυκούργος στην κραταιά εποχή της γυαλένιας».

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Παναγιώτης Χ. Βούρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1982 και μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Είναι δικηγόρος Αθηνών, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Τμήματος Δημοσίας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Το 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «ΚΟΡΑΛΛΙ» το πρώτο του βιβλίο «ΟΙ ΠΛΕΙΣΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΚΟΙ;» (συλλογή διηγημάτων). Το διήγημα του «Δεν είχα μια φίλη σαν τη Γλέντε» μπήκε το 2017 στην «Επιλογή Eyelands» του 7^ου  διεθνούς διαγωνισμού διηγήματος. Στον έντυπο και στον ηλεκτρονικό Τύπο έχουν μέχρι σήμερα δημοσιευτεί άρθρα, διηγήματα και ποιήματα του. Είναι παντρεμένος από το 2011 με τη φιλόλογο Έφη Τραχαλάκη και έχει μία κόρη, τη Δήμητρα.

Της Γαρυφαλλιάς Κατσαμπάνη – Τσαγκάρη

Ο Στάθης Παρασκευόπουλος είναι ένας λογοτέχνης του τόπου μας που δεν χρειάζεται συστάσεις γιατί με το έργο του, την προσωπικότητά του και την αξιοσύνη του είναι γνωστός σ’ όλη την Ελλάδα. Έχει κυκλοφορήσει 70 βιβλία στα 40 και πλέον χρόνια που καλλιεργεί τα Γράμματα. Ποιητής, πεζογράφος, ιστορικός, επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων, που πρωτοστάτησε στην ίδρυσή του και διετέλεσε επί 15 χρόνια πρόεδρός του. Το έργο του υπογράφει εκτός από το πραγματικό του όνομα, με τα λογοτεχνικά ψευδώνυμα «Αρκαδινός», «Ιόνιος Μυριάνθης», «Νέδας», «Μύρος», «Στάθης Μυραίος» και «Στάθης Περιστεριώτης» που δηλώνουν τοπωνύμια της ιδιαίτερης πατρίδας του. Κείμενά του βρίσκονται σκόρπια σε πολλά έντυπα, όχι μόνο σε Μεσσηνιακά. Επίσης διάσπαρτες βρίσκονται σε πολλά λογοτεχνικά έντυπα και σελίδες, πολλές βιβλιοπαρουσιάσεις και κριτικές του για βιβλία λογοτεχνών με τίτλο «Διαβάζοντας τα βιβλία των Τριφυλίων» ή «… των Μεσσηνίων» ή «… των άλλων», που πάντα με τον καλό του λόγο και εύστοχα ενθαρρύνει τους δημιουργούς και προ πάντων τους νέους να συνεχίσουν και να βελτιωθούν.

Έχει πραγματοποιήσει διαλέξεις και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια σε όλη την Ελλάδα.

ΔΑΣΚΑΛΟΣ ο Στάθης Παρασκευόπουλος με αγάπη στο παιδί, στην Παιδεία και στα Γράμματα, σκέφτομαι πόσο τυχεροί κι ευλογημένοι στάθηκαν οι αμέτρητοι μαθητές του. Ακούραστος «εργάτης» της πένας, παθιασμένος με τα Γράμματα, την προσφορά και με σπάνιο ήθος και σεμνότητα.

Σαν αναγνώστρια γράφω, γιατί κριτικός δεν είμαι, όταν γράφω για κάποιο βιβλίο, πολύ δε περισσότερο όταν πρόκειται για ένα βιβλίο του Στάθη Παρασκευόπουλου. Τα συναισθήματά μου, τη χαρά μου και ό,τι άλλο ένιωσα διαβάζοντάς το θέλω να γράψω – αν μπορώ – και να ευχαριστήσω δημόσια τον συγγραφέα.

Το εν λόγω βιβλίο είναι ένας τόμος 1050 σελίδων και περιλαμβάνει 323 θέματα. Τα θέματά του είναι επίκαιρα, ιστορικά, λογοτεχνικά, φυσιολατρικά, οδοιπορικά και ταξιδιωτικά σε όλη την Ελλάδα.

Πολυμαθής, στοχαστικός, με γνώση και κρίση ο συγγραφέας, με γλώσσα στέρεη, όμορφη, πηγαία και καθάρια, χωρίς επιτήδευση και φτιασιδώματα, κάνει τον αναγνώστη του να χαίρεται το χωρίς σταματημό διάβασμα και τον κάνει κοινωνό των συλλογισμών και των προβληματισμών του.

Επισημαίνει με πόνο ψυχής τα άχαρα, τα στραβά και τ’ ανάποδα της ζωής των απλών ανθρώπων της καθημερινότητας, των πολιτών και των ηγετών ενώ παράλληλα δείχνει μονοπάτια που μπορούν να μας βγάλουν σε ξέφωτα και σε ξάγναντα. Γράφει και για τα καλά, την ομορφιά της ζωής, τα επιτεύγματα των ανθρώπων και προβάλλει πρότυπα.

Με τα οδοιπορικά και τα ταξιδιωτικά του, ελληνολάτρης και πατριδολάτρης ο συγγραφέας, μας γνωρίζει την πατρίδα μας στεργιανή και νησιώτικη με την ομορφιά, τα χρώματα, τα αρώματα, την ιστορία και τον πολιτισμό της με τόση ζωντάνια που ο αναγνώστης θαρρεί πως ταξιδεύει μαζί του.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Στάθη Παρασκευόπουλου χαίρεται ο αναγνώστης την τέχνη, την μαστοριά του λόγου του, τον πλούσιο συναισθηματικό του κόσμο, τη γνώση, την πείρα και τη σοφία του, καθώς και την αγάπη και το σεβασμό του στον άνθρωπο στη φύση και την προσήλωσή του στις διαχρονικές αξίες. Τα περισσότερα θέματά του πάντα επίκαιρα μας βοηθούν σαν πολίτες, σαν άτομα στην αυτογνωσία και τον επαναπροσδιορισμό μας, στην τόνωση της αυτοπεποίθησής μας και σαν Έλληνες να σκεφτούμε το χρέος μας για να πορευτούμε στους επερχόμενους αιώνες, στην ιστορία.

Όσο διάβαζα το βιβλίο του Στάθη Παρασκευόπουλου το χάρηκα, πέρασα όμορφα, ταξίδεψα μέσα απ’ τις σελίδες του σε πολλούς όμορφους τόπους της πατρίδας μας, ξαναφρέσκαρα τις γνώσεις μου στην ιστορία, ξαναθυμήθηκα προσωπικότητες ογκόλιθους της Ιστορίας, της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και σύγχρονους ανθρώπους δημιουργούς στις Τέχνες  και στα Γράμματα που το όνομά τους περιποιεί διεθνώς τιμή για τη χώρα μας. Προβληματίστηκα πάνω σε πολλά σύγχρονα θέματα, και πλούτισα τις γνώσεις μου.

Το συγγραφέα Στάθη Παρασκευόπουλο ευχαριστώ για το δώρο του, για το βιβλίο του, του εύχομαι υγεία, κάθε καλό και να εκατοστίσει, τουλάχιστον, τα βιβλία του.

Γράφει ο Δημήτρης Ρεντίφης

Θα αναφερθούμε στα δυο βιβλία του: Με το τσιαλούμι του κασμά και Μούτσης, ο “πρίγκιπας” του Βαρικού³, που αφορούν σε συγκεκριμένα πρόσωπα και έχουν σημαντικότατες προεκτάσεις στον περίγυρό τους με καθοριστικά μηνύματα για όλους, αλλά επιπρόσθετα απηχούν χωρίς καμιά αμφιβολία και με κάτασπρη σαν τον παστρικό ασβέστη ειλικρίνεια τις αγαστές προαιρέσεις, τις αμετακίνητες πεποιθήσεις και τις οραματικές ενατενίσεις του συγγραφέα.

          A‘. Στο βιβλίο του Με το τσιαλούμι του κασμά ο Αμβρόσιος Καρατζάς αφηγείται με ρεαλιστικό, συγκλονιστικό τρόπο την πονεμένη ζωή των γονιών του στην Αυλώνα της Τριφυλίας τον εικοστό αιώνα, του πατέρα του Αριστείδη και της μητέρας του Αμυγδαλίας, που με τον αδιάκοπο μόχθο τους, τον καθημερινό ιδρώτα τους, την αξίνα, τον κασμά, όπως όλες οι συγκαιρινές οικογένειες, κατόρθωσαν να αντεπεξέλθουν στις ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες αυτού του αιώνα και να αποτελέσουν τη γέφυρα, τη γέφυρα ωστόσο των «στεναγμών», για να περάσουν οι επίγονοι σε άλλους καιρούς. Όλα μοιάζουν στο έργο του συγγραφέα σαν ένα παραμύθι, σαν αερικό, σαν μια επίμονη εξωτική μνήμη που ζωντανεύει τη φωνή της γης του ορεινού όγκου της Αυλώνας και εκπορεύει τα σήματα της φωτιάς της πατρογονικής εστίας, σαν μια επίμονη μνήμη που κορυφώνεται στην αιάντεια κραυγή: «ω πόνοι πρόγονοι πόνων»⁴. Οι γονείς του Αμβρόσιου Καρατζά, όπως και όλοι οι βασανισμένοι ξωμάχοι, τίμησαν την αξίνα, το «τσιαλούμι του κασμά», καταξίωσαν τη ζωή τους και τη ζωή της οικογένειάς τους με αυτό το δοξασμένο μέσο της αρμύρας του αγώνα της επιβίωσης, που η βία των συνωμοτών και των ραδιούργων δυστυχώς το ατίμασε πολλές φορές και το μόλυνε με τη βδελυγμία του εγκλήματος, όπως συνέβη π.χ. με τον Τρότσκι που οι δολορράφοι τον θανάτωσαν με μια αξίνα, με το τιμημένο όργανο του κόπου και της ελπίδας της εργατιάς⁵.

          Το περιεχόμενο του βιβλίου που επισκεπτόμαστε δένεται μέσω ενός πολύτιμου λώρου με τον Ασκραίο Ησίοδο. Ο ποιητής της Άσκρας της Βοιωτίας στα Έργα και Ημέρες συμβουλεύει τον αδερφό του τον Πέρση να εργάζεται αδιάκοπα σε όλες τις αγροτικές δουλειές («έργον επ’ έργω εργάζεσθαι», στ. 382), χρησιμοποιώντας όλα τα αναγκαία εργαλεία, να μην αδιαφορεί για τα κτήματα και τα ζωντανά και να σκέπτεται πάντοτε ότι η εργασία δεν είναι ντροπή, ότι ντροπή είναι η οκνηρία («έργον δ’ ουδέν όνειδος, αεργίη τ’ όνειδος», στ. 311), για να τον ανταμείψει έτσι η «γη πάντων μήτηρ» (στ. 563) και να του προσφέρουν οι θεοί μέσα στη δικαιοσύνη του την ευτυχία («όλβον», στ. 281)⁶. Ο αποτελεσματικός συμβουλάτορας στην αφήγηση του συγγραφέα είναι ο πατέρας του, ο Αριστείδης Καρατζάς, που με τη δύναμη του χαρακτήρα του και το πολυσχιδές πνεύμα του, παρά τα βάσανα που τον καταπόνησαν στη ζωή του, διαμόρφωσε ένα κλίμα ακοίμητης εγρήγορσης όχι μόνο στην πολυμελή οικογένειά του αλλά και στην ευρύτερη τοπική κοινωνία της Αυλώνας. Ο γονιμότερος, βέβαια, βιωματικός αποδέκτης του παραδείγματός του και της αγρυπνίας του αλλά και η πολλαπλασιασμένη προέκταση της ακεραιότητάς του με προσαυξημένη την εποπτεία και την ιριδίζουσα δραστηριότητα είναι ο γιος του Αμβρόσιος Καρατζάς, που με τον σκαμάνδριο κάλαμό του μνημείωσε το λυγρό παρελθόν και έγινε με τη σειρά του ο φωτεινός διδάχος για τους επιγιγνομένους. Έχει δίκιο ο Θανάσης Τσαμούλης που στον παραστατικό Πρόλογο του βιβλίου τονίζει για το συγγραφέα: «είναι το μήλο… που έπεσε κάτω από τη μηλιά του Αριστείδη».

          Το βιβλίο, όπως με ακρίβεια κριτικής αποτίμησης αποφαίνεται πάλι ο Θανάσης Τσαμούλης στον πυλώνα του έργου, δεν είναι η «αγιογραφία» των γονέων του συγγραφέα αλλά μέσω της πονεμένης βιογραφίας τους η «ακτινογραφία», η «φωτογραφία» της ζωής στην Αυλώνα στα δύσκολα χρόνια του εικοστού αιώνα. Συμπυκνώνοντας τα μηνύματα του πονήματος, μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι οι αναγνώστες, αφορμώμενοι από τη ζωντανή αφηγηματική γραφή του Αμβρόσιου Καρατζά, με φυγόκεντρη περισκόπηση των σύγχρονων συγκυριών και με εταστική εξακτίνωση του προβληματισμού τους ως το Ασυντέλεστο, θα διερωτηθούν πώς διαγράφεται σήμερα το μέλλον της Ελλάδας. Κανένας δεν αμφιβάλλει ότι η πατρίδα μας ετούτα τα τελευταία μαύρα χρόνια ερημώνεται. Αδειάζει η ύπαιθρος, φεύγουν οι νέοι μας σε ξένες χώρες, η παράδοσή μας αποδυναμώνεται, ο επιχώριος Μύθος νεκρώνεται από την ξενόφερτη Ιδεολογία, ο μεταμοντερνισμός είναι ένας παραδαρμός, είναι «σβησμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μες στη χώρα», όπως θρηνητικά μελώδησε σε αλλοτινούς καιρούς ο Κωστής Παλαμάς⁷. Σήμερα δίνουμε «μαλάματα» και παίρνουμε «μπακίρια», τα «οικεία» μας γίνονται «οθνεία», ανοίξαμε τις Κερκόπορτες, που ανοίγουν πάντα από μέσα⁸. Αρχίζει να κλονίζεται το δέντρο των οραμάτων μας. Η καταπονημένη ρίζα του ωστόσο επιμένει, αλλά δεν την αφήνει, τη δεσποτεύει και ολοένα τη φθίνει μια τρομώδης Απειλή, η εκρίζωση, το εωσφορικό Κακό που αλλοτριώνει πλανερό τις αθωράκιστες συνειδήσεις, περιτρέχει ανατρεπτικό τους οραματικούς σχεδιασμούς και υφέρπει ολέθριο στα σκότη. Ο Αμβρόσιος Καρατζάς με τους φωσφορισμούς που μαρμαίνουν πάνω από τους πόνους του βιβλίου του πιστεύει ακράδαντα στη διάρκεια της Ελλάδας: «πλοίο διαρκείας η χώρα μου», θα έλεγε ιερουργώντας και ως θαλασσινός, για σφαίρωση των εμπειριών του, στον Μικρό Ναυτίλο του Οδυσσέα Ελύτη⁹. Και πιστεύει ακράδαντα στη διάρκεια της πατρίδας, γιατί εμπιστεύεται το όραμά του στην άφθιτη δύναμη του ελληνικού λαού. Ο συγγραφέας με τους στίχους τώρα από τον Φωτεινό του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη θα κηρύκευε στον πολυκέφαλο τρόμο: «Αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή είν’ η ρίζα / και μένει πάντα ζωντανό ή ρόβιφαγ’ ή βρίζα / αυτό το βόιδι το μανό, π’ όσο βαθιά ρουχνίζει / τόσο εύκολα μυγιάζεται κι ανεμοστροβιλίζει / και που το κράζουνε Λαό. Θα σπάσει το καρίκι / και θα προβάλει με φτερά μια μέρα το σκουλήκι. / Τότε, πουλί το σερπετό ποιος ξέρει πού θα φτάσει»¹⁰.

          Συμπεραίνοντας, κρίνουμε ότι το αφηγηματικό έργο του Αμβρόσιου Καρατζά Με το τσιαλούμι του κασμά είναι mutatismutandisένα άλλο Άξιον Εστί, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται «Γένεσις», «Πάθη» και «Δοξαστικόν». Και τα τρία στάδια του βιβλίου δικαιώνουν καταληκτικά το χαρακτηρισμό που προσδώσαμε στον ιερομνήμονα συγγραφέα στον τίτλο της παρούσας ανάγνωσης, δικαιώνουν την πεποίθησή μας ότι ο αναγνωρισμένος με την προσφορά του στο ευρύ κοινό δημιουργός είναι ο «μνησιπήμων λόγιος» και ο «φέρελπις σηματωρός» της Αυλώνας της Τριφυλίας και γενικότερα της σύγχρονης Σελλαΐδος¹¹.

          Β’. Ως προς το περιεχόμενο του κειμένου του Μούτσης, ο πρίγκιπας του Βαρικού, επιβάλλεται πρώτιστα να αναφέρουμε ότι αυτό υποστασιοποιείται και εμψυχώνεται από ένα ιστορικό πρόσωπο, τον Δημήτριο Βουδούρη (Μούτση) από τον Βαρικό της Αυλώνας (δυο χιλιόμετρα απόσταση), το οποίο αυγάζει πια μέσα στο χρόνο ως υψηλό σύμβολο. Ο Αμβρόσιος Καρατζάς με την αναλυτική περιγραφή της ζωής, της δράσης και του θανάτου, της αυτοκτονίας, αυτού του Αυλωνίτη (1900-1963), του ήρωα της πραγματικότητας και όχι της μυθοπλασίας, σημασιοδοτεί την τελευτή του ως χρονικό όριο πριν από το οποίο συμβαίνουν τα ιστορικά γεγονότα (tempusantequem) και μετά το οποίο απογειώνεται η κάθαρση ως λυτρωτική φήμη (tempuspostquem). Έτσι ο Μούτσης παρουσιάζεται από το συγγραφέα με ζωντανό τρόπο ως ένα σπάνιο πρόσωπο που στρατοκόπησε στη διάρκεια του βίου του ως άνθρωπος με υψηλά ιδανικά, πιστεύοντας στις αξίες που ουσιώνουν τον πολιτισμό, στην αλληλεγγύη, στον αλτρουισμό, στην αγαθοεργία, στην αφοσίωση στο γενέθλιο τόπο, στην κοινωφελή προσφορά, στις αξίες που συμπυκνώνονται στην ανιδιοτελή αγάπη για το συνάνθρωπο. Στην πριν από τον οριακό σηματοδότη πορεία του (tempusantequem) ο ζωντανός ήρωας, ο φωταυγής Μούτσης, ξεδίπλωσε στην κοινωνία έναν εαυτό παράδειγμα, αποκάλυψε στον τόπο του, στην Αυλώνα, την υπερβατική ταυτότητά του που γέννησε μέσα από τα πρωτόγνωρα έργα του, δώρα της Εργάνης, το θαυμασμό και την κατάπληξη. Σε τέτοιες όμως περιπτώσεις δημιουργικών, εξαιρετικών ανθρώπων, που γίνονται πρωτουργοί στο περιβάλλον τους, γεννιέται ταυτόχρονα και ο καταλύτης φθόνος, ο φθαρτικός δαίμονας που σπιρουνίζει αναίτια, χωρίς βάσιμες αιτίες, «αντιπάλους» προς το κακό. Ο Θουκυδίδης, ο μέγας ιστορικός και βαθύς ψυχογράφος των αιώνων, έχει αποφανθεί αλάθητα γι’ αυτή τηνκατατρυχική παρέκκλιση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τονίζει: «φθόνος γαρ τοις ζώσι προς το αντίπαλον» (Ξυγγραφή, Β’, 45)¹². Στη μετά τον οριακό χρόνο απουσία του Μούτση όλα αμβλύνονται, και οι «αντίπαλοι» επαινούν τον θανόντα, τον τιμούν ως ευεργέτη του τόπου τους. Ο Θουκυδίδης καταγράφει και πάλι με επιστημονική ακρίβεια αυτή τη μεταστροφή της ψυχής των ανθρώπων. Αναφέρει: («τον γαρ ουκ όντα άπας είωθεν επαινείν… το δε μη εμποδών ανανταγωνίστω ευνοία τετίμηται» (ό.π.). Ο Αμβρόσιος Καρατζάς στο συναρπαστικό περιεκτικό κείμενό του για τον ήρωα της Αυλώνας εκθέτει με ολοκληρωματική γραφή τη γέννηση, την άνοδο, την κορύφωση, την υπαινικτική προετοιμασία, τη δύση και το σελαγισμό ενός μετεώρου, το οποίο ήταν ο Δημήτριος Βουδούρης, ο Μούτσης.

          Ο συγγραφέας επιπρόσθετα, με τον τρόπο του, μας οδηγεί και σε συνειρμούς ανάγνωσης και διαχρονικών συμβόλων από τη μυθοπλασία, από τον τραγικό Λόγο, από την τέχνη. Ο Μούτσης ήταν ένας «πρίγκιπας» και με την ιδιότητα αυτή, με την ανωτερότητά του, με την αρχοντιά του, επειδή ήταν ασυμβίβαστος με την αδικία και την ποταπότητα, επειδή είχε ταυτιστεί με την αλήθεια και τη γνησιότητα της ζωής, επέλεξε τον τρόπο του θανάτου του κοντά στη θάλασσα, που με το λουλάκι της έγινε ο αψευδής μάρτυρας της καθαρής ψυχής του. Ο Άμλετ του Σαίξπηρ, ο θεατρικός πρίγκιπας της Δανίας, ρώτησε διλημματικά μέσα στο χρόνο: «Να ζεις ή να μη ζεις;». Και απάντησε με ανθυποφορά: Όταν σε δέρνει «μια τύχη μανιασμένη…, ένα πέλαγος δεινά», η λύση είναι: «να πεθάνεις· να κοιμηθείς· τίποτε άλλο» (Άμλετ, Μτφρ. Εμμ. Βικέτου, εκδ. Ι.Γ. βασιλείου, 1965, σελ. 64). Ο «πρίγκιπας» της Αυλώνας ρώτησε και αυτός κατά την εσώψυχη προετοιμασία του το ίδιο ερώτημα και επειδή δεν μπορούσε να ανεχτεί τους ογκηρούς ψόγους, το αδικαιολόγητο μίσος και την καταλαλιά, οδηγήθηκε στη γαλήνη του υγρού στοιχείου. 

          Ο Τίμων ο Αθηναίος, ήρωας πάλι του Σαίξπηρ, πιστεύει στον άνθρωπο, στην ανθρωπιά. Αυτό είναι το ιδανικό του και γι’ αυτό δαπανά όλα τα πλούτη του. Όταν όμως η αχαριστία τωνανθρώπων καταστρέφει το ιδανικό του, ο Τίμων γίνεται μισάνθρωπος, αποσύρεται σε μια ακροθαλασσιά, σκάβει τον τάφο του και «θάβεται μόνος του εκεί όπου καθημερινά ο “Ποσειδώνας” θα μπορεί να ξεπλένει το λείψανό του» (Τίμων ο Αθηναίος, Μτφρ. Βασ. Ρώτα, Ίκαρος, 1963, σελ. 13 και 102). Ο Μούτσης δεν γίνεται σε καμιά καμπή του βίου του μισάνθρωπος και δεν ξεσπάει σε κατάρες, όπως ο Τίμων. Είναι γεμάτος καλοσύνη και δεν ομολογεί σε καμιά στιγμή της ζωής του τον πόνο του εξαιτίας του φθόνου, του μίσους και των κατηγοριών από μέρους των κακόβουλων συνανθρώπων του. Στο σημείωμα που βρέθηκε κοντά του έγραφε: «Με εκούρασεν η ζωή μου», ιδιόγραφη απόδειξη ότι και στην αυτοχειρία του ακόμη εξέπεμπε φως και αξιοπρέπεια!

          Ο Αίας – ο Τελαμώνιος – στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή αδικείται κατάφωρα από τους Ατρείδες, που απονέμουν τα όπλα του νεκρού Αχιλλέα όχι σε αυτόν που είναι ο δεύτερος σε ανδρεία ήρωας των Αχαιών στον πόλεμο αλλά στον Οδυσσέα. Ο ήρωας στην επιθετική εξόρμησή του, για να εκδικηθεί τους στρατηγούς, με παρέμβαση της Αθηνάς παραφρονεί και στρέφεται κατά των κοπαδιών του στρατού. Όταν συνέρχεται, όταν ανανήφει, δεν μπορεί να αντέξει τη μεγάλη προσβολή, πορεύεται στο ακροθαλάσσι και αυτοκτονεί. Ο Αίας είναι ο προσαιξπηρικός ήρωας που έθεσε στην ψυχή του το αμείλικτο ερώτημα και επέλεξε, κάτω από το ανυπόφορο βάρος της αδικίας και της ντροπής, με ανυποχώρητη αυτοβουλία το θάνατο. Στο τέλος της τραγωδίας αναγνωρίζεται η μεγάλη αξία του και όλοι καλούνται να προσφέρουν τα δέοντα σε αυτόν «τον ξεχωριστό τον άντρα, / που κανείς καλύτερός του / δε γεννήθηκε ποτέ» (Ι.Ν. Γρυπάρης, σελ. 209 – «τώδ’ ανδρί… τω πάντ’ αγαθώ / κουδενί (δη) πω λώονι θνητών», στ. 1415-6). Ο Μούτσης δεν επιχείρησε ποτέ να εκδικηθεί τους συνανθρώπους του ούτε και ανθρώπους των Αρχών για την υποκρισία τους, την κακοβουλία τους και την κιβδηλεία τους. Αντίθετα, έφυγε από τη ζωή άκακος και μόνος, σαν ένα «πουλάκι ξένο ξενιτεμένο», όπως τραγούδησε κάποτε σε μια αυλωνίτικη τάβλα με προφητικό ίσως τόνο και έκλαψε. Έφυγε αναμφίβολα στο τέλος ως αγαθός πολίτης, ως αμείνων, ως άριστος. Η μνήμη του θα είναι ολόχλωρη σαν τους ελαιώνες και τους δαφνώνες της μεσσηνιακής γης.

          Καταληκτικά συμπεραίνουμε ότι ο Αμβρόσιος Καρατζάς και στο κείμενό του για τον «πρίγκιπα» Μούτση με το ρεαλισμό της γραφής του και την έρση του ύφους του αθανάτισε τον ήρωα της Αυλώνας και ως «μνησιπήμων λόγιος» και «φέρελπις σηματωρός» της ελληνικής πραγματικότητας επαλήθευσε την πίστη μας ότι πέρα από τα πάθη και τα πένθη των ανθρώπων, πέρα από το Τετράζι και πέρα από το Ιόνιο, τη θάλασσα, συνεχίζεται ως όραμα η ακατάλυτη διάρκεια. Συνεχίζεται η ζωή.

          Τα δυο έργα του Αμβρόσιου Καρατζά, που ενδυναμώνονται με τους θαλερούς προλόγους του εκδότη της Εφημερίδας «ΦΩΝΗ» Θανάση Τσαμούλη, το πλούσιο φωτογραφικό υλικό και την άψογη εκδοτική τους εμφάνιση, είναι πολύτιμη προσφορά στον πολιτισμό μας, που απαιτεί προπάντων στους σημερινούς δύστηνους καιρούς ταμένη ιερουργία στην Παράδοσή μας και στις ανθρώπινες αξίες, που είναι χωρίς καμιά αμφιβολία οι αντοχές μας και οι απαντοχές μας μέσα στους κλύδωνες.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Ο Αμβρόσιος Καρατζάς γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Αυλώνα Τριφυλίας, κατοικεί στην Αθήνα και δραστηριοποιείται στην Αττική και στο γενέθλιο τόπο του. Πλούσιο βιογραφικό του και απόσπασμα από τον Πρόλογο του Θανάση Τσαμούλη θα βρουν οι αναγνώστες στα πτερύγια του βιβλίου του Με το τσιαλούμι του κασμά – «μνησιπήμων»: αρχαία ελληνική λέξη (μιμνήσκω + πήμα = πόνος): αυτός που υπενθυμίζει τους πόνους, τα βάσανα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο του «σε όλους τους πατεράδες και τις μανάδες της Ελλάδας» που υπέφεραν, πόνεσαν, δουλεύοντας σκληρά για την επιβίωση την ίδια εποχή με την εποχή των δικών του γονιών. Πρβλ. Γ. Σεφέρης, Ποιήματα, σελ. 215: «Τελευταίος Σταθμός»: «στάζει στον ύπνο / μνησιπήμων πόνος» – «σηματωρός»: αρχικά: ο ναυτικός που επικοινωνεί με σήματα. Συνεκδοχικά: ο μηνυματοδότης, ο κήρυκας.
2. Βλ. Ι.Θ. Κακριδής, «Η “Αντιόπη”» στο Σκηνική Τέχνη των Ελλήνων, Εστία, 1989, σελ. 103-110. Βλ. και Κ. Κερένυι, Η Μυθολογία των Ελλήνων, Εστία, 1974-5, σελ. 289-293.
3. Αμβρόσιος Καρατζάς, Με το τσιαλούμι του κασμά, εκδ. Κηφισιά, Αθήνα, 2017, σελ. 176 («τσιαλούμι»: η μύτη του κασμά, το σουβλερό τμήμα του που μπήγεται στη γη) – Μούτσης, ο «πρίγκιπας του Βαρικού, Περιφερειακές Εκδόσεις Ε.Π.Ε., Καλαμάτα, 2017, σελ. 48.
4. Σοφ. Αίας, στ. 1196. Πρβλ. και στ. 866: «Πόνος πόνωπόνον φέρει».
5. Βλ. Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάννικα, Το Βήμα, τ. 58, σελ. 128-131.
6. Γενικότερα βλ. Ησίοδος, Έργα και Ημέρες, εκδ. Ι. Ζαχαρόπουλος, τ. 55, Αρχαίο Κείμενο, Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια Π. Λεκατσάς: Συμβουλές α) για την εργασία, στ. 286-382, β) για τις γεωργικές εργασίες, τα ζωντανά και τον καιρό, στ. 383-617. Σημειωτέον ότι ο μόχθος και ο ιδρώτας από την καλλιέργεια της γης έχουν την αφετηρία τους στη Βίβλο: Βλ. Γένεσις, 3, 17-23 και 4, 10-12.
7. Κ. Παλαμάς, Η Φλογέρα του Βασιλιά, Πρόλογος.
8. Ο Θεόδωρος Ε. Παντούλας, συγγραφέας και εκδότης των περιοδικών Μανιφέστο και Φρέαρ, στο βιβλίο του Μπα, έχει και μπάρμπα το παιδί;, εκδ. Μανιφέστο, 2017, σελ. 114, αναφέρεται με πολύ πόνο για την κατάντια της Ελλάδας σήμερα και για τους μεγάλους κινδύνους για την παράδοσή μας.
9. Οδ. Ελύτης, Ο Μικρός Ναυτίλος, Ίκαρος, 1985, σελ. 119.
10. Αρ. Βαλαωρίτης, Άπαντα, εκδ. Ηρ. Σακαλής, 1955, τ. Α’, Φωτεινός, σελ. 401.
11. Σελλαΐς: «Η χώρα των Σελλών εν Θεσπρωτία» (πρβλ. Τωμαδάκη ΙΙ, 5). Βλ. σχετικά Μ. Γ. Μερακλή, Ανδρέα Κάλβου Ωδές (1-20), Ερευνητική Έκδοση, Εστία, χ.χ., Ωδή 15, «Εις Σούλι», σελ. 182, σημ. 3. Συνεκδοχικά, Σελλαΐς: η χώρα των Ελλήνων, η Ελλάδα.
12. Ο Ηρόδοτος αποδίδει φθόνο και στο θείον. Τονίζει: «κι αν ο θεός μάς αφήνει να γευτούμε τη γλύκα της ζωής, ταυτόχρονα δείχνει κι όλο το φθόνο του» (Μτφρ. Άγγ. Βλάχος) – «ο δε θεός γλυκύνγεύσας τον αιώνα φθονερός εν αυτώ ευρίσκεται εών» (VII, 46). Ο Ν. Δήμου σε άρθρο του στο Βήμα (24-9-17) αναφέρεται στο φθόνο και στο μίσος που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία και ο Κ. Γεωργουσόπουλος σε κείμενό του στα Νέα (30-9-17) γράφει: «ο πολιτισμένος άνθρωπος έφερε στον κόσμο τον πόλεμο, τον ανταγωνισμό, το φθόνο, το μίσος, την απάτη, το ψεύδος, την υποκρισία και την εκμετάλλευση…».

Του ΗΛΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΤΣΟΥ 

Οδοντιάτρου – συγγραφέα

Στην απολαυστική περιδιάβαση στα 45 ποιήματα της συλλογής,  χωρισμένα σε πέντε προσεγμένες ενότητες, ο αναγνώστης καρπώνεται  την πιστή, ρεαλιστική  απεικόνιση  του ανθρώπου μέσα στον χρόνο, εκείνη την αίσθηση του εφήμερου που τον καταδιώκει και την αέναη  πάλη του να το ξεπεράσει.

Σε κάθε ατομική περίπτωση ο αγώνας αυτός  φέρει τις  δικές του βιωματικές  ΕΙΚΟΝΕΣ από το παρελθόν και την σκληρή καθημερινότητα και προσδιορίζει το κάθε ΠΡΟΣΩΠΟ μέσα στο κόσμο που ζει (που ζούμε) και στο λίγο χρόνο που μας δίνεται.

– Στην πρώτη ενότητα μέσα από χαρακτηριστικές  εικόνες  αδικίας και πόνου της κοινωνίας,   “μετριέται” ο βαθμός συνειδητοποίησης  της ανθρώπινης ανεπάρκειας αλλά και της ανάγκης  για αγώνα, ακόμα και αν αυτός δείχνει εξ αρχής μάταιος :

                                     “Το χέρι έχει πέντε δάχτυλα

                                       Να μετράς ως το πέντε:

                                       Ένα ο πόνος

                                       Δύο η αγάπη

                                       Τρία ο ιδρώτας

                                       Τέσσερα η ελπίδα

                                       Πέντε τι να πω η ευτυχία;

                                       Και πάλι:  Ένα ο πόνος…

                                      Έλα να σμίξουμε τα χέρια…”

-Στη δεύτερη ενότητα μέσα από συνεχιζόμενα επίκαιρα θέματα (οι πόλεμοι, η προσφυγιά και “τα παιδιά που έπαψαν να μεγαλώνουν”, οι ληστείες, τα χρέη και οι κατασχέσεις),  καταγράφεται η ψυχοφθόρα αλλοτρίωση, η επιβαλλόμενη τρομολαγνεία, η βαρβαρότητα και ο αμοραλισμός του καιρού μας:

                “Σύννεφα, ταραγμένη και σήμερα η θάλασσα

                 απ’ τα μέρη του πολέμου, απ’ τη μικρή Ανατολή

                 ξεβράζει πτώματα και ναυάγια το Αιγαίο.

                 Θυμήθηκα εκείνη την παλιά γυναίκα:

              «Γίνονται και πάλι αυτά που σχεδιάστηκαν να γίνουν,

                όχι από τους θεούς,

                δεν ανακατεύονται στ’ ανθρώπινα,

                τους ανθρώπους να φοβάσαι»

                κάτι ήξερε ο άνδρας της, είχε ζήσει την ιστορία τους”

Παράλληλα τονίζεται η μόνιμη ανάγκη που έχουν όλοι οι άνθρωποι για να βρουν άλλους ανθρώπους, να σμίξουνε και να ζεσταθούνε:

                                            “Είναι το φως που σμίγει τα χέρια

                                                    Η λαχτάρα να ανθίσουμε

                                                   Εγώ εδώ και συ απέναντι”

Διότι ο “χοϊκός”, ο ευάλωτος  άνθρωπος  δεν μπορεί να είναι σκληρός σαν την πέτρα!

                                          “Σκληρό το πρόσωπο του καιρού μας.

                                                            Το αίμα κυλάει

                                                          Το χώμα τρίβεται

                                                            Η φωτιά λιώνει

                                     Πως μπορεί ένας άνθρωπος να είναι σκληρός;”

–Στην Τρίτη ενότητα εξυμνείται ο  Έρωτας.  Είναι “το άγγιγμα των χεριών, η αίσθηση της ανάτασης”! Αυτός που αναζωογονεί και ομορφαίνει  τον άνθρωπό,  επαναφέρει την έμπνευση και μας  καλεί να ζήσουμε το “Τώρα” (carpe diem):

                              “Γυναίκα έρχεσαι κάθε μεσημέρι

                             από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα

                           ……………………………………………………………

                              Μείνε θάλασσα

                              Γίνε γη

                           Τώρα γεννιέται απ’ την αρχή ο κόσμος

                           Είναι δικό μας και τούτο το μεσημέρι

                           Το αύριο είναι μακριά

                           Ίσως δεν είμαστε εμείς στο αύριο”

-Στην τέταρτη ενότητα αναπτύσσεται περιεκτικά μια αγωνιώδης φιλοσοφία επάνω στην ανθρώπινη υπόσταση.  Στον γεμάτο έπαρση έφηβο (“ωραίος μέσα στη γοητεία του ανίδεου”), στη γυναίκα που είναι “μάνα”, “ερωμένη”, η “πλατυτέρα των ουρανών , “το άπειρο που ποτέ δεν θα κατακτήσεις”, στον άνδρα που “είναι πλασμένος να διψά”, στο γέρο που “πέρασε τη ζωή του με το’ να χέρι στη φωτιά λιώνοντας στρατιωτάκια από μέταλλο και με τ’ άλλο πλάθοντας τον πηλό περιστέρια…” . Μια φιλοσοφία εν γένει  στον άνθρωπο που είναι  “χώμα και τρίβεται, νερό και εξατμίζεται, φωτιά και φλέγεται…”!

–Στην πέμπτη ενότητα μέσα από νοσταλγικές  βιωματικές εικόνες του παρελθόντος  και το “κοντράστ”  της σημερινής ερήμωσης , εκδηλώνεται  ο αναπόφευκτος πόνος των χαμένων μας προσώπων και τόπων:

               “Κι ο πόνος έχει μορφή.

                Το σπασμένο κανάτι στην αυλή του σπιτιού μας

                οι πεσμένοι σοφάδες

                οι χαρακιές στο πρόσωπο του γονιού μας

                τα σκεβρωμένα μας  χέρια

                δεν αντέχουν  -και δεν είναι μόνο ο χρόνος-

                δε θέλουν να σμίξουν”!!!

Αυτή  ακριβώς όμως η εξοικείωση με τον πόνο των χαμένων μας προσώπων και  τόπων είναι  που θα μας οδηγήσει στην αυτοσυνειδησία. Σε έναν κόσμο που αλλάζει, σε έναν “καιρό που μας προσπερνάει καλπάζοντας με την περίσσια του έπαρση” , οφείλουμε να κοιτάμε εμπρός:

“Για να ζεις πρέπει να πάψεις να είσαι όλος μνήμη.

Αν ξεχαστείς στη χτεσινή τη μέρα

Θα ξεχαστεί κι η αυριανή να ξημερώσει”.

H.K.

*Η παρουσίαση της  ποιητικής συλλογής «ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ» (εκδ. Γαβριηλίδης),  θα γίνει την Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 2017, στο Καφέ “Σταθμός”. Θα μιλήσουν οι δημοσιογράφοι Θανάσης Παντές, Γιούλα Σαρδέλη και ο ίδιος ο λογοτέχνης. Θα απαγγείλει η Φιλόλογος και Γ.Γραμματέας της Ένωσης Μεσσήνιων Συγγραφέων, Αντωνία Παυλάκου. Την εκδήλωση θα πλαισιώσουν μουσικά από το Σύλλογο των Αποφοίτων Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας  “ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΣ”, o Ηλίας Κολλινιάτης (κιθάρα/φωνή) και η Φιλοθέη Μαστέα (φλάουτο).

Με τον ίδιο τίτλο πρόκειται σύντομα (ένα από τα δύο πρώτα Σάββατα του Οκτωβρίου) να πραγματοποιηθεί μεγάλη εκδήλωση στην Καλαμάτα, από την τηλεόραση BEST και την εφημερίδα «ΦΩΝΗ» με κορυφαίους ομιλητές. (Περισσότερα τις επόμενες ημέρες)

Πέρα από την παρουσίαση του βιβλίου η εκδήλωση θα αφορά συνολικά τις εξελίξεις για το Κυπριακό Ζήτημα.

Στο βιβλίο περιέχεται και η δραματική, προσωπική έκκληση του Μίκη Θεοδωράκη προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό για την Κύπρο, με το χαρακτηριστικό τίτλο «Όχι στο νέο Έγκλημα!», όπως επίσης η γνωμάτευση του διαπρεπούς Έλληνα συνταγματολόγου καθηγητή Γιώργου Κασιμάτη, Προέδρου της Διεθνούς Ένωσης Συνταγματικού Δικαίου, πρώην Διευθυντή του Νομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, για τη Διάσκεψη της Γενεύης.

Τόσο ο Μίκης Θεοδωράκης, όσο και ο συγγραφέας επισημαίνουν τον κίνδυνο νέων, ανεπανόρθωτων εθνικών καταστροφών, ως αποτέλεσμα της αποδοχής από την Αθήνα και τη Λευκωσία της τουρκικής πρότασης για σύγκλιση Πενταμερούς Διάσκεψης, όσο και λόγω των θέσεων που υποστηρίζουν, προσερχόμενες σε αυτήν, η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση. Ο συγγραφέας αναλύει λεπτομερώς αυτές τις θέσεις, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οδηγούν αναπόφευκτα στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υποστηρίζει ότι η επίσημη ρητορεία της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης, περί τουρκικών στρατευμάτων και εγγυήσεων, δεν είναι παρά μια ακόμα και πιο επικίνδυνη απόπειρα παραπλάνησης και εξαπάτησης του ελληνικού λαού, όπως το «Λεφτά Υπάρχουν» και το «Σκίζουμε τα Μνημόνια», τώρα όμως στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής.

Ο συγγραφέας αναλύει γιατί, μετά το ελληνικό «οικονομικό πείραμα», των Δανειακών και των Μνημονίων, έρχεται τώρα, εν πολλοίς ως η συνέχειά του, ένα κυπριακό «γεωπολιτικό πείραμα» και ποιες θα είναι οι πιθανές και τραγικές συνέπειές του όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στην Ελλάδα.

Στις 238 σελίδες του βιβλίου, ο κ. Κωνσταντακόπουλος αναλύει τους λόγους που καθιστούν τη Διάσκεψη της Γενεύης πραξικόπημα, με σκοπό να παρακαμφθεί και να ανατραπεί η βούληση των Κυπρίων πολιτών και με τελική επιδίωξη την κατάλυση του δημοκρατικού καθεστώτος στο νησί και του ίδιου του κυπριακού κράτους και την απόσπαση της κυριαρχίας του νησιού από τους κατοίκους του. Αναφέρεται στα δύο ιστορικά προηγούμενα των Διασκέψεων του 1955 και του 1959, ενώ παρουσιάζει τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την ΕΕ, εξηγώντας πως η Διάσκεψη εντάσσεται στις πάγιες – αλλά και «επικαιροποιημένες» – επιδιώξεις της αγγλοαμερικανικής πολιτικής στην Κύπρο, ένα νησί τεράστιας, παγκόσμιας στρατηγικής σημασίας, τις ίδιες που οδήγησαν κατά το παρελθόν στην τραγωδία του 1974. Εξετάζει επίσης λεπτομερώς το ρόλο του Χένρι Κίσσινγκερ τόσο το 1974 όσο και σήμερα.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

O Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι Μεσσηνιακής καταγωγής δημοσιογράφος και συγγραφέας. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε Δίπλωμα Εμπεριστατωμένων Σπουδών (DEA) στην Επεξεργασία Πληροφορίας από το Πανεπιστήμιο της Rennes στη Γαλλία. Διετέλεσε Σύμβουλος του Υπουργού Άμυνας για προγράμματα ελληνοποίησης των προμηθειών των Ενόπλων Δυνάμεων και Ειδικός Συνεργάτης στο Γραφείο του Πρωθυπουργού Α. Παπανδρέου σε ζητήματα ελέγχου εξοπλισμών και σχέσεων Ανατολής-Δύσης. Διηύθυνε το Γραφείο του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων στη Μόσχα για δέκα χρόνια, την περίοδο της σοβιετικής κατάρρευσης και του Γέλτσιν. Συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Ράπτη (Pablo) στην έκδοση της διεθνούς επιθεώρησης για την αυτοδιαχείριση Κριτική Ουτοπία (Utopie Critique). Διετέλεσε Γραμματέας του Κινήματος Ανεξαρτήτων Πολιτών Σπίθα και μέλος της Γραμματείας, της Κεντρικής Επιτροπής και της Επιτροπής Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο διέκοψε κάθε σχέση τον Ιούλιο 2015. Συντονίζει τη Διεθνή Πρωτοβουλία Δελφών για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας. Άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και επιθεωρήσεις της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Κύπρου, της Ρωσίας.

Αλλα του βιβλία:

«Η Αρπαγή της Κύπρου» (Λιβάνης, 2004)

«Η Κύπρος σε Παγίδα» (Λιβάνης, 2008)

«Φάκελος Ελλάς – Τα αρχεία των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών» (Λιβάνης, 1993)

Η νέα ποιητική συλλογή «Από* Από* Μύθο *Ποίηση» του Μεσσήνιου ποιητή και Πρέσβη ε.τ. Χρίστου Κοντοβουνήσιου, είναι εμπνευσμένη από την Ελληνική Μυθολογία.

Τα θέματα των ποιημάτων αναφέρονται σε μορφές του μυθολογικού μας κύκλου που χαρακτηρίζονται από  εντυπωσιακά χαρίσματα, εξωπραγματικές ιδιότητες ή δράσεις και οι παραδοχές τους καταστάλαξαν στην ψυχή των αρχαίων προγόνων, στο πέρασμα των αιώνων.  Αδράστεια, Αίολος, Αμαδρυάδα, Ανακρέων, Άρπυιες, Γαία, Δευκαλίωνας, Ατλαντίδα, Ενδυμίων, Ευρώπη, Πανδώρα, Καλλιόπεια, Μαρσύας, Νάρκισσος, Νεφέλη, Μοίρες, Ιάσονας, Ώρες, Προμηθέας, Πυγμαλίων, Αμάλθεια κ.α. έδωσαν ιδέες και ερεθίσματα   στον ποιητή.

Η ενασχόληση του Χ.Κ . με την ποίηση είναι πολύ παλιά. Έχει  εκδώσει έξι συλλογές και ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στη ρωσική, γαλλική, αγγλική και φινλανδική γλώσσα. Ακόμα έχει συγγράψει λογοτεχνικά δοκίμια και έχει μεταφράσει ξένη ποίηση.

Η συγκεκριμένη συλλογή γράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά περισσότερο στις διάφορες χώρες που υπηρέτησε την πατρίδα ως Διπλωμάτης. Είναι ένα ποιητικό συνταίριασμα εμπνεύσεων, σε συνδυασμό με τον τόπο και το χρόνο: Αυστραλία 1982, Νέα Υόρκη 1987, Γλυκορρύζιον 1989, 2001, Κίεβο 1998, Οδησσός 1998, Ζάκυνθος 1996, Αθήνα 2001, 2010, 2015, Βελιγράδι 2002, Καλονερό 2003, Χαλκιδική 2003,  Κυπαρισσία 2004, Κόσοβο – Πρίστινα 2004, Τασκένδη 2006, Μάλτα 2006, Λευκωσία 2006, Αλμάτυ 2006, 2008, Μπίσκεκ – Κιργιζία 2008, 2004, Βρυξέλες 2010, Βόρεια Φινλανδία 2010, Κουόπιο Φινλανδία 2010, Ελσίνκι 2012, 2013, Αγ. Πετρούπολη 2012, Βυτίνα 2015.

Είναι σημαντικό να κουβαλάς στη σκέψη σου τον πολιτισμό της Ελλάδας και να τον προβάλλεις σε όποια χώρα βρίσκεσαι!

Στα ποιήματα διακρίνεται η στοχαστική σκέψη του ποιητή. Παραθέτει με γλαφυρότητα εκφράσεις που περικλείουν αρμονική ισορροπία ελεύθερου στίχου και εννοιών, ενώ παράλληλα ανοίγονται διάπλατα ορίζοντες αναζητήσεων. Συνεγείρει με τα βαθιά νοήματα και προσφέρει στον αναγνώστη ένα πανόραμα ειδυλλιακών εικόνων.  Στα περισσότερα ποιήματα ακολουθούν σχετικές ρήσεις αρχαίων, νεότερων, αλλά και ξένων φιλοσόφων, προσδίδοντας σε αυτά ιδιαίτερη αίγλη. Στο ποίημα (σελίδα 18) που έχει τον τίτλο της συλλογής και γράφτηκε στο Καζακστάν (Αλμάτυ) διαβάζουμε:

 ΑΠΟ-ΜΥΘΟ-ΠΟΙΗΣΗ

Ήταν πάντα ο μύθος ευλογία   

ακόμη πιο πολύ ως ετυμολογία.

Όπως το πράγμα και η ποίηση

φωτιά και νερό, φυσική η ζύμωση.

Καταλήγουν στην πραγματοποίηση.

Έτη φωτός μ΄ όνειρο και ποίηση

χρωματίζουν, τη Μυθοποίηση.

Παίζω με τόνους και με λέξεις

φθάνω στο βάθος, όπου ο Μύθος.

Ναι! Θέλει τόλμη, αρετή και ήθος.

Επιμένω ν΄ αγνοώ τη λέξη οίηση

καταφεύγω στην Από-Μύθο-Ποίηση.

Στο τέλος της συλλογής ακολουθεί ένα ‘’ Συνοπτικό Ονοματολογικό Μυθολογικό Γλωσσάριο’’, στο οποίο, κατ΄ αλφαβητική σειρά αναγράφονται περιληπτικά τα χαρακτηριστικά των μυθολογικών ηρωίδων και ηρώων που περιλαμβάνονται στη συλλογή. Πολύ χρήσιμο στην κατανόηση των ποιημάτων και διδακτικό για αναγνώστες που οι γνώσεις τους στη Μυθολογία είναι ξεθωριασμένες.

Προσωπικά αισθάνομαι μεγάλη χαρά που ο καλός φίλος και ποιητής Χρίστος Κοντοβουνήσιος μού προσέφερε τη συλλογή του, όμως νιώθω και ιδιαίτερη τιμή, επειδή – με την έννοια της φιλοξενίας έργων – καταχώρισε στο εξώφυλλο και συμπεριέλαβε στις σελίδες του βιβλίου πίνακες ζωγραφικής, από μια πρόσφατη δική μου έκθεση με θέματα της Μυθολογίας.

    Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο στο πέλαγο της Ελληνικής Λογοτεχνίας και όχι μόνο…

Σταύρος Καλυβιώτης

Αξκός Αεροπορίας ε.α.

 Ζωγράφος – Λογοτέχνης

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΑΠΤΕΑ*

Οικονομολόγου

Θεωρώ, ότι το ποιοτικό βιβλίο ως πολιτιστικό αγαθό συνιστά  ίσως το ταπεινότερο «όχημα», ανάμεσα σε άλλα ελκυστικότερα υποκατάστατα, που έχει τη δύναμη να κάνει προσιτή μια πνευματική δημιουργία και βέβαια είναι το τελευταίο που θα μπορούσε να κατηγορηθεί  για επιβολή εμποροποιημένης  γνώσης  στο κοινό.

“Γαλάζια Κόμπρα”, τίτλος που παραπέμπει σε πολύπλοκους συμβολισμούς γύρω από μυστηριώδεις πειρασμούς, όπου παραμονεύουν θανάσιμες παγίδες.

Παράλληλα, πίσω από τη  δράση και το ρόλο των πρωταγωνιστών κρύβονται αόρατα νήματα  δεσμών με τη μεταφυσική υπόσταση της ψυχής.

Την ταυτότητα του βιβλίου σφραγίζει η φιλοσοφική ρήση του πατέρα της κοινωνιολογίας Μοντεσκιέ ότι: «Δεν είναι κάτι δίκαιο γιατί είναι νόμος, αλλά είναι νόμος επειδή είναι δίκαιο» …αν δηλαδή κάτι είναι δίκαιο δεν μπορεί παρά να είναι και νόμιμο κι ας μην προβλέπεται από κάποιο νόμο, και εν κατακλείδι η «νομιμοποίηση» πράξεων, με την ανθρώπινη διάσταση, ανάγεται στην αρετή της ηθικής όπως καθορίζεται υπό την έννοια της εξυπηρέτησης του   κοινωνικού συμφέροντος.

Την εμπέδωση αυτού του αξιώματος υπηρετεί όλη σχεδόν η παράσταση σαν μια διαρκής ακροβασία ανάμεσα στο γράμμα και το πνεύμα του νόμου, ενώ πραγματεύεται  και πολλά άλλα σπουδαία διαχρονικά θέματα.

Ο συγγραφέας έχοντας ήδη μια αξιοσημείωτη συγγραφική διαδρομή, διαθέτει κατατεθειμένο και προς όφελος του πολιτισμού του τόπου, ένα πλούσιο πνευματικό έργο, καρπού του αστυνομικού  λογοτεχνικού του υπόβαθρου και μιας ακατάπαυστης ερευνητικής προσπάθειας. Το πρόσφατο έργο «Γαλάζια Κόμπρα», θα το χαρακτήριζα ως ένα εκφραστικό κατόρθωμα γραμμένο με περίσσια μαεστρία και σε πολύ λιτό, στρωτό και μεταδοτικό ύφος. Που παρά τη σύνθετη πλοκή του, πέρα του ψυχαγωγικού, μπαίνει εντέχνως σε ευαίσθητες κοινωνικά περιοχές όπου ανοίγονται ακόμα και θέματα θεραπευτικά της ψυχής και του πνεύματος. Επιπλέον, εντυπωσιάζει το ρεαλιστικό σενάριο χωρίς να αποκλίνει πολύ  της πραγματικότητας και παρά τα  φανταστικά πρόσωπα.

Ένα ολοκληρωμένο αστυνομικό διήγημα σαν αυτό προϋποθέτει πολυεπίπεδη και σε βάθος γνώση του συγγραφέα σε εξειδικευμένα θέματα, όπως:

νομικά, ιατροδικαστικά, χρηματοοικονομικά, γεμμολογικά, θρησκευτικά, ιστορικά, γεωγραφικά, πολιτιστικά και ψυχολογικά, από τα οποία αντλούμε πολλές πληροφορίες που είναι και πηγή έμπνευσης του συγγραφέα για να δημιουργήσει ένα ψυχολογικό θρίλερ   καταιγιστικών εξελίξεων ενώ οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη με συνεχείς ανατροπές που κόβουν την ανάσα.

Σε κάθε βήμα έρχεσαι αντιμέτωπος με συμβάντα που σηματοδοτούν την αντιδιαστολή καλού και κακού εν μέσω ποικίλων και αξιόποινων αδικημάτων απ’ τη μια, όπως: εκβιασμών, κλοπών, αποδράσεων, σύστασης συμμορίας, λαθρεμπορίου διαμαντιών που σημαδεύτηκαν από ένα φόνο, και απ’ την άλλη εκ διαμέτρου αντίθετες συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν τη διπολικότητα των χαρακτήρων, όπως:

φιλανθρωπίες, δωρεές αγαθοεργών σκοπών, συμπόνοια, συγχώρηση και ανιδιοτελής κοινωνική προσφορά.  Όλα θα μπουν στη ζυγαριά! Για κάποια αδικήματα έχει επέλθει παραγραφή, για άλλα πάλι πρέπει να αποφανθούν οι εκπρόσωποι του νόμου ίσως υπό το πρίσμα της ηθικής αλλά και της μεταθανάτιας διάστασης της δικαιοσύνης και όχι μόνο. Τίθεται όμως το ερώτημα μήπως ήταν η οικογενειακή, η ανθρωπιστική ή μήπως ακόμα και η απατεωνίστικη αντίληψη περί δικαιοσύνης που απετέλεσαν το πραγματικό κίνητρο των  ετερόκλιτων  αυτοαποκαλούμενων  “υπερασπιστών” της.

Πολλοί οι μπελάδες εξαιτίας της πέτρας του σκανδάλου που ακούει στο όνομα “Γαλάζια Κόμπρα”. Αλλά είναι ώρα να συστήσουμε αυτό το αφύσικο φαινόμενο:

Πρόκειται για το ξακουστό εκείνο ημιακατέργαστο διαμάντι με φυσικούς σπινθηροβόλους μπλε ιριδισμούς που η όψη του και μόνο, προκάλεσε ρίγη συγκινήσεως στους κοσμικούς κύκλους και γέννησε “ευσεβείς” πόθους.

Ένα πετράδι-ογκόλιθος  1.800 gr, ένα κοίτασμα από τα έγκατα της γης όπου κρυβόταν για πάνω από 1 δις  χρόνια και είναι λογικό να  αντιπροσωπεύει ένα αμύθητο θησαυρό.

Η αξία του φθάνει το αστρονομικό 100 εκατ. ευρώ ( 35 δισ. δρχ.) αφού έχει συχνότητα εξόρυξης 1/1000 και πλέον χρόνια, συν ότι ικανοποιεί στο απόλυτο όλους τους ποιοτικούς δείκτες: καθαρότητας, χρώματος, βάρους κοψίματος, τα λεγόμενα και 4 C από τους αντίστοιχους αγγλικούς όρους Clarity, Color, Carat, Cut.

Με την αρπαγή της, ιλιγγιώδη ποσά άλλαξαν χέρια αστραπιαία  , παράνομα, εκβιαστικά… όχι με το σταυρό στο χέρι.

Βρίσκω εξαιρετικά ευφυή την επινόηση του συγγραφέα να ενσαρκώσει στο πρόσωπο ενός Άραβα την αδικία της ψυχολογικής καταπίεσης που γεννά μίσος, επιθυμία αντεκδίκησης και ένα βίαιο ξέσπασμα θυμού. Και με τη Γαλάζια Κόμπρα βουβή μπροστά στην ανείπωτη κακοποίηση χειρίστου είδους, με ένα “σκότωμα” στη κυριολεξία και με τόσο ταπεινωτικό για τη φήμη της τρόπο, άκουσον-άκουσον στο 1/100 της αξίας της !  Πραγματικά εξευτελιστικό! Βλέπετε τόσο ήταν το τίμημα της εκδίκησης, εις βάρος του  νομίμου ιδιοκτήτη.

Οι Λεοντιάδης και Χρυσικός, δύο συνέταιροι κοσμηματοπώλες της Σύρου σάστισαν μπροστά  στον εκθαμβωτικής μεγαλοπρέπειας απρόσμενο επισκέπτη… ναι, ήταν η θρυλική Γαλάζια Κόμπρα.

Στο μεταξύ μια απαρατήρητα  πονηρή έμμονη ιδέα  επιβουλεύεται το κρησφύγετο της ήρεμης Γαλάζιας Κόμπρας και μια αναπάντεχη βίαιη συμπλοκή ρίχνει το Λεοντιάδη αιμόφυρτο. Εφιαλτικές  τύψεις συνειδήσεως βαραίνουν τους δράστες, ενώ η άφαντη  Γαλάζια Κόμπρα αποφέρει ένα αμύθητο  ποσό   ύψους  30 εκατ. ευρώ στον επιτήδειο αόρατο ταχυδακτυλουργό – διακινητή που την υπεξαίρεσε. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή!

Άραγε, επιβεβαιώθηκαν ή όχι οι εφιαλτικοί φόβοι του νόμιμου ιδιοκτήτη εξωτερικού ότι το Διαμάντι κινδύνευε να καταστραφεί στα χέρια αδίστακτων κακοποιών κάτι που τον απασχολούσε ίσως περισσότερο ακόμα κι από το ακραίο, εξωφρενικό  γι’ αυτόν, σενάριο να μην την ξαναέβλεπε ποτέ!

Ο Χρυσικός, που έχασε αργότερα τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα βρέθηκε να εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης πράγμα που απετέλεσε επικίνδυνο κίνητρο    για τον σατανικό «εγκέφαλο» των υπερασπιστών της δικαιοσύνης.

Φαίνεται ότι τελικά στον τόπο του εγκλήματος παίχτηκαν πολλά εις βάρος της Αλήθειας. Κάποιος εκεί μίσησε τη ζωή αγκαλιάζοντας αντ’ αυτής την υπόσχεση του πλούτου στον οποίο μόλις ανακάλυψε ότι είχε ιδιαίτερη αδυναμία. Μερικά  δευτερόλεπτα ήταν αρκετά ώστε η αμαρτωλή απληστία  να τον μεταμορφώσει σε ανθρωπόμορφο τέρας, αλλά η προλείανση του εδάφους ήταν δουλειά που είχε αναλάβει ο επιρρεπής και φυγόπονος χαρακτήρας του ανθρώπου που κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες γίνεται ευμετάβλητος.

“Αργύρου κρήναι λαλούσιν” λέει μια αρχαία παροιμία.

Δεν είναι διαχρονικά ασυνήθιστο μπροστά στο δέλεαρ του  εύκολου πλούτου να ποδοπατούνται  ευκολότερα οι ηθικές αντιστάσεις, όσων  ασπάζονται το Μύθο ότι για την πορεία προς την κορυφή παίρνεις ασανσέρ και όχι τα κοπιαστικά σκαλοπάτια, διότι αυτός ηχεί επίμονος και πειστικός  αν και πλαστός και ανέντιμος. Εν τούτοις κρατάει γερά τα σκήπτρα του κακού.

Και ξαφνικά μια υπόθεση με ρίζες από το μακρινό παρελθόν ξανάρχεται στο προσκήνιο και ένα πέπλο μυστηρίου απλώνεται παντού. Ποιος θα μπορούσε να φτιάξει στο Χρυσικό μια τόσο καλοστημένη παγίδα  χρήζοντάς τον δολοφόνο; Μια τέτοια όμως εκδοχή δεν θα σήμαινε ότι υπήρξε καταδίκη ενός αθώου που αυτομάτως  συνεπάγεται αθώωση ενός ενόχου; ένας γρίφος που αν δεν λυθεί σύντομα κινδυνεύει η αδελφή του αστυνόμου Αστρινού για την ύπαρξη της οποίας είχε πλήρη άγνοια! Ένας αταλάντευτος θιασώτης της δικαιοσύνης,  έστω και ως μεταθανάτιας δικαίωσης, τον οποίο απ’ την πρώτη στιγμή βασάνιζε ο φόβος μήπως ήταν μια προειδοποίηση, για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει, η εμμονική του σκέψη ότι: Η ζωή είναι απρόβλεπτη και το μέλλον αβέβαιο…

Και πράγματι  ομοβροντία  προβλημάτων του τυραννούσαν τη ψυχή αλλά αυτός παρέμενε σιωπηλός όπως κάνουν συνήθως οι  μεγάλοι πόνοι.

Παρά ταύτα, κοίταζε άφοβα τον πόνο κατάματα κρατώντας νηφάλια και αξιοπρεπή στάση στον αδιαπραγμάτευτο αγώνα του για την αλήθεια. Παραδειγματικός επαγγελματίας αλλά και ευαίσθητος άνθρωπος, που ήξερε   ότι το παραμικρό λάθος θα απέβαινε μοιραίο. Εμπιστεύτηκε συνεργάτες αλλά υποψιαζόταν μήπως δεν ήταν άξιοι εμπιστοσύνης εκτός κι αν αναγκάστηκαν να θυσιάσουν την ακεραιότητά τους παρασυρόμενοι μέσα στη δίνη των περιστάσεων.

Μέσα σ’ όλα αυτά ο αναγνώστης εκπλήσσεται ευχάριστα με τον διάχυτο έρωτα του Αστρινού και της συνεργάτιδάς του Έλλης, μιας σχέσης που ξεκίνησε από φιλία και την κρατάγανε με το ζόρι στα όρια του επαγγελματισμού και της λογικής, από φόβο μήπως ο έρωτας είχε μικρότερη αντοχή από τη φιλία τους… και τα  χάσουν όλα.

Όμως αναπόφευκτα έφτασε στα όριά του και τότε  ξέσπασε σαν ηφαίστειο που σιγόκαιγε. Και το αχνό σινιάλο των δειλών αναλαμπών συνείδησης που εξέπεμπε σε κάθε ευκαιρία  το μελαγχολικό βλέμμα της Έλλης, διέλαθε παραδόξως της παρατηρητικής ματιάς του πολύπειρου  Αστρινού που είχε “τυφλωθεί” από τον έρωτα αλλά ίσως και από τη συνήθεια  που λέγεται ότι  μέσα της φωλιάζει το εκκολαπτήριο του σφάλματος. Σ’ αυτό το σφάλμα του ποντάριζε η Έλλη για το ένοχο μυστικό της, όπως όταν κρύβουμε σημαντικά πράγματα στα ευκολότερα μέρη που δεν  κινούν υποψίες. Εξάλλου κάπως έτσι δεν σκέφτηκαν οι συνέταιροι κοσμηματοπώλες για τη Γαλάζια Κόμπρα με το φαινομενικά αθώο καμουφλάρισμα της πρόσοψης του χρηματοκιβωτίου; αλλά πως να φανταστούν τον όλεθρο που θα έφερνε το σατανικό σχέδιο μιας γυναίκας, υπεράνω κάθε υποψίας;

Δεν σας κρύβω ότι η υπόθεση θα ήταν εντελώς στον αέρα αν δεν είχαμε το αποκορύφωμα των ανατροπών στα Μετέωρα, όπου μαζί με το Ναύπλιο, τη Σύρο, την Αθήνα και τη Στούπα έφτιαχναν μεν ένα όμορφο οδοιπορικό που όμως άφηνε «μετέωρο» το καυτό ερώτημα ως προς τη πιθανή σχέση του αρπαγέα της Γαλάζιας Κόμπρας με τη  δολοφονία του Λεοντιάδη.  Δικαίωση; των υπερασπιστών της δικαιοσύνης και ταυτόχρονα ισχυρό ράπισμα; του Αστρινού;

Ή μήπως με τα θαυματουργά αποτελέσματα της συνάντησης με το Θεόκλητο έμελλε να  σηματοδοτηθεί η αρχή του τέλους  πολλών δεινών;

Εν τούτοις στο ανήσυχο μυαλό του Αστρινού  εγείρονται καίρια ερωτήματα, όπως και στο δικό μας εξάλλου:

Πώς είναι δυνατόν ένας ιερομόναχος να  χειρίζεται τόσο άψογα την ορολογία γύρω από  εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα ως αποδεικτικών στοιχείων;

Τι ήταν εκείνο που τον οδήγησε από εξομολογητής να γίνει εξομολογούμενος;  Μήπως ήταν ο ίδιος λόγος με εκείνον  που τον έφερε από το Σικάγο στα Μετέωρα; Ανήκει και σε ποιο βαθμό η αρμοδιότητα συγκερασμού μεταξύ νόμιμου και ηθικού στη σφαίρα της Ιεροσύνης;

Τι ήταν αυτό που τον ώθησε  σε μια κορυφαία επιλογή ήθους και τιμής τεράστιας διδακτικής σημασίας, ενστερνιζόμενος εμπράκτως την αρχή ότι η Ιεροσύνη δεν έχει το προνόμιο να χαρίζεται στον εαυτό της για να απαλύνει το δικό της πόνο για οτιδήποτε μεμπτό που τη βαρύνει; Μήπως γιατί έχει ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας για λογοδοσία τόσο στο Θεό όσο και τους πιστούς; Εκτός κι αν  υπάρχουν άγνωστες ηθικές σταθερές που λειτουργούν αλλιώς.

Ομολογουμένως, εδώ πρόκειται για  ύψιστη σημειολογία μιας αριστουργηματικής παράστασης στη όλη υπόθεση, δείγμα της συγκλονιστικής  δεινότητας του χαρισματικού συγγραφέα… και το εννοώ, που θα μας μείνει αξέχαστη!

Πρόσωπο κλειδί ο Θεόκλητος, που ακούει στο κοσμικό Λάμπρος Λαμπρινίδης, που ανακούφισε πολλούς εκ των ηρώων από το βάρος των τύψεων λυτρώνοντας την ψυχή τους και τον είχαν ένα βολικό σύμμαχο. Περίπτωση  ολοκληρωμένου ιερομόναχου που πίστευε στην ειλικρίνεια και υπηρέτησε ευλαβικά την αλήθεια κάτω-κάτω.

Θέλησε να Νομιμοποιήσει παράνομες πράξεις με το δικαίωμα που πίστευε ότι του έδινε η αμεσότητα της επικοινωνίας με το Δημιουργό, ως ένας πραγματικός του δούλος που ακολούθησε το δύσβατο δρόμο να υπηρετεί το ηθικό και το δίκαιο, έχοντας ως αιχμή του δόρατος της διδαχής του, την ανυπέρβλητη δύναμη της ουσιαστικής επανόρθωσης δια θεάρεστων φιλανθρωπικών πράξεων κοινωνικής προσφοράς και αλληλεγγύης.

Όσον αφορά στον αστυνόμο Αστρινό, είναι βέβαιο ότι επιλέγοντας την άγουσα της υπευθυνότητας, θα κληθεί να πάρει πολύ σημαντικές αποφάσεις που έχουν σχέση τόσο με την προσπάθεια να σώσει την αγάπη του με την Έλλη όσο και με την εξιχνίαση του εγκλήματος έως  τελικής κάθαρσης.

Γεννάται όμως το ερώτημα αν σ’ αυτή την προσπάθεια θα στηριχτεί στην άποψη του Θεόκλητου, που τυχαίνει να συμπίπτει με εκείνη που θεμελίωσε ο Μοντεσκιέ με διαφορετικά λόγια, ότι: Εκτός από το νόμο των ανθρώπων υπάρχει και ο νόμος του Θεού!

*Το κείμενο αποτελεί τη βασική ομιλία του Δημήτρη Ραπτέα στην εκδήλωση παρουσίασης στη Στούπα των βιβλίων του Παναγιώτη Γιαννουλέα «Η Γαλάζια Κόμπρα» και «Ζωές στην Καταιγίδα», που έγινε το Σάββατο 26 Αυγούστου.

Χωρισμένο σε τέσσερα μέρη το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία για το παρελθόν της Κυπαρισσίας που ο συγγραφέας του συγκέντρωσε με επίπονη και πολύμοχθη προσπάθεια.  Από τα κείμενα του βιβλίου ξεχωρίζουν αυτά που αναφέρονται στο Κάστρο της Κυπαρισσίας και την πολυαίωνη ιστορία του, όπως και για το σιδηροδρομικό σταθμό της Κυπαρισσίας καθώς και για την Σοφία Φίλντιση. Υπάρχουν ακόμα κείμενα για τη Μικρά Ασία και τη Βόρειο Ήπειρο.

Κλείνω με την τελευταία παράγραφο του βιβλίου, στην οποία ο συγγραφέας αναφέρει: «Ας ανοίξουμε τα μάτια και την ψυχή μας στην ιστορία που εξορίζει τη λήθη». Ενδιαφέρουσα η προτροπή του ασφαλώς μιας και η αντίσταση στη λήθη είναι μόνο η μνήμη και γνώση.

Θανάσης Παντές

Γράφει ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

από fractalart.gr

Το Πλέκοντας ίχνη είναι μια αστυνομική ιστορία που διαδραματίζεται στην σύγχρονη Αθήνα, την Αθήνα της κρίσης, και σε αυτήν πρωταγωνιστούν δημοσιογράφοι και εκδότες. Κεντρική ηρωίδα είναι η Χριστίνα, επάγγελμα δημοσιογράφος, η οποία μένει άνεργη και άστεγη, οπότε κατοικεί μέσα στο αυτοκίνητό της, οραματιζόμενη καλύτερες μέρες –έχει ένα διαμέρισμα και με το ενοίκιο πληρώνει τους λογαριασμούς του κινητού και το φαγητό της. Λίγο υπερβολικά όλα αυτά, αλλά μπορεί να συμβούν σε μια πόλη που βυθίζεται στην ανέχεια και στη δυστυχία. Η Χριστίνα (που δεν την ξέρουμε ακόμα ως Χριστίνα), είναι μοναχικός τύπος γυναίκας, δεν έχει φίλο, αλλά είναι πάντα διαθέσιμη σε κάθε ευκαιρία που μπορεί να παρουσιαστεί. Ντύνεται καλά, φοράει το χρυσό ρολόι της (αντί να το «σκοτώσει» σε κάποιο ενεχυροδανειστήριο), και κάνει μπάνιο σε μεγάλα ξενοδοχεία, δίνοντας δωράκια στους υπαλλήλους.

Έρικα Αθανασίου «Πλέκοντας ίχνη», Εκδόσεις Κέδρος, 2017, σελ. 368

Ξαφνικά, μια νύχτα, εκεί που κάθεται μέσα στο αυτοκίνητό της, μπουκάρει ένας άγνωστος άντρας που την απειλεί και την αναγκάζει να οδηγήσει προς το σπίτι της, αγνοώντας βέβαια πως είναι άστεγη. Τότε από το ραδιόφωνο ακούγεται η είδηση πως ο βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του ο δημοσιογράφος Διαμαντόπουλος, την ίδια στιγμή που έσκαγαν γκαζάκια στα σπίτια διαφόρων δημοσιογράφων σε όλη την Αθήνα. Ο άντρας που της παρουσιάζεται ως Άρης (το όνομά του είναι Σωκράτης), και δηλώνει αθώος θεωρείται ύποπτος για τη δολοφονία του δημοσιογράφου, ο οποίος πιστεύεται πως έπεσε θύμα τρομοκρατικής ενέργειας. Εκείνη του συστήνεται ως Αφροδίτη και μαζί αποφασίζουν να διερευνήσουν το θάνατο του δημοσιογράφου, μπλεγμένου σε σκάνδαλα και μάλιστα είναι υπαίτιος που έχασε τη δουλειά της. Η δράση για την εξιχνίαση του εγκλήματος αρχίζει, αφού οι δυο τους γίνονται εραστές –η Αφροδίτη νιώθει ερωτευμένη και ερωτευμένη–, επεκτείνεται δε στη Νέα Φιλαδέλφεια, όπου ο δολοφονημένος δημοσιογράφος επρόκειτο να κατεβεί ως υποψήφιος για δήμαρχος –τη θέση του παίρνει η σύζυγός του.

Με βάση τις γνώσεις της για το δημοσιογραφικό και εκδοτικό χώρο, αλλά και για το χώρο των δήμων της Αττικής, η Έρικα Αθανασίου, έγραψε ένα μυθιστόρημα με κεντρικό θέμα μια έρευνα για τη λύση του μυστηρίου της δολοφονίας, καθώς και των άλλων μυστηρίων που ανακύπτουν. Διότι η δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα, είναι και λειτούργημα, μα είναι επίσης και χώρος, όπου μπορούν να αναδειχτούν οι ερευνητικές ικανότητες εκάστου. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που στην υπόθεση είναι αναμεμιγμένοι δημοσιογράφοι κι εκδότες, γυναίκες και άνδρες. Η ηρωίδα που παίζει οικειοθελώς τον ρόλο του ντετέκτιβ είναι αποφασισμένη να φέρει σε πέρας την αποστολή της –ξέρει πως θα τα καταφέρει. Ξέρει επίσης, πως «όλοι οι αξιόλογοι λογοτεχνικοί ντετέκτιβ» συμφωνούσαν ότι το κλειδί σχεδόν σε όλα τα εγκλήματα ήταν το ίδιο το θύμα. Ψάχνει, λοιπό, το παρελθόν και το παρόν του Διαμαντόπουλου. Η συγγραφέας δίνει στον αναγνώστη αρκετές πληροφορίες για τη σχέση δημοσιογράφων και ΕΣΗΕΑ, μα και για την απήχηση των τοπικών εφημερίδων της Αττικής: «Τον τοπικό Τύπο διαβάζουν και άνθρωποι που δεν αγοράζουν γενικά εφημερίδες. Τους ενδιαφέρει περισσότερο γιατί γράφει για πρόσωπα που γνωρίζουν», διαβάζουμε.

Η Έρικα Αθανασίου περιγράφει παραστατικά την Αθήνα του Μνημονίου, τις γειτονιές της πόλης με τα προβλήματά τους, τους ανθρώπους με τις αδυναμίες τους, λ.χ. τους άντρες που αφήνουν μούσια λόγω μόδας, τις προεκλογικές εκστρατείες των υποψηφίων δημάρχων, οι οποίοι απευθύνονται κυρίως σε ένα μη μορφωμένο κοινό, εξαρτημένο από την τηλεόραση. Και ασφαλώς, βάζει τους ήρωές της να αναζητούν με πάθος την αλήθεια: γι’ αυτούς –και για τη συγγραφέα–, η απόδοση δικαιοσύνης είναι πάνω από όλα. Έτσι, οι κακοί θα οδηγηθούν στη φυλακή και οι καλοί θα απολαύσουν την ελευθερία τους. Διότι, τονίζει, πρέπει να υπάρχει ένα αίσιο τέλος «για κάθε παραμύθι οποιαδήποτε εποχής».

Του Στάθη Παρασκευόπουλου

Ετσι είναι πάντα μαζί μας και στέκεται όρθιος στις επάλξεις «και μόνος και μετά πολλών»  απέναντι σ’ όλο αυτό το «τσουνάμι» της παγκοσμιοποίησης που θέλει να κόψει ρις ρίζες του υπεραιωνόβιου δέντρου της φυλής μας, που έχει ως θαλερά κλαδιά του: τη γλώσσα, την ελευθερία, την αρετή, τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την ανθρωπιά. Νάτος πάλι, δηλώνει παρών με το 50^ο! βιβλίο του, που το τιτλοφορεί: «Διδαχές Αριστοτέλους στο σήμερα». Ξαφνιάζει, θα έλεγε κανείς, πως ένας μη φιλόλογος καταπιάνεται μ’ ένα τέτοιο θέμα. Δεν χρειάζεται όμως. Γιατί,  ο Πολύδωρας ξέρει Γράμματα (με Γ κεφαλαίο) όσον ολίγιστοι και είναι κάτοχος όλης της αρχαίας Γραμματολογίας μας, η οποία τον εμπνέει και του κατευθύνει τη ρότα του που είναι πάντοτε ευθεία γιατί το λιμάνι που τον καρτερεί ακούει στο όνομα Ελλάδα. Και είναι αυτή του η εργασία, που κυοφορήθηκε ύστερα από «απαίτηση» του Σχολάρχη του Αριστοτελείου Κολλεγίου Θεσσαλονίκης (με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 2400 χρόνων απ’ τη γέννηση του Σταγειρίτη φιλοσόφου), ένα «προϊόν αγάπης κι ευγνωμοσύνης» του γράψαντος προς τον κορυφαίο Δάσκαλο όλων των εποχών, που τον «έκανε να νιώθ(ει) περήφανος στα ξένα που περπατούσ(ε) για την καταγωγή (του)». Είναι η μεγάλη αρετή της ευγνωμοσύνης σ’ εκείνον, που σου προσφέρει και που σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι πιο πάνω απ’ τους άλλους πολίτες αυτού του κόσμου. Τρομάζει κανείς να ψαύσει αυτόν τον ογκόλιθο του πνεύματος και της φιλοσοφίας, όσο «γραμματισμένος» κι αν είναι «Ο Πολύδωρας όμως το τόλμησε ερανίζοντας κι επιλέγοντας αναφορές και διδαχές του μεγάλου φιλοσόφου, που ήρθαν ως απάντηση στην «απαίτηση» «τι θα ήθελες να σε διδάξει ο Αριστοτέλης σήμερα». Κι έχουμε ανάγκη εμείς οι Νεοέλληνες, που εξοστρακίζουμε – τρομάρα μας! – απ’ τα Σχολεία μας τον «Επιτάφιο» του Περικλή (αυτόν τον ύμνο στη δημοκρατία) και την «Αντιγόνη» (αυτό τον αίνο στην αγάπη), έχουμε, λέω, ανάγκη απ’ τις διδαχές του Αριστοτέλη, όπως τις κορφολόγησε, απ’ τον αειθαλή ανθώνα του, ο Πολύδωρας και μας τις παρουσιάζει ευσύνοπτα στο βιβλίο του περίπου εκατό σελίδες του με μια γλώσσα δωρική, στέρεη και πάντα γλαφυρή, που αν και δημοτική καθαρή και αμόλευτη, διανθίζεται και με λέξεις της αρχαίας και της καθαρεύουσας – ενιαία και εξελισσόμενη είναι η γλώσσα – αλλά και από ξένες λέξεις – δίνει και παίρνει μια γλώσσα – με μια γραφή, κοντολογίς, που αγαπιέται κι ευφραίνει γραμματιζούμενους και μη. Τ’ άφησα αυτό το βιβλίο, όταν – με την τελευταία σελίδα του – με άφησε.

Μια εργασία, προσφορά στο ομιχλώδες σήμερα, μια δουλειά αφύπνισης και προβληματισμού – ιδιαίτερα θα’ λεγα για τους πολιτικούς μας – ένα βιβλίο ογκόλιθος αντίστασης στους καιρούς του χαλασμού και της πνευματικής παρακμής μας. Σ’ ευχαριστώ, καλέ μου φίλε, για το δώρο σου και την εγχάρακτη αφιέρωσή σου που μ’ έκανε, άλλη μια φορά περήφανο, γιατί γεννήθηκα Ελληνας. Να’σαι καλά και να μας κερνάς με τέτοιο κρασί.

Mια εκδήλωση – μυσταγωγία είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε προχθές το βράδυ στο Σουλιμά (Ανω Δώριο το λένε επισήμως ακόμη – γιατί;…).

Για εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης επρόκειτο, αλλά τελικά ήταν μια βραδιά εθνικής εγρήγορσης, ευαισθησίας, τιμής και μνήμης για τους θρυλικούς Ντρέδες. Ακούσαμε για τους αγωνιστές της ελευθερίας, τους σκληροτράχηλους ανθρώπους του καθημερινού μόχθου, τη ζωή, τα ήθη κι έθιμα, τις ντοπιολαλιές, τις παραδόσεις, τα τραγούδια και όλα όσα προσδιορίζουν τα Σουλιμοχώρια και τα οποία αποτελούν την «πρώτη ύλη» του βιβλίου «Στη χούφτα του Θεού. Σουλιμά – Σουλιμοχώρια» της νεαρής συγγραφέως Αλεξάνδρας Αν. Τασιγιώργου, από τις εκδόσεις Δεδιμάδη.

Ο ιστορικός χώρος στη σκιά τον Αγιο Δημήτρη στο Σουλιμά ήταν διαμορφωμένος έτσι ώστε να χωρέσουν τόσοι πολλοί που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση από όλα τα σημεία της Μεσσηνίας, να βλέπουν τους ομιλητές και να τους ακούνε! Είπαμε πιο πάνω επρόκειτο για μια μυσταγωγία με τους ομιλητές να δίνουν με πολυδιάστατη προσέγγιση τόσο τα χαρακτηριστικά του έργου, όσο και την προσωπικότητα της νεαρής συγγραφέως.

Για το βιβλίο μίλησαν, προσεγγίζοντας το περιεχόμενό του και την προσωπικότητα της συγγραφέως με διαφορετική οπτική και κριτική παρουσίαση ο καθένας:

• Στάθης Παρασκευόπουλος: ιστορικός, ε.τ. Πρόεδρος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων, δάσκαλος και συγγραφέας
• Παναγιώτης Γεωργακόπουλος, αντιστράτηγος ΕΛ-ΑΣ ε.α, συγγραφέας, λογοτέχνης, λαογράφος
• Μαρία Λιακάκη, ιστορικός, υπ. διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Χαιρετισμό απηύθυναν με θερμά και εγκωμιαστικά λόγια για την Αλεξάνδρα Τασιγιώργου ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, υπουργός, βουλευτής και συγγραφέας Βύρων Πολύδωρας, ο οποίος χαρακτήρισε τη συγγραφέα ιέρεια της παράδοσης και του ελληνισμού, καθώς και ο συγγραφέας-λαογράφος Δημήτριος Κολέτσος, που χαρακτήρισε το έργο «θησαυρό» τονίζοντας ότι η νεαρή συγγραφέας αποτελεί ελπίδα για το αύριο της Ελλάδας που δεν ζει τα καλύτερά της χρόνια!

Εμφανώς συγκινημένη η συγγραφέας, με σεμνότητα και καθάριο λόγο, εξήγησε εν ολίγοις τα κίνητρά της να γράψει αυτό το βιβλίο και ευχαρίστησε καθένα χωριστά απ’ όσους την βοήθησαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο στο τολμηρό εγχείρημά της. Ευχαρίστησε όλους για την παρουσία τους και ιδιαιτέρως τους ομιλητές και την οικογένειά της για τη στήριξη και τη συμπαράσταση στη συγγραφή του έργου της που δεν στηρίζεται μόνο σε καταγραφές, ακούσματα και προσωπικές εμπειρίες από τα παιδιά της χρόνια, αλλά και σε έρευνα που η ίδια έκανε για να συγκεντρώσει το πολύτιμο υλικό που περιλαμβάνεται στο πολυσέλιδο βιβλίο της «Η χούφτα του Θεού».

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η Βικτωρία Γερόσταθου-Τασιγιώργου, εκπαιδευτικός και μητέρα της συγγραφέως, που ευχαρίστησε όλους για τα θερμά λόγια που ακούστηκαν για την οικογένεια κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, διερμηνεύοντας και τα αισθήματα του αεικίνητου συζύγου της Αναστασίου Τασιγιώργου, που έχει γράψει και ένα σπουδαίο κείμενο «Αντί Προλόγου» στο βιβλίο της πολυτάλαντης συγγραφέως κόρης του.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε πολύς κόσμος. Περιορίζομαι να αναφέρω την παρουσία του αρχιμανδρίτη της Ιεράς Μητροπόλεως Μάνης Σωφρόνιου Βόγκα, του Βύρωνα Πολύδωρα, του αντιδημάρχου Τριφυλίας Γιώργου Τσακανίκα, του εκπροσώπου της Περιφέρειας Λεωνίδα Παπακώστα, του εκδότη του βιβλίου Πάνου Δεδεμάδη, του πρέσβη Χρίστου Κοντοβουνίσου και του αντιπροέδρου της Ενωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων Κώστα Ζωτόπουλου. Δεν αναφέρομαι στους πολλούς επώνυμους γιατί σίγουρα θα μας διαφύγουν πολλοί και δεν επιθυμούμε κανενός είδους διακρίσεις.  Αναφέρουμε μόνο ότι πολλοί από τους παρευρεθέντες ήταν Πρόεδροι ή εκπρόσωποι Συλλόγων ετεροδημοτών από τα Σουλιμοχώρια, πρόεδροι και εκπρόσωποι τοπικών φορέων, λογοτέχνες, συγγραφείς, απόστρατοι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της Αστυνομίας και των Ενόπλων Δυνάμεων, πρόεδροι ή εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων και Σουλιμοχωρίτες της διασποράς εντός και εκτός Ελλάδας.

Ένα ρεπορτάζ για την εκδήλωση δεν θα μπορούσε, όσο και αν το επιθυμεί ο γράφων να μπει στην ουσία και το περιεχόμενο της εκδήλωσης που ήταν το βιβλίο της Αλεξάνδρας Τασιγιώργου. Ωστόσο και για να μην αδικήσω κανένα από τους σημαντικούς ομιλητές περιορίζομαι σε μια προγενέστερη δική μου μικρή αναφορά στο βιβλίο και τη συγγραφέα, Σημείωνα λοιπόν στη «ΦΩΝΗ» (24-5-2017):

«Η νεαρή συγγραφέας επιβεβαιώνει με το ύφος της ότι πρόκειται για σεμνή και χαρισματική νέα η οποία με αγάπη και μεράκι έσκυψε πάνω στις παραδόσεις, τα έθιμα και την καθημερινή ζωή στα αγαπημένα της Σουλιμοχώρια, τόπο καταγωγής της οικογένειάς της,  όπου η ίδια ως παιδί έζησε τα καλοκαίρια.  Το έργο της είναι αφιερωμένο «Στην ιερή μνήμη των θρυλικών Ντρέδων και Στους απανταχού Σουλιμοχωρίτες». Δημοσιεύοντας την επιστολή της να την ευχαριστήσουμε και να τη διαβεβαιώσουμε  ότι το έργο της είναι κυριολεκτικά ένας θησαυρός που εμπλουτίζει τη Μεσσηνιακή Βιβλιογραφία και έχει θέση σε κάθε Μεσσηνιακή βιβλιοθήκη. Το έργο της αξίζει να το διαβάσουν οι Μεσσήνιοι και ιδιαίτερα οι Σουλιμοχωρίτες.  Ιδιαίτερα δε γιατί το βιβλίο εγράφη από μία νέα κοπέλα, το αύριο της Ελλάδας, που ενέσκηψε με πραγματικό ενδιαφέρον αναδεικνύοντας θέματα ιστορίας, πολιτισμού και λαϊκής παράδοσης».

ΘΑΝ. ΤΣΑΜΟΥΛΗΣ

Του Στάθη Παρασκευόπουλου

εκπαιδευτικού, συγγραφέα

Ένας ογκώδης καλαίσθητος τόμος, σε μεγάλο σχήμα, είναι το βιβλίο του: «Σπουδή του Βίου και της Πολιτείας του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου» (1815-1883), που καλύπτει κάπου πεντακόσιες πενήντα σελίδες.  Πρόκειται για συγγραφικό άθλο, που καλύπτει τη ζωή και το έργο ενός Μεσσήνιου πολιτικού, που άφησε ανεξίτηλο στίγμα στην πολιτική ζωή της χώρας μας σε καιρούς ανταριασμένους και δύσκολους – και πότε ήσαν εύκολοι – και που πέρασε απ’ όλες τις πολιτικές θέσεις (βουλευτής, Υπουργός, Πρόεδρος της Βουλής, Πρωθυπουργός κατ’ επανάληψη).  Και μόνον ο κάλαμος, σαν αυτόν του Παναγή Κουμάντου, θα μπορούσε με ιδανικό τρόπο να σκιαγραφήσει μια τόσο ρωμαλέα και πολυσύνθετη, αλλά και πληθωρική προσωπικότητα, όπως ήταν αυτή του Μανιάτη πολιτικού.  Του Κουμουνδούρου, που όπως εύστοχα σημειώνει στο προλογικό του σημείωμα ο καθηγητής Θανάσης Χρήστου «άντλησε δυνάμεις από την ελληνική ιστορία και κατόρθωσε να επιπλεύσει σε αχαρτογράφητες θάλασσες και να οδηγήσει το ελληνικό σκάφος σε ασφαλή λιμάνια».

Το βιβλίο αυτό του Παναγή Κουμάντου είναι απ’ αυτά που λέμε βιβλία ζωής.  Γιατί, πρέπει να ’χεις αγάπη για το πρόσωπο που ιστορείς και βαθιά εκτίμηση για το έργο του, να ’χεις μεράκι γι’ αυτό που γράφεις και να διαθέσεις πολύ χρόνο για να συγκεντρώσεις όλον αυτόν τον πακτωλό του υλικού και να το ταξινομήσεις έτσι που να προβάλεις με αντικειμενικότητα την προσωπικότητα του μεγάλου αυτού άνδρα. Ο Παναγής Κουμάντος δεν παραθέτει σ’ αυτή τη «σπουδή» του ξερά και ανιαρά στοιχεία, αλλά χρησιμοποιεί τη Θουκυδίδειο γραφή, που ξέρει να συνδυάζει τα γεγονότα, τις καταστάσεις, τα διαδραματισθέντα, μ’ ένα γλαφυρό τρόπο και με λογοτεχνική χροιά, έτσι που η ανάγνωση να γίνεται ελκυστική και απολαυστική.  Ο Παναγής Κουμάντος  γι’ αυτό του το έργο-  όπως και για το άλλο, ογκώδες κι αυτό: «Οι δήμαρχοι της Καλαμάτας (1834-1978)»- είναι άξιος συγχαρητηρίων.  Τον ευχαριστώ γιατί με τίμησε με την αποστολή τους, όπως και για την εγκάρδια αφιέρωση και του εύχομαι να μας δώσει κι άλλες «σπουδές».  Η Καλαμάτα, που τον καμάρωσε ωδ Δήμαρχο, πρέπει να σεμνύνεται γι’ αυτόν και να τον καμαρώνει και ως ικανότατο συγγραφέα με αξιοζήλευτη προσφορά στα της πόλης και της Μεσσηνίας.

Του Στάθη Παρασκευόπουλου

εκπαιδευτικού, συγγραφέα

Και νά τος,  που μας έδωσε πρόσφατα και το βιβλίο του με τον τίτλο – χρησιμοποιώντας λέξη της ντοπιολαλιάς – «Με το τσιαλούμι του κασμά».  Ένα βιβλίο αφιερωμένο με σεβασμό και αγάπη στους γονιούς του,  ως ελάχιστη ανταπόδοση των τροφείων τους.  Ένα βιβλίο,  που το προλογίζει εύστοχα – κι έτσι έπρεπε – ο Διευθυντής και εκδότης της «ΦΩΝΗΣ»,  συγχωριανός του Θανάσης Τσαμούλης.  Ένα βιβλίο καλοτυπωμένο, που ξεπερνάει  τις εκατόν πενήντα σελίδες και είναι διανθισμένο και με φωτογραφικό υλικό.

Και μπορεί το βιβλίο αυτό ν’ αναφέρεται στη ζωή και στο έργο των γονιών  του – της ανεπανάληπτης αυτής γενιάς που πέρασε από «φωτιά και σίδερο» για να σταθεί όρθια, να μεγαλώσει και να μορφώσει τα παιδιά της «με το τσιαλούμι του κασμά», αλλά ταυτόχρονα επεκτείνεται και στη ζωή (τη γεωργική και την κτηνοτροφική) των συγχωριανών τους στα δύσκολα και μίζερα χρόνια του 20^ου αιώνα.

Κατά την αφήγηση, που γίνεται με γλαφυρό τρόπο και αφήνει ευφρόσυνα συναισθήματα στον αναγνώστη, αποτυπώνεται και ακτινογραφείται η κοινωνική ζωή του ωραίου και ιστορικού χωριού, που τώρα, δυστυχώς, όπως όλα τα ελληνικά χωριά, ζει την παρακμή του, και παρέχονται αρκετά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία.  Ο αναγνώστης – και μάλιστα ο Αυλωνίτης – διαβάζοντας το βιβλίο, κάνει, αυτομάτως, τη σύγκριση της σημερινής ζωής με τις ανέσεις της τεχνολογίας – παρά την κρίση – με τη ζωή των πατεράδων και των παππούδων του.  Και, αν μεν είναι απ’ τους μεγάλους, έχει πολλά να θυμηθεί, αν όμως είναι νέος, του δίνεται η ευκαιρία να μάθει πολλά και να εκτιμήσει αυτά που έχει σήμερα.  Και είναι, αναντίλογα, προς όφελός του αυτή η ευκαιρία.

Ο εξασκημένος κάλαμος του Αμβροσίου Καρατζά έδωσε ένα αρτιομένο έργο, σπουδή και ύμνος στους γονείς του και σ’ όλο το συγγενολόι του και μπορεί να ’ναι ήσυχος και περήφανος, για το εγχείρημά του, με το εξόφλησε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο την οφειλή του απέναντι στους γεννήτορές του. Και είναι σπουδαίο πράγμα «Να εκπληροίς – κατά τον Γκαίτε – το καθήκον, το οποίον σου είναι πλησιέστερον».  Στις αρετές του Αμβρόσιου Καρατζά, στη συγγραφή του βιβλίου του, ανιχνεύονται η ευχέρεια και η ποιότητα της σκέψης του και η δύναμη της σύνθεσης του εκφραστικού του λόγου.  Το βιβλίο είναι μια βρύση βιωμάτων των χρόνων που έζησε στο χωριό του, που τα κουβάλησε για χρόνια και τα ξεδίπλωσε με αριστοτεχνική πλοκή και με στρωτή γλώσσα κάνοντας και θαυμάσια χρήση της ντοπιολαλιάς.  Δεν μπορώ παρά να συγχαρώ, από καρδιάς, το συγγραφέα και να ευχαριστήσω το φίλο Θανάση Τσαμούλη, που μου ’στειλε το βιβλίο.

Εν κατακλείδι και συμπληρωματικά, αναφέρομαι και στ’ ολιγοσέλιδο δεύτερο βιβλίο του (48 σελίδων) με τον τίτλο: «Μούτσης, ο πρίγκιπας του Βαρικού» που κυκλοφόρησε απ’ τις «Περιφερειακές Εκδόσεις Ε.Π.Ε.».

Πρόκειται για τη βιογραφία ενός Αυλωνίτη με ανησυχίες στα εφηβικά του χρόνια και με τις αναζητήσεις του για τη συγκέντρωση ενέργειας απ’ τις αστραπές και για άλλα παρόμοια «πειράματα» και στη συνέχεια για τις σπουδές του και την επαγγελματική του καταξίωση.  Η αναφορά του συνεχίζεται με την προσφορά του Μούτση στο χωριό του.  Δύσκολα όμως αναγνωρίζεται η προσφορά απ’ τους συντοπίτες του (κανείς άγιος δεν δοξάζεται στον τόπο του).  Και όταν πια η κατάσταση για τον ευεργέτη του χωριού έφτασε στο απροχώρητο, ο Μούτσης πήρε τη μεγάλη απόφαση να οδηγηθεί στην αυτοχειρία.  Μια ιχνηλασία στη ζωή και το έργο του.  «Κάλλιο αργά όμως παρά ποτέ», λέει ο θυμόσοφος λαός μας.  Ο Αμβρόσιος Καρατζάς τίμησε, με το καθόλα καλογραμμένο βιβλιαράκι του, τη μνήμη του αδικοχαμένου Μούτση και μαζί του τον τίμησε στις 3 Ιουνίου και το χωριό του μ’ εκδήλωση που οργάνωσε η 14μελης Επιτροπή με την εφημερίδα «ΦΩΝΗ».

Και γι’ αυτό το βιβλίο του ο Αμβρόσιος Καρατζάς είναι άξιος επαίνου, γιατί αποκατέστησε έναν αδικημένο της εποχής του.

Κατά τον συγγραφέα, ως μήτρα θεωρείται (σελ. 336-337) “η Νέα Ελλαδική Αριστερά” την οποία συγκρότησαν, “διάφορες μικρές ομάδες εγχώριων σπουδαστών και διανοούμενων του εξωτερικού” από τα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Σιδηρόκαστρο Τριφυλίας

Ευλαβείται της επιγείου πορείας, απάντων των προγόνων αυτών και σκιαγραφεί την εικόνα τους.  Με επίπονη μεθοδολογία ο Αμβρόσιος, την πηγή που καταρδεύει το βαθύρριζο και πολύκλαδο δέντρο της κατά της πατρώας και μητρώας γενεάς του, αποκαλύπτει ευγνωμόνως.  Όλοι αυτοί καταγράφονται είτε στο Μεριδοχάρτη των εκλιπόντων, είτε στο κατάστιχο των ζώντων, που με πείσμα των καιρών τότε, ανακάτωναν με τη μυτερή όψη του κασμά τα λιγοστά χώματα της ορεινής Τριφυλιακής γης.  Της Αυλώνας τα χώματα, για μια μπουκιά ψωμί.  Εκβλάστησαν από τη γη αυτή, άνδρες υψηλόφρονες που ετίμησαν την πατρίδα και το έθνος. 

Τοποθετεί ο Αμβρόσιος, στο πόνημά του, ως ευλαβές «προσκυνητάρι» την εικόνα του πατέρα, αφού ως λόγιος γνωρίζει την, του  Αριστοτέλους αποφθεματική περικοπή «ότι κατά παναρχαίαν πλην αοίδιμον αρχήν μεμνήμεθα πάντοτε των γονέων και διδασκάλων». 

Ο πατέρας Αριστείδης, της θήραθεν παιδείας εραστής, έζησε σχεδόν ολόκληρο τον περασμένο αιώνα.  Ήταν ένας από τους πολλούς, που έσπευσε στης έρημης της πατρίδας το σάλπισμα για λύτρωση των αλύτρωτων, αλλά τελικά χαμένων πατρίδων της Μ. Ασίας, δίχως το διάφορο. 

Η ζωή του, πολύπλευρη, πολυτάραχη, ανηφορική αλλά εύγονη και δημιουργική.  Την πατρίδα, τους Δημοκρατικούς κοινοβουλευτικούς θεσμούς, την κοινοτική ολότητα, την Μητέρα Εκκλησία ευόρκως υπηρέτησε.  Την εργατικότητα, την αξιοπρέπεια, την τιμιότητα καλώς διεκόνησε. Επομένως ο άξιος υιός Αμβρόσιος, ανταποδίδει δια του βιβλίου -αφιερώματος τα βιοτικά και πνευματικά τροφεία στον πανάξιο πατέρα, εκκενώνοντας την αστείρευτον αγάπη και τον ακένωτον σεβασμόν προς Αυτόν.

Περαιτέρω από τις σελίδες του πονήματος του Αμβροσίου που προλογίζει, με συγκινητική αποπνοή μεστού λόγου ο Τριφύλιος διευθυντής της «ΦΩΝΗΣ» Θανάσης Τσαμούλης, αναδύονται ενδιαφέροντα στοιχεία τοπικών και όχι μόνο ιστορικών και λαογραφικών γεγονότων, χρήσιμα για μελλοντικούς ερευνητές. 

Επομένως, για όλα αυτά τα ψυχοφελή γραπτά του Αμβροσίου, μεγάλος του πρέπει έπαινος.

Μαρτυρώ, ότι η επιθυμία μου να γράψω τις λιτές αυτές γραμμές, στην αγαπημένη μας «ΦΩΝΗ», εκπορεύεται και από το γεγονός, ότι όλοι οι πατεράδες των παλαιών ημών ορεινών Τριφυλίων «σκιές ιερές και πεφιλημμένες» ομοίαζαν της προσωπογραφίας του Μακαριστού Αριστείδη, μεταξύ δε αυτών και του δικού Μου Πατέρα, του Κωνσταντίνου (1912-1997), την μνήμη του οποίου ευγνωμώνως προσκυνώ.

Ιούλιος 2017

Θέλω μέσω της ιστοσελίδας σου, αγαπητέ Δημήτρη, να συγχαρώ τον συμπατριώτη μας  και καταξιωμένο διανοητή του πνεύματος , από το Μύρο Τριφυλίας, πρ. σχολικό σύμβουλο και πρ. πρόεδρο του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων, Στάθη Παρασκευόπουλο, για το νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε, με τον τίτλο «Με τη καρδιά και με την Πένα».

Ο αγαπητός σε όλους Στάθης έχει εκδώσει εβδομήντα έξι [76]  ενδιαφέροντα βιβλία, κοινωνικού, ανθρωπιστικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Το νεοεκδοθέν περιλαμβάνει [1056] σελίδες και αναλύει με σαφήνεια και πληρότητα , τριακόσια είκοσι πέντε [325]διαφορετικά θέματα, που είχαν δημοσιευτεί σε εφημερίδες , περιοδικά και άλλα έντυπα τα τελευταία χρόνια. Εντυπωσιακά εκφραστικά, και λογοτεχνικά είναι τα λόγια του αυτοβιογραφικού του με την περιγραφή της ζωής του , στην παιδική ηλικία και συγκινούν τον αναγνώστη… (Η πρώτη μου ανάσα ήταν θρούμπη και ρίγανη, των πουλιών το κελάδημα, η πρώτη μου μουσική. Πρωτανοίγοντας τα μάτια μου είδα τα αγριολούλουδα. Τα νόμισα μάτια του Θεού .Μου χαμογελούσαν και μοσχομύριζαν . Στον ¨Αι Λιά το ξωκλήσι που όλους και όλους δεν μας χωρούσε, του θεού το μεγαλείο τόνιωσα τρανό. Εκεί έμαθα και να τον δοξολογώ. Μικρά και ταπεινά τα έργα μου, Φύλαξα ήμερα και άκακα πρόβατα και ανυπότακτα κατσίκια, Τάισα κότες και κοκόρια, καβαλίκεψα άλογα , όργωσα με τα μουλάρια που τραβούσαν τ’ αλέτρι του Ησιόδου. Πούλησα ξύλα για να ζήσω και να μορφωθώ…). Με τα λόγια του αυτά εκφράζει την ταπεινότητά του και τον αυτοσεβασμό του και τον καταξιώνουν στη συνείδηση όλων. Προσωπικά με συγκίνησαν, γιατί θυμήθηκα την δική μου ζωή στο απέναντι χωριό που γεννήθηκα και μεγάλωσα, το Αρτίκι.

Ο Στάθης είναι απλός και ταπεινός , ως άνθρωπος. Ποτέ δεν προέβαλε τον εαυτό του, όμως οι αρετές του αυτές, τον οδήγησαν σε μονοπάτια φωτεινά και γεμάτα ευωδίες.

 Η ευγένεια της ψυχής του εμφανίζεται σαν γλυκειά χάρη , απλωμένη στο πρόσωπό του και εκδηλώνεται με αγνό συναίσθημα ακατάληπτης λεπτότητας. Από τα χείλη του εξέρχεται καλοσύνη , η δε καρδιά του είναι γεμάτη σύνεση και γνώση.

Η ζωή του με την αξιαγάπητη σύζυγό του Κάκια, επίσης εκπαιδευτικό , τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους είναι δημιουργική,  γεμάτη αρμονία, η δε ψυχική τους ωραιότητα μένει αγέραστη στο διηνεκές.

Αγαπητέ Στάθη, είσαι παράδειγμα προς μίμηση, για το ήθος, την ευφροσύνη την μεγαλοκαρδία σου και τη σωφροσύνη. Σου εύχομαι πάντα επιτυχίες και καλοτάξειδο το βιβλίο. Να έχεις υγεία και δύναμη . Ο εν τριάδει Θεός  μας, να καταυγάζει το φως της Χάριτός του ,στις καρδιές όλων μας.

                                                                      Δημήτρης Μητρόπουλος

                                                                      Αρτικαίος και Φίλος

* Ο Δημήτρης Μητρόπουλος κατάγεται από το Αρτίκι Τριφυλίας και έγραψε το παραπάνω κείμενο για το καινούργιο βιβλίο του Στάθη Παρασκευόπουλου «Με τη καρδιά και με την Πένα», στη ιστοσελίδα kopanakinews.wordpress.com

Γράφει ο ΒΥΡΩΝ ΠΟΛΥΔΩΡΑΣ

πρ. Πρόεδρος Βουλής υπουργός και βουλευτής

Ήταν σαν να άκουγα μέσα από τις γραμμές του την ηχώ των δικών μου σκέψεων στις απλούστατες νότες της ποιμενικής φλογέρας («σουρλάς») μιας κάποιας Πανικής, πλην ήρεμης, σονάτας – αρχέτυπης αυτοσχέδιας, σαν τζαζ, σύνθεσης – του σεληνόφωτος. Για αυτή την συμπόρευση και ξενάγηση σ’ευχαριστώ συνοδοιπόρε, και συνάδελφε, όχι σε επάγγελμα αλλά στη βιοπάλη για τον βιοπορισμό, καρποσυλλέκτη, θεριστή και σταφυλοπάτη αδελφέ μου Στάθη! Και ακόμη γιατί τραγουδήσαμε (νοερά) μαζί τούς ίδιους σκοπούς και στίχους, τους ίδιους οχτώ ήχους και τους ύμνους και ψαλμούς των προγόνων μας και πατέρων μας, που εκόσμησαν τα ταπεινότατα ιερά αναλόγια του Παπαδιαμάντη. Διαβάζοντας τη δική σου «Μυριόβλιβλο» και το δικό σου «Μετά Παρρησίας» – είναι οι δικοί μου τίτλοι – συνειδητοποιούσα και πάλι το ξεχείλισμα της ψυχικής αγαλλίασης από το ανήκειν στην ίδια ενότητα λόγου και πίστεως. Ή μάλλον από τη διαπίστωση ότι μυριάδες συμπτώσεις, που συνθέτουν έναν (τον Έναν) αόρατο προγραμματιστή, μας έκαμαν ταυτόσημους στο να αγαπάμε τα ίδια. στο να ορίζουμε το ίδιο «νείκος» (από το Εμπεδόκλειο ζεύγμα αντιθέτων «φιλότης και νείκος»), στο να χαιρόμαστε από τα ίδια, να κλαίμε για τα ίδια και να παίρνουμε θέση και απόφαση θυσίας για τα ίδια! Αυτό που μου φέρνει θλίψη είναι η σκέψη-παρατήρηση πως ό,τι αγαπήσαμε μας το σκοτώνουν (οι όχι και τόσο αόρατοι εχθροί). Οι ασπάλακες που βγαίνουν από σκοτεινές τρύπες και λαγούμια και χύνουν το γεράνιο δηλητήριο τους πάνω στο ιερό χώμα της ψυχής μας και στην ευδία της σκέψης μας. Άλλοτε δεν περιορίζονται στη διάβρωση, αλλά ορμούν και αρπάζουν – άρπαγες και αμεταμφίεστοι λεηλάτες με τα τοπούζια – τον κόσμο μας όλο. Εκείνον που χτίσαμε με τα χέρια μας, εκείνον που μας παρέδωσαν, αφού τον πότισαν με το αίμα τους, οι προγονοί μας, εκείνον που μας δίδαξαν οι δάσκαλοι μας – άνθρωποι και βιβλία, και τα δύο αγαπημένα, – οι magistri vitae, εκείνον που τον ακούμε οριζόμενον στον παιάνα των Σαλαμινομάχων (Ίτε παίδες Ελλήνων, κρατείστε ελεύθερη την Πατρίδα…).

Συμπέρασμα: Ό,τι γράφεις είναι ημερησία διαταγή ή πολεμικό ημερολόγιο, για εμάς τους ίδιους και κυρίως για τα παιδιά και εγγόνια μας, περί των μελλοντικών και αιώνιων συγκρούσεων. Πρέπει να γίνει σαφές πως η γραφή του Στάθη Παρασκευόπουλου δεν είναι κάποιου αργόσχολου γραφή. Είναι ομολογία πίστεως ενός προσκυνητή. Και έκφραση αγωνίας ενός προφήτη. Και μέθοδος στρατολόγησης, να αγαπήσουν οι ευαίσθητοι αναγνώστες το ωραίο και το καλό και να αποστραφούν το κακό, τον δράκο της λίμνης και το αποτρόπαιο πρόσωπο της Μέδουσας. Και ανάλογα να πράξουν. Τέλος, στο «Με την Καρδιά και με την Πένα» ο Στάθης Π. μου θυμίζει τον ουράνιο στίχο του Σολωμού από το Σχεδίασμα Α’ των «Ελεύθερων Πολιορκημένων». «Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι». Και διαστέλλοντας το Μεσολόγγι, αλωνάκι γίνεται η Τριφυλία, η Ολυμπία, η Μεσσηνία, η Πελοπόννησος, η Ελλάδα ολόκληρη. Και όχι μόνον ενδοξότερη αλλά και ομορφότερη και πιο γαλανή και πιο ηλιόλουστη και πιο παλλόμενη χώρα ηρώων, σοφών και αγίων. Όπως και απλών ανθρώπων του αλετριού και του ντουφεκιού, της αξιοπρέπειας και της τιμής.

Θέλω να κλείσω αυτό το «κριτικό» μου σημείωμα με δύο προσωπικές αναφορές. Με συγκίνησε η έκφραση γνώμης του Σ.Π. και η εκφορά επιχειρημάτων, αναφορικά με την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Ένας πολίτης, ένας δάσκαλος, ένας άγρυπνος Έλληνας αυτοδιορίζεται «σύμβουλος» του ΥΠΕΞ και γράφει τη γνώμη του για τη διαμόρφωση της συλλογικής-εθνικής συνείδησης, για το που πατάμε, πως στεκόμαστε. Είχα ως βουλευτής (της αντιπολίτευσης τότε 1994-1999) συνεργασθεί με τον Γιάννο Κρανιδιώτη που ήταν ο υπουργός, οραματιστής και εκτελεστής του μεγάλου σκοπού της ένταξης της Κύπρου. Είμασταν φίλοι και συμφοιτητές στη Νομική Αθηνών από το πρώτο έτος (1965-1966). Τότε είχα φτιάξει ένα ψηφοδέλτιο ανεξαρτήτων -τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα – και είχα τον Κρανιδιώτη στα δεξιά μου, ως αντιπρόσωπο των Κυπρίων συμφοιτητών μας κατά βάση. Βάσκανος μοίρα του έκοψε το νήμα της ζωής του και προσφοράς στα εθνικά πράγματα πάνω από το Βουκουρέστι, στο τραγικό αεροπορικό ατύχημα, στις 14.9.99. Τον θυμάμαι πάντα και τον κλαίω. Η δεύτερη παρατήρηση μου αφορά στον χορηγό της έκδοσης του παρόντος τόμου. Στον ευαίσθητο και ευγενέστατο μαθητή του δασκάλου (και γεννήτορα του ήθους και υψηλών ιδανικών) Στάθη Ηλ. Παρασκευόπουλου, στον Δημήτρη Κ. Αλεβεζόπουλο, που υπήρξε αρωγός και γενναιόδωρος χορηγός της παρούσας έκδοσης, δείχνοντας έτσι την αναγνώριση και ευγνωμοσύνη του προς τον δάσκαλο του. Τον μνημονεύω, ως όφειλα, ακούοντας την προτροπή του Περικλέους (στον Επιτάφιο): προς τους λαμπρά πράττοντας, έργω και δηλούσθαι τας τιμάς. Έρρωσθε!

Με κύριο κορμό τη βιογραφία των γονιών του συγγραφέα Αμβροσίου Καρατζά, διασώζεται η ιστορική καταγωγή των Καρατζαίων της Αυλώνας, έρχονται ξανά στην επικαιρότητα ξεχασμένα  γεγονότα του περασμένου αιώνα που σημάδεψαν την ιστορία της μικρής κοινωνίας της Αυλώνας,ενώ περιδιαβαίνουμε στο ορεινό χωριό του, 635 μέτρα υψόμετρο, κτισμένο στην Μεσσηνιακή όχθη της Νέδαςμε τις λιγοστές εκτάσεις για καλλιέργεια, ανεπαρκείς ωστόσο να εξασφαλίσουν μια υποφερτή ζωή στις πολυπρόσωπες οικογένειες του χωριού.

ΠΟΥ ΠΑΕΙ Η ΖΩΗ  ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΣΗΜΕΡΑ;

«Διαβάζοντας το βιβλίο του Αμβρόσιου Καρατζά πολλά έχετε να θυμηθείτε οι Αυλωνίτες για τους τόπους και τους ανθρώπους, για τις δουλειές και την καθημερινότητα, για τις χαρές και τις λύπες, για τα ήθη και τα έθιμα των συγχωριανών, αλλά και για ορισμένες “σκοτεινές πτυχές” που στιγματίζουν, για να μην πω ότι “στοιχειώνουν” την κοινωνικο-πολιτική ζωή της μεταπολεμικής Αυλώνας…», τονίζει μεταξύ άλλων στον πρόλογο του βιβλίου ο Αυλωνίτης, διευθυντής της «ΦΩΝΗΣ» Θανάσης Τσαμούλης και προσθέτει μεταξύ άλλων:

«Κατά κάποιο τρόπο ο Αμβρόσιος Καρατζάς είναι το… μήλο που έπεσε κάτω από τη μηλιά του Αριστείδη, ο οποίος είχε έφεση (και ευτυχώς) στην καταγραφή και αποτύπωση στιγμών της ζωής στην Αυλώνα του χθες κι έτσι διασώθηκαν…». Και σε άλλο σημείο επισημαίνει:

«Όσοι διαβάσουν προσεχτικά τα κείμενα θα αναρωτηθούν πού πάει σήμερα η ελληνική ύπαιθρος με την επιβολή βαριάς φορολογίας και εισφορών σε ό,τι κινείται, με αποτέλεσμα οι εναπομείναντες γεωργοί και κτηνοτρόφοι, κυρίως των ορεινών χωριών, να αποσύρονται ή να απέχουν από την παραγωγική διαδικασία. Αν κάτι δεν αλλάξει σύντομα, η ερημοποίηση των ελληνικών χωριών, των όποιων ζωτικών κυττάρων της εθνικής μας κορμοστασιάς απέμειναν, θα είναι καταλυτική. Τα χωριά μας θα αργοπεθαίνουν με προδιαγεγραμμένη πορεία, αφού και με τις συνεχείς περικοπές ούτε η “επιστροφή” συνταξιούχων θα επαρκεί για να τα διασώσει».

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΟ  ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Αμβρόσιος Καρατζάς γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Αυλώνα Τριφυλίας.  Αποφοίτησε από το Λύκειο Κυπαρισσίας και σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών(πρώην ΑΣΟΕΕ).

Από 1974 έως το 1978  εργάσθηκε ως Ορκωτός Λογιστής- Ελεγκτής στην εταιρία ARTHURANDERSEN&Co. Από το 1978 έως το 1982 εργάστηκε  ως  Εσωτερικός Ελεγκτής στην κατασκευαστική εταιρία  ARCHIRODON GROUP INC. Από το  1982 έως  2007εργάστηκε ως Οικονομικός Διευθυντής και Αντιπρόεδρος Δ.Σ. στην   κατασκευαστική εταιρία  ΑΘΗΝΑ Α.Τ.Ε. Από το 2007 έως το 2012, ήταν Σύμβουλος Διοίκησης στην τράπεζα MARFIN EGNATIA BANK. Από το 2013 έως σήμερα ασκεί το επάγγελμα του Συμβούλου Επιχειρήσεων, ως Ελεύθερος Επαγγελματίας, με αντικείμενο τα Χρηματοοικονομικά και την Διοίκηση Επιχειρήσεων.

Από το 1975 είναι μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου και από 1982 είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Οικονομικών Συμβούλων και Διευθυντικών Στελεχών με πολλές θητείες στο Δ.Σ. Ως μέλος των Πολιτιστικών Σωματείων, Σύλλογος Αυλωνιτών και Σύλλογος Μαύρο Λιθάρι Αναβύσσου, εργάζεται επί δεκαετίες για την πρόοδο, τον εξωραϊσμό και ανάπτυξη των  περιοχών αυτών καθώς την διάσωση και διάδοση των εθίμων μέσω πολιτιστικών και λοιπών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.

• ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ μπορείτε να βρείτε στο βιβλιοπωλείο «ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ» – 23^η Μαρτίου – Καλαμάτα τηλ. 2721085019 και
• ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ – Κυπαρισσία – Ελ. Βενιζέλου τηλ. 27610-24960.

Ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης  γεννήθηκε στο Γλυκορρίζι Τριφυλίας Μεσσηνίας. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά «Οδός Πανός», «Εντευκτήριο» και «Μπιλιέτο», καθώς και σε ανθολογίες νεοελληνικού διηγήματος. Μετά το πρώτο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Ο βυθός είναι δίπλα», εκδόσεις Πατάκη, 2008, που έτυχε θετικής υποδοχής από το κοινό και την κριτική, ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης επανέρχεται με το μυθιστόρημά του «Καϊάφας» από τις ίδιες εκδόσεις.

Του Κώστα Ζωτόπουλου*

Το έργο «Καϊάφας» είναι ένα μυθιστόρημα περιπλάνησης, μια ιστορία δρόμου και ταυτόχρονα μια ιστορία φιλίας ανάμεσα σ’ έναν άνθρωπο κι έναν σκύλο. Αφηγείται την κοινή τους πορεία και τη μεταξύ τους σχέση τρυφερότητας και αγάπης. Ταυτόχρονα περιγράφει τις δυσανεξίες ενός ανθρώπου στη σύγχρονη κοινωνία, την αντίδρασή του και την απόπειρα διαφυγής του από έναν ασφυκτικό και χωρίς βαθύτερο νόημα τρόπο ζωής.

Ο κεντρικός ήρωας-αφηγητής, μεσαίο στέλεχος ιδιωτικής εταιρείας της Αθήνας, εξιστορεί σε πρώτο πρόσωπο πώς σε ένα διάλειμμα σύσκεψης στελεχών βγαίνει έξω για να περπατήσει λίγο, να ξεμουδιάσει, παρά τη μεγάλη ζέστη, μπαίνει στο αυτοκίνητό του και επιστρέφει στο σπίτι του, στους γονείς του, με τους οποίους συγκατοικεί. Δέχεται παρατηρήσεις απ’ τη μητέρα και τον πατέρα του, που τον συμβουλεύουν να σοβαρευτεί και να γίνει πιο υπεύθυνος, θεωρώντας ότι συνεχίζει προηγούμενα περιστατικά παράξενων συμπεριφορών. Ο ήρωας φεύγει λέγοντάς τους ότι πάει στη δουλειά του, πηγαίνει πράγματι με το αυτοκίνητο στο κτίριο του γραφείου, κάνει τρεις φορές τον γύρο του τετραγώνου σαν να ψάχνει για να παρκάρει, αλλά συνεχίζει και φεύγει, προς το Χαϊδάρι, ακολουθεί την εθνική οδό και φτάνει στην Πάτρα.

Κάνει ανάληψη χρημάτων με την κάρτα του, περπατά άσκοπα στην άγνωστη πόλη, μέσα στη ζέστη, ψωνίζει καλοκαιρινά ρούχα και παπούτσια, εξοπλισμό για παραλία, συνεχίζει να περπατά, μπαίνει σ’ ένα «παλιακό καφενείο» στην τουαλέτα του αλλάζει τα ρούχα, φορά τα καλοκαιρινά και κατόπιν ξεφορτώνεται τα επίσημα, της εργασίας. Ξαναγυρίζει στο αυτοκίνητο, δέχεται τηλεφώνημα απ’ τη μητέρα του που τον πληροφορεί ότι τον αναζητούν στη δουλειά του και τον παρατηρεί, ζητώντας του πάλι να αναλάβει τις ευθύνες του. Συνεχίζει να οδηγεί στο κέντρο της πόλης, διανυκτερεύει σ’ ένα ξενοδοχείο, και το άλλο πρωί συνεχίζει την πορεία του προς τα νότια. Βγαίνει σ’ έναν παράδρομο που οδηγεί σε παραλία, όπου κολυμπά. Και στην ακρογιαλιά συναντά έναν αδέσποτο κατάμαυρό σκύλο, «με λαμπερό τρίχωμα, λεπτό μακρύ λαιμό κι αγέρωχο παράστημα», όπως λέει. Στο περιλαίμιό του υπάρχουν δύο νικελένια ταμπελάκια, το ένα γράφει το όνομά του, «Σαμψών» και το άλλο έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου.

Ο ήρωας παίρνει τον σκύλο υπό την προστασία του, τον φροντίζει και γίνονται φίλοι. Ο σκύλος φαίνεται πολύ προσεγμένος, όμως σε όλη τη διάρκεια της περιπλάνησης συχνά εξεμεί – ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι ο σκύλος είναι άρρωστος. Ο ήρωας αγοράζει διάφορα για τη διατροφή του σκύλου και παραπάνω εξοπλισμό για κάμπινγκ στην παραλία και περιπλανώνται στα περίχωρα του Πύργου. Επισκέπτεται ένα πορνείο. Κατασκηνώνει σε μια αμμουδιά, όπου περνούν ώρες διακοπών. Δέχεται κλήση από τον αδελφό του, ο οποίος τον επιπλήττει, τον νουθετεί και οργισμένος τον συμβουλεύει. Ο αφηγητής ακούει χωρίς να αντιδρά. Στο τέλος του δίνει μια ασαφή απάντηση και η συνδιάλεξη τελειώνει.

Η πορεία τους συνεχίζεται. Επισκέπτονται την Αρχαία Ολυμπία, το Μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο. Αφήνει τον Σαμψών έξω και εισέρχεται. Συνεχίζουν την περιπλάνησή τους στην ύπαιθρο. Ο Σαμψών τον απαλλάσσει από την επιθετικότητα μιας παρέας νέων, τους οποίους τρέπει σε φυγή με τα γαυγίσματά του. Ο αφηγητής δυσκολεύεται να βρει δωμάτιο, από τα ξενοδοχεία εισπράττει άρνηση, λόγω της παρουσίας του σκύλου. Βρίσκει ένα ενοικιαζόμενο δωμάτιο στην περιοχή της Ζαχάρως.  Περιγράφει φαντασιώσεις του, ότι πηγαίνει στην Αθήνα, ότι σφάζει τον προϊστάμενο του, τον Φωκά, και ότι ξαναγυρίζει στο δωμάτιο χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς. Ερευνά στο διαδίκτυο και αντλεί πληροφορίες για τη ράτσα του σκύλου του. Πηγαίνουν στη λίμνη του Καϊάφα για βόλτα. Επισκέπτονται τα ιαματικά λουτρά. Δίνονται παραστατικές περιγραφές των τοπίων και των περιστατικών.

Βρίσκει δουλειά σερβιτόρου σ’ ένα εστιατόριο και δίνει ψεύτικο όνομα, όπως κάνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού . Ένα βράδυ καθήμενος στην ακρογιαλιά μετά τη δουλειά του, μαζί με τον σκύλο, βλέπει μια χελώνα careta-careta  να βγαίνει απ’ το νερό, να προχωρεί στην ακρογιαλιά, ν’ ανοίγει ένα μικρό λάκκο για ν’ αφήσει τ’ αυγά της και ύστερα να ξαναμπαίνει στο νερό. Ο αφηγητής κολυμπά κι αυτός μαζί με τον σκύλο του μετά τη χελώνα.

Ένα απόγευμα τον επισκέπτεται ο αδελφός του. Στον σύντομο διάλογό τους, του λέει να πει στη μητέρα τους ότι είναι καλά. Ένα πρωί φτάνουν στην παραλία πέντε εθελοντές προστασίας της χελώνας careta-careta  μαζί με τα σκυλιά τους. Οι ντόπιοι τους αποκαλούν «χελωνάδες». Μένουν για λίγες μέρες, συχνάζουν στην ταβέρνα όπου σερβίρει ο ήρωας, κι αυτός τους βλέπει μαζί με τον σκύλο του στο έργο τους, να εντοπίζουν φωλιές, να βάζουν όρια, «να περικλείουν την προστατευόμενη περιοχή με την κατάλληλη σήμανση, με ερυθρόλευκες κορδέλες και σημαιάκια». Πριν φύγουν κάποιος από αυτούς, ένας χαρακτηριστικός τύπος, ονόματι Χορμόβας, συμβουλεύει τον αφηγητή να πάει τον Σαμψών σε κτηνίατρο γιατί είδε αίμα στο ρουθούνι του. Πηγαίνει τον σκύλο σε μια κτηνίατρο στη Ζαχάρω, Φοβάται ότι αυτή θα τον επιπλήξει που έχει έναν σκύλο ξένο και άρρωστο και δεν τον πήγε για τόσον καιρό στον γιατρό, κυρίως όμως φοβάται ότι θα χρειαστεί να κάνουν στον σκύλο ευθανασία. Αυτή τον καθησυχάζει και κάνει εξετάσεις στον σκύλο.

Στο μεταξύ έχουν αρχίσει οι μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή. Ο αφηγητής κάνει διάφορες σκέψεις για την τύχη του σκύλου. Την επομένη επισκέπτονται πάλι την κτηνίατρο, έχουν βγει τα αποτελέσματα των εξετάσεων, και του αρχίζουν αγωγή θεραπείας. Οι φωτιές έκαναν μεγάλες καταστροφές και τέθηκαν σε έλεγχο την τρίτη μέρα. Ο ήρωας έχει διάφορες φαντασιώσεις σχετικά με το μέλλον του Σαμψών, όπως ότι θα μπορούσε να κάνει ευθανασία στον σκύλο (σκέψη που τον έχει βασανίσει πολύ πριν) και στη συνέχεια να τον ταριχεύσει για να τον έχει μαζί του.

Ακολουθεί το τέλος του μυθιστορήματος που εκπλήσσει τον αναγνώστη και τον κάνει να αναλογιστεί όλη αυτή την πορεία περιπλάνησης και να δώσει μια δική του απάντηση.

Το μυθιστόρημα διαβάζεται απνευστί. Με γλώσσα ρέουσα και καθημερινή, χωρίς κανένα περιττό στοιχείο, μεγάλη οικονομία σχολίων, με εικονοποιητική δύναμη και με εύστοχες περιγραφές. Συναντάμε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες σελίδες όπως για παράδειγμα την περιγραφή της νυχτερινής ωοτοκίας της χελώνας careta-careta.

Ο ήρωας αφηγητής αγωνίζεται να απαλλαγεί από έναν τρόπο ζωής που τον έχει βλάψει και να δώσει νόημα στη ζωή του, προχωρεί αλλά παραπαίει. Παράλληλα με το ταξίδι και την περιπλάνησή του, πραγματοποιεί κι ένα εσωτερικό ταξίδι αναζήτησης του εαυτού του, μιας νέας ταυτότητας. Ο κύριος άξονας του μυθιστορήματος είναι η ατομική περιπλάνηση, εξωτερική και εσωτερική του ήρωα-αφηγητή.

Κατά τη διάρκεια της κοινής τους πορείας σε τυχαία επιλεγμένες διαδρομές, ο ήρωας αφηγητής, συχνά με παιγνιώδη στάση, ευρισκόμενος σε μια οριακή κατάσταση διαφυγής από τον τρόπο ζωής του, εργασιακό και οικογενειακό, και σε μια ψυχολογική κατάσταση απόγνωσης, αμηχανίας, με έλλειψη σκοπού και σχεδίου αλλά συνάμα με μια τυφλή τάση επιδίωξης ενός άλλου τρόπου ζωής, βιώνει στιγμές τρυφερότητας και αγάπης για τον σκύλο, που του προσφέρουν ένα πρόσκαιρο αλλά ζωτικό νόημα  και σκοπό ζωής. Η αγάπη του για τον σκύλο συνοψίζει και υποκαθιστά την αγάπη που αδυνατεί να νιώσει και να εκδηλώσει για τους ανθρώπους στην καθημερινή του ζωή. Η παρουσία του σκύλου επιδρά πάνω του αγχολυτικά, του προσφέρει ψυχική ηρεμία. Πρόκειται για μια ευεργετική παρουσία, αναζωογονητική που τον βοηθά προσωρινά να επιχειρήσει έναν άλλο τρόπο ζωής, να αναμετρηθεί με την σύγχυσή του. Η σχέση του ήρωα-αφηγητή με τον σκύλο του Σαμψών είναι κυρίαρχη, ενώ παραμένει περισσότερο στο φόντο η σχέση του ήρωα με τους ανθρώπους, τους γονείς  και τον αδελφό του, τον προϊστάμενό του Φωκά, τους  χελωνάδες κατασκηνωτές, το ζευγάρι Γιάννης και Βιβή Μενύχτα, την κτηνίατρο Αναστασία Μπόζου και άλλους. Η παρουσία και η σχέση του σκύλου με τον ήρωα φωτίζει με ιδιαίτερο φως στην αφήγηση αυτά τα πρόσωπα, τα γεγονότα και τα τοπία.

Ωστόσο, ο αφηγητής δεν θέλει να συνειδητοποιήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ότι ο σκύλος είναι  άρρωστος και χρειάζεται κτηνίατρο, παρά μόνο όταν τον συμβουλεύει γι αυτό κάποιος άλλος και μάλιστα όταν του λέει πως ή στάση που κρατά είναι «εξωραϊστική». Εδώ φαίνεται ότι ο αφηγητής εθελοτυφλεί όσο αφορά την κατάσταση του σκύλου και το κάνει αφενός γιατί θέλει τον σκύλο για συντροφιά – αυτός είναι και ο λόγος που δεν πήρε στο τηλέφωνο τους κατόχους του όταν τον βρήκε- και αφετέρου γιατί μπροστά στην ομορφιά και την περηφάνια του ζώου δεν θέλει να παραδεχτεί την αδυναμία και την ασθένεια του, βλέποντας ίσως στον σκύλο τον εαυτό του. Δεν θέλει να παραδεχτεί και τη δική του αδυναμία και φθίνουσα πορεία, που όμως αυτές έχουν και μια κοινωνική χροιά, οφείλονται σε μια ασυμβατότητα της προσωπικότητάς του, στον πυρήνα της οποίας βρίσκονται τα στοιχεία του ναρκισσισμού και του εγωκεντρισμού, ασυμβατότητα που όμως είναι περισσότερο κοινωνικού και λιγότερο φυσικού χαρακτήρα. Τα στοιχεία του ναρκισσισμού και του εγωισμού διακρίνονται έντονα σε διάφορα σημεία, μεταξύ άλλων, κατά τη φαντασίωση του ήρωα-αφηγητή, ότι θα μπορούσε να έχει τη συντροφιά του σκύλου αν ήταν ταριχευμένος. Ωστόσο, η μη προσαρμογή του σ’ έναν σύγχρονο τρόπο ζωής που χαρακτηρίζεται έντονα  από τις αποστάσεις των ανθρώπων, από την έλλειψη βαθύτερου νοήματος και από εκφάνσεις που μερικές φορές φαντάζουν απάνθρωπες, σε σύγκριση με το παρελθόν, δεν οφείλεται αποκλειστικά στη δική του ιδιορρυθμία.

Η επιβεβαίωση του ότι ο αφηγητής βλέπει στον σκύλο τον εαυτό του, φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα, όπου η κτηνίατρος αναγγέλλει τα αποτελέσματα των εξετάσεων και τη νόσο του σκύλου και αρχίζει τη θεραπεία του:

«Σωστά διέγνωσα, πρόκειται για ερλιχίωση, θα αρχίσουμε με ενέσιμη αγωγή και μετά θα σας γράψω και χάπια. Μάλλον ο καημένος έπαιρνε αγωγή και πριν χαθεί, για τούτο και η απότομη πτώση, …    Δηλαδή θα συνέλθει; Ε, ναι, πιστεύω θα τα καταφέρει, μου απάντησε γελώντας. Ό,τι έλεγα το έλεγα από μέσα μου, το έκρυβα κι από μένα, και τέλος ξέσπασα και είπα με φωνή που δεν έμοιαζε δική μου: Θα συνέλθω, ναι. Γύρισε και μου είπε: Εσείς; Με κοιτούσε για δευτερόλεπτα, την κοιτούσα, τα μάτια μου ορθάνοιχτα και το βλέμμα καρφωμένο στο μέτωπό της, κάτι πήγε να πει μα δεν είπε τίποτα, έβγαλε τα γάντια της και κατόπιν έγραψε διάφορα χαρτιά. Τα ’βαλε σε έναν φάκελο και μου τον έδωσε, εδώ είναι οι οδηγίες, συνταγή, ιατρικό ιστορικό και οδηγίες για τη φαρμακοληψία, μου είπε. Την πλήρωσα, με ευχαρίστησε και μου ’πε καλημέρα χωρίς χαμόγελο».

Ο μαύρος σκύλος, ένα κατεξοχήν σύμβολο της κατάθλιψης, ως αντικαθρέφτισμα του ίδιου του ήρωα-αφηγητή, ως είδωλό του μέσα στον καθρέφτη, συμβολίζει και την ψυχολογική κατάσταση του ήρωα.

Ο ήρωας-αφηγητής διακατέχεται, όπως επισημάνθηκε, από κρίση ταυτότητας – κάτι που υποδηλώνεται και από τα ψεύτικα ονόματα που δίνει αλλά και από τις πολλές προσποιήσεις του- και αντιπαλεύει αυτό που του επιβάλλεται να είναι από τους άλλους. Η αντίδρασή του φαίνεται να είναι μία επιστροφή σε ενστικτώδεις παρορμήσεις και στη ζωή κοντά στη φύση. Απολαμβάνει την ομορφιά της φύσης και διακατέχεται συχνά από παιγνιώδη διάθεση. Η σκηνή με τις νυχτερίδες που τις ταράζει πετώντας ένα τσιμεντένιο κομμάτι στην κορυφή μιας σπηλιάς στον Καϊάφα, με αποτέλεσμα να φτεροκοπούν σαν τρελές και να αναστατώνουν τους εγγύς λουόμενους, είναι χαρακτηριστική. Μερικές φορές διηγείται σε αγνώστους ψεύτικα σενάρια για την ταυτότητά του και για τη σχέση του με τον σκύλο και παίζει ρόλους, όπως για παράδειγμα όταν παριστάνει τον τρελό σε μια παρέα επιθετικών εφήβων για να μην του κλέψουν το αντίσκηνο. Υποδύεται υποθετικούς εαυτούς, αναμετρούμενος με τους κοινωνικά επιβεβλημένους σ’ αυτόν ρόλους, ανιχνεύοντας ίσως μια νέα ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτά που είναι υποχρεωμένος να κάνει και σ’ αυτά που επιθυμεί, προσπαθώντας να ξεδιαλύνει τη σύγχυση. Συχνά οι προσποιήσεις αυτές δημιουργούν ένα γκροτέσκο κλίμα. Μια χαρακτηριστική φράση του ήρωα, «κάθε φορά που ξέρω τι θέλω είμαι χαρούμενος», εκφράζει αυτό το συνειδησιακό του αδιέξοδο.

Χαρακτηριστικές, επίσης, της στάσης και της ψυχολογικής κατάστασης του ήρωα-αφηγητή είναι οι δύο συνομιλίες με τον αδελφό του. Όταν αρχικά τον πήρε στο τηλέφωνο:

«Αναβόσβηνε η ένδειξη battery low, έμεινα να κοιτάζω την οθόνη περιμένοντας να σβήσει, λίγο πριν το τέλος με κάλεσε ο αδελφός μου. Καλημέρα, του είπα. Μουρμούρισε κάτι ακατάληπτο κι ύστερα άρχισε να επιπλήττει, να νουθετεί, να οργίζεται, να συμβουλεύει, τον άκουγα χωρίς να αντιδρώ. Μίλα, μου είπε, πες κάτι, εγώ ρουφούσα τη μύτη μου και θαύμαζα το καθαρό μου αμάξι, ένιωθα ήρεμος και προστατευμένος, στην άλλη άκρη της γραμμής ακούγονταν κι άλλες φωνές. Ήρεμος τώρα, μου είπε: Από μικρός τέτοια έκανες, σε μάθαμε πια, κόψε το σβέρκο σου, δεν ξανασχολούμαι. Πήρα βαθιά ανάσα. Εγώ από μικρός κολύμπαγα στις δαχτυλήθρες, του απάντησα, κι ύστερα το κινητό μου έσβησε».

Και αργότερα, όταν τον επισκέφθηκε στο δωμάτιο που έμενε:

«Κατεβαίνω να πάρω δυο μπίρες να ’χουμε. Δεν μιλούσε, πήγε στο κρεβάτι και κάθισε άκρη άκρη, κατέβηκα για τις μπίρες και βρήκα κάτω τη γυναίκα του αφεντικού. Ήρθε ο αδελφός μου, την ενημέρωσα, θα τα πούμε λίγο και κατεβαίνω. Καλώς τον δέχτηκες, μου είπε εκείνη, ανέβηκα τρεχάτος, του έδωσα τη μια μπίρα κι έκατσα στο περβάζι του παραθύρου πίνοντας τη δικιά μου. Είμαι κορνιζαρισμένος, του είπα και με το ελεύθερο χέρι μου χάιδευα το τετράγωνο άνοιγμα του παραθύρου. Είσαι κορνιζαρισμένος, συμφώνησε, μετά είπε, στη μάνα τι να πω; Να της πεις, είναι κορνιζαρισμένος. Έτσι να της πω; Όχι, όχι, να της πεις είμαι καλά κι έχω υγεία, σκύλο και προκοπή. Σκύλο και προκοπή, μάλιστα, ψιθύρισε …».

Οι στάσεις και οι σκέψεις του αφηγητή εκφράζουν την δυσαρέσκεια και την αντίθεσή του σε συμβατικότητες τρόπων ζωής και απέναντι στις συνθήκες της εργασίας του, φαινομενικά όχι και τόσο αρνητικές, ώστε αυτή η δυσφορία, που γίνεται αντίδραση, να απηχεί μια γενική και διαχρονική δυσαρέσκεια εργαζομένου έναντι ανωτέρων του σε ένα εργασιακό πλαίσιο που δεν τον εμπνέει, δεν του παρέχει την ελάχιστη αποδεκτή ικανοποίηση δημιουργικής απασχόλησης, την αναγνώριση ενός αποτελέσματος που να το δέχεται σαν άξιο και χρήσιμο. Η στάση του είναι μία δραματική και σπαρακτική αντίδραση που τον οδηγεί σε προσωπική φυγή από ένα εργασιακό αλλά και οικογενειακό και γενικότερο  περιβάλλον που στερείται νοήματος γι αυτόν, που του φαίνεται πολύ στενό και ξηρό,  και εντός του οποίου οδηγείται σε αδιέξοδο.

Το προσωπικό αδιέξοδο του ήρωα –αφηγητή, η σπαρακτική μοναξιά του,  υποδηλώνουν το γενικότερο αδιέξοδο, ενώ οι ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες  του χαρακτήρα του, η ιδιοπροσωπία του, που δεν μπορούν να χωρέσουν στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής του,  τον οδηγούν, χωρίς σκοπό και σχέδιο, σε μια σχεδόν τυφλή και απελπισμένη απόπειρα διαφυγής από ένα αποκαρδιωτικό και χωρίς ικανοποιητικό νόημα πλαίσιο. Το υπαρξιακό του δράμα, φωτισμένο στην ατομική του περίπτωση, απεικονίζει σε μικρή κλίμακα και παραπέμπει σε ένα γενικότερο κοινωνικό δράμα. Αν η περίπτωση του ήρωα-αφηγητή φαντάζει μεμονωμένη και ασυνήθης, η τόσο φαινομενικά ιδιότυπη προσωπικότητά του απεικονίζει χαρακτηριστικά, τα οποία είναι εμφανή, σε ποικίλους βαθμούς, και σε πολλούς σύγχρονους ανθρώπους της σημερινής εποχής. Εποχής της ατομικής απομόνωσης μέσα στην εικονική ψευδοεπικοινωνία των σύγχρονων και πολλαπλών τεχνολογικών μέσων, η οποία ευνοεί την εγωπάθεια και την αυταρέσκεια.

Το βαθύτερο κοινωνικό φόντο της ιστορίας, από τις λεπτομέρειες που αναφέρονται, φαίνεται να σημαδεύεται από μια γενική και βαθιά κρίση αξιών και προσανατολισμών. Το μυθιστόρημα δεν έχει καθόλου εμφανείς αναφορές ιδεολογικές, πολιτικές, κοινωνικές ή οικονομικές. Από λίγες λεπτομέρειες του περιγύρου, όμως, δεν κρύβεται η γενική και βαθιά παρακμή. Οι έντονες εικόνες από την εγκαταλελειμμένη λίμνη και τα λουτρά του Καϊάφα αποτελούν ένα ιδιαίτερα υποβλητικό φόντο κατάπτωσης. Ο Καϊάφας χαρίζει το όνομά του στον τίτλο του βιβλίου και αποτελεί το σύμβολο αυτής της παρακμής. Λεπτομέρειες τέτοιες αποτελούν η εξαγορά του φύλακα στα Λουτρά του Καϊάφα, η παρουσία των παράνομα λουομένων («λαθρολουόμενους» τους αποκαλεί με χιούμορ) η εγκατάλειψη μιας προκάτ εκκλησίας και η μόνιμη άθλια εσωτερική της εμφάνιση μετά από τελετές σατανιστών. Ο ήρωας δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος με ιδιορρυθμίες και πληγές, που τον εμποδίζουν να προσαρμοστεί  στη σύγχρονη ζωή, αλλά ταυτόχρονα κάποιος που αδυνατεί να δεχτεί την κατάσταση αυτή, όχι βέβαια για λόγους ιδεολογικούς, αλλά καθαρά και βαθιά βιωματικούς. Και βέβαια η κατάπτωση αυτή δεν σχετίζεται αποκλειστικά και μόνο (τόσο χρονικά όσο και ως προς τα χαρακτηριστικά της) με τη σημερινή βαθιά οικονομική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι γενικότερη και πιο διαχρονική. Αυτή η λανθάνουσα κοινωνική διάσταση του έργου θα συνοψιζόταν ως εξής: η ιδιομορφία μιας προσωπικότητας και οι ζωτικές της ανάγκες δεν βρίσκουν χώρο στο κοινωνικό πλαίσιο και η ασυμβατότητα αυτή οδηγεί τον ήρωα σε μια τυφλή απόπειρα υπέρβασης και σε δραματικό αδιέξοδο. Σαν να απηχείται έτσι μια απελπισμένη κραυγή εναντίον αυτής της παρακμής. Από την άποψη αυτή, το βιβλίο θα μπορούσε να διαβαστεί ως μια σύγχρονη κοινωνική αλληγορία.

Το μυθιστόρημα, ως μια υπέροχη ιστορία φιλίας μεταξύ ανθρώπου και σκύλου, βρίσκει μια θέση στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία δίπλα σε σημαντικά βιβλία όπως, για παράδειγμα, τις «Ιστορίες με σκύλους» του Αλέξη Πανσέληνου ή την «Αθανασία των σκύλων», του Κώστα Μαυρουδή. Η αφήγησή του είναι λιτή και ακριβής, η σκηνοθεσία της είναι απλή και κατορθώνει να αναδείξει με συνταρακτικό τρόπο τη δυσανεξία της ύπαρξης και το αδιέξοδο του ήρωα. Η ψυχική περιδίνησή του αποδίδεται σε σκηνές όπου εμφανίζεται το κωμικοτραγικό στοιχείο και το στοιχείο του παραλόγου. Η αγωνία του ήρωα-αφηγητή και οι εναλλαγές των συναισθημάτων του εκφράζονται γλαφυρά μέσω του ρυθμού της αφήγησης και του ενίοτε ελαφρώς παραληρηματικού λόγου του, όταν αναφέρεται στις φαντασιώσεις του. Δυνατό και φαινομενικά απλό, αλλά διακρινόμενο από μια ιδιαίτερη ατμοσφαιρικότητα, το μυθιστόρημα είναι αποκαλυπτικό της ατομικής και γενικής απορρύθμισης των πυξίδων προσανατολισμού, της ατομικής και κοινωνικής παρακμής.

Η Ένωση Μεσσήνιων Συγγραφέων σε συνεργασία με τις εκδόσεις Πατάκη και με το βιβλιοπωλείο Bookmark παρουσίασε τη Δευτέρα, 8 Μαΐου, 2017 το καινούριο βιβλίο του Μεσσήνιου συγγραφέα Νίκου Αδάμ Βουδούρη, με ομιλητή τον Κώστα Ζωτόπουλο. Το ανωτέρω ήταν το κείμενο της ομιλίας αυτής.

Τα βιβλία του Χάνσσεν ανήκουν δικαιωματικά σε αυτή την κατηγορία και η ανάγνωσή τους προσφέρει ένα απολαυστικό, γεμάτο συγκινήσεις ταξίδι στη γνώση.

Καθοριστικό στοιχείο και των δύο αυτών βιβλίων είναι ο ρόλος του Θεόφραστου, ωστόσο το δεύτερο έχει ως πρωταγωνιστή τον μαθητή του, που δεν είναι άλλος από τον αμφιλεγόμενο αλλά σε κάθε περίπτωση ξεχωριστό άνθρωπο που άκουγε στο όνομα: Δημήτριος Φαληρεύς.

Ναι, πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αν λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τα όσα του καταλογίζουν, αλλά συγχρόνως εμβληματική όπως αναδύεται τόσο παραστατικά μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του Χάνσσεν που περίτεχνα φιλοτεχνεί το πορτρέτο του, χωρίς περιττά φτιασίδια, επισημαίνοντας και τονίζοντας μεταξύ άλλων: «ο Δημήτριος ήταν ο άνθρωπος που τα ήθελε όλα. Ήταν φιλόσοφος αλλά όχι από τους μεγαλύτερους. Έγραψε για τον Όμηρο και υποτίθεται ότι άφησε τα ίχνη του στην Ομηρική έρευνα της εποχής. Εγραψε νόμους, παρά το ότι οι συνθήκες στην Αθήνα δεν φαίνονταν να δίνουν χώρο για φιλόδοξα σχέδια. Αλλά κι αυτό το αριστούργημα το κατόρθωσε. Ήταν εραστής της ζωής και εστέτ, φαίνεται όμως ότι κατά καιρούς έχανε την επαφή του με το χώμα, κάπου στην πολυτάραχη νυχτερινή ζωή της Πλάκας.

Ο Δημήτριος ήταν ένας μεγάλος οραματιστής πολιτικός, αλλά περιορισμένος σε μεγάλο βαθμό από τους Μακεδόνες. Συνέγραψε ένα αριστούργημα για τους Μύθους του Αισώπου και σκηνοθέτησε τον εαυτό του σε μια μυθώδη ζωή και θάνατο. Εγραψε επίσης για την ευτυχία της ζωής, κανείς όμως δεν γνωρίζει πόσο προχώρησε το συγκεκριμένο πόνημα».

Αυτά γράφει για τον Δημήτριο ο Χάνσσεν, ανάμεσα σε πολλά άλλα βεβαίως και είναι θεωρώ χαρακτηριστικά για την προσωπικότητα του Δημήτριου και τη συναρπαστική σαν μυθιστόρημα ζωή του. Προκλητικό σπουδαρχίδη από το Φάληρο, τον χαρακτηρίζει, ο οποίος αναδείχθηκε σε φιλόσοφο βασιλιά της Αθήνας και οργάνωσε αργότερα την Αλεξανδρινή Βιβλιοθήκη.

Έχει δίκιο ο Χάνσσεν στα όσα επισημαίνει και βέβαια έχει ιδιαίτερη σημασία η ρητορική του έκφραση απορίας: «πως θα ήταν σήμερα η Ευρώπη χωρίς το ταξίδι του Δημητρίου από το Φάληρο στην Αθήνα και από κει στην Αλεξάνδρεια;». Εύστοχα τίθεται το ερώτημα και η ανάγνωση του βιβλίου που ο Χάνσσεν έγραψε δίνει τις απαντήσεις που χρειάζονται μέσα από μια συναρπαστική παράθεση επιχειρημάτων που είναι αποτέλεσμα εξαντλητικές όσο και διεισδυτικής έρευνας και μελέτης.

Όλα αυτά τα τεκμήρια πληροφοριών που συγκεντρώνει στο βιβλίο του ο Χάνσσεν τα συνθέτει σε ένα αφήγημα, όπου η ποιητική οιστρηλασία εκ μέρους του δεν απουσιάζει.

Χωρισμένο σε δεκατρία κεφάλαια το βιβλίο, όπου το ταξίδι αρχίζει από την Πέλλα, περνάει στην Αθήνα για να ολοκληρωθεί στην Αλεξάνδρεια. Παρελαύνουν προσωπικότητες όπως ο Αριστοτέλης, ο Καλλίμαχος, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Πτολεμαίος Σωτήρ και πλήθος άλλων.

Αλλά να σταθούμε στα όσα αναφέρονται στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και τον εμπνευστή της Δημήτριο σε ολόκληρο το 8^ο κεφάλαιο που τιτλοφορείται: Η πατρωνία.

Κατά τη γνώμη μου ίσως να είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο του βιβλίου που τόσο εμπνευσμένα δημιούργησε ο Χάνσσεν, αν και από την αρχή κιόλας του βιβλίου ο συγγραφέας αναφέρεται σε αυτόν. Επισημαίνω χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

« Ο Δημήτριος ανήκει στους ξεχασμένους μεγάλους κι αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να τεθούν ορισμένα κριτικά ερωτήματα» κι αλλού αναφέρει πως «η ιστοριογραφία δεν του φέρθηκε ευγενικά». Αξιοσημείωτη και η επισήμανση του συγγραφέα πως: «Ο Δημήτριος με συνεπαίρνει επειδή ενσαρκώνει την ελληνιστική εποχή, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον καιρό της – τον μοιραίο χρόνο».

Σημασία έχει και το πώς τελειώνει το βιβλίο του ο Χάνσσεν γράφοντας για το Δημήτριο τα ακόλουθα: «Για ευνόητους λόγους η φήμη του Δημήτριου στην Αλεξάνδρεια αμαυρώθηκε μετά το θάνατό του. Η φήμη του ανάμεσα στην αθηναϊκή αριστοκρατία ήταν ήδη κατεστραμμένη. Η εκεί μακεδονική εξουσία δεν είχε κάνει τίποτε για να την εξωραΐσει. Στο αιγυπτιακό χρονικό δεν υπήρχε χώρος αναγνώρισης της συμβολής του μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Πτολεμαίο Φιλάδελφο.

Ούτε καν ο ισχυρός Καλλίμαχος δε φαίνεται να έκανε τον κόπο να γράψει ένα επίγραμμα για τον πολιτικό, φιλόσοφο και εραστή από το Φάληρο. Ίσως και να μην πειράζει..».

Πείραζε, δεν πειράζει, σημασία έχει πως ο Δημήτριος έχει προ πολλού κατακτήσει μια περίοπτη θέση στις σελίδες της ιστορίας, ακόμα και ερήμην όσων απαξίωσαν να αναγνωρίσουν την προσφορά του.

Αν ο ίδιος έζησε τη ζωή που επιθυμούσε, τι σημασία να έχει μια αναγνώριση από τους απαξιωτές του; Πλήρωσε βέβαια ακριβά το τίμημα και αν άξιζε τον κόπο, μόνο ο ίδιος το γνωρίζει, αλλά εμείς δεν θα το μάθουμε ποτέ. Πάντως ένα μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, πως από τη σοφία της Αγοράς ως την πολυμάθεια της Βιβλιοθήκης, το πέρασμά του άφησε ίχνη ανεξίτηλα που άντεξαν στη σκόνη και στη λήθη.

Αξίζει ασφαλώς να επανέλθει κανείς στο βιβλίο του φίλτατου Χώκον Σμέντσβιγκ Χάνσσεν κι αυτό σκοπεύω να κάνω κι εγώ με την πρώτη ευκαιρία. Με τη γοητεία της προσωπικότητας του Δημήτριου Φαληρέα άλλωστε δεν «ξεμπερδεύει» κανείς εύκολα.

Στα συν του βιβλίου η ρέουσα μετάφραση του Απόστολου Σπανού καθώς και η ατμοσφαιρική εικαστική δημιουργία στο εξώφυλλο από τη Μαρία Μανουσέλη. Ο Ηλίας Μπαρζουλιάνος ως εκδότης, έκανε εξαιρετική επιλογή συνεργατών που το αποτέλεσμα δικαιώνει τις προθέσεις του.

Για το συγγραφέα, τέλος, να επισημάνω για όσους τυχόν δεν το γνωρίζουν, πως είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αγκντερ στη Νορβηγία και για την προσφορά του στην εκπαίδευση και τη γνώση της ελληνικής ιστορίας των ιδεών, έχει βραβευτεί με το χρυσό μετάλλιο του βασιλιά της Νορβηγίας.

Υ.Γ. Ευτυχής που έκανα το ταξίδι της γνώσης στις σελίδες αυτού του βιβλίου.

Θανάσης Παντές

Το βιβλίο παρουσιάσαμε στο βιβλιοπωλείο Bookplus στην Αθήνα στις 13 Μαρτίου 2017 μαζί με τη Σοφία Ανεζίρη, επίκουρο καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας και τον δημοσιογράφο Θανάση Βασιλείου. Η εκδηλώσεων ήταν υπό την αιγίδα της Νορβηγικής Πρεσβείας και του Νορβηγικού Ινστιτούτου

Ξεφυλλίστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου παρακάτω:

]]> http://foninews.gr/2017/05/09/athina-alexandreia/feed/ 0 http://foninews.gr/2017/04/01/%ce%b1%cf%80%cf%8c%cf%88%ce%b5-%cf%83%cf%84%ce%bf-rex-%ce%b5%cf%85%ce%b7%ce%bc%ce%b5%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%af%cf%82-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%80%cf%84%cf%85%ce%be%ce%b7/ http://foninews.gr/2017/04/01/%ce%b1%cf%80%cf%8c%cf%88%ce%b5-%cf%83%cf%84%ce%bf-rex-%ce%b5%cf%85%ce%b7%ce%bc%ce%b5%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%af%cf%82-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%80%cf%84%cf%85%ce%be%ce%b7/#comments Sat, 01 Apr 2017 06:00:07 +0000 http://foninews.gr/?p=20435 ΥΠΑΡΧΕΙ «ευημερία  χωρίς ανάπτυξη»;

ΕΙΝΑΙ ένα ερώτημα που ενδεχομένως σε ορισμένους προκαλεί θυμηδία καθώς θεωρούν δεδομένη τη σχέση ευημερίας- ανάπτυξης.  Αν ωστόσο διαβάσουν το βιβλίο του Θεόδωρου Π. Λιανού ««Ευημερία Χωρίς Ανάπτυξη» που απόψε στις 8 μ.μ. παρουσιάζεται στο REX, ίσως και να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους.

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ για βιβλίο με έντονη αφηγηματική ικανότητα που καθηλώνει τον αναγνώστη στις λεπτομέρειές του, με πληθώρα στοιχείων που τεκμηριώνουν τις θέσεις που ο συγγραφέας, διαπρεπής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, παραθέτει στα κεφάλαια του βιβλίου του, όπου μεταξύ άλλων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η άποψή του ότι «για την ευημερία δεν χρειάζεται ανάπτυξη.

ΣΤΟ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ δωδέκατο κεφάλαιο με τον τίτλο: «Έρχεται καταστροφή;», ο κ. Λιανός επισημαίνει:

«ΟΛΑ τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο κόσμος δεν βαίνει καλώς».

«ΟΙ ΣΤΕΡΗΣΕΙΣ και η φτώχεια συνακόλουθα φέρνουν συγκρούσεις και πολέμους».

ΣΤΟ 13^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ του βιβλίου του, ο Θεόδωρος Λιανός αναφέρεται σε ένα σχέδιο μείωσης του πληθυσμού.

ΜΠΟΡΕΙ να ακούγεται κυνικό, αλλά δυστυχώς αποτελεί μια αναγκαία εξέλιξη για το μέλλον της ανθρωπότητας, η μείωση του πληθυσμού και ο συγγραφέας έχει επιχειρήματα για την άποψη που εκθέτει και μάλιστα σημαντικά.

ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ το βιβλίο είναι χρήσιμο και οι απόψεις που παρατίθενται σε αυτό θα συζητηθούν.

ΓΙΑ το βιβλίο θα μιλήσουν: ο Δημήτρης Ν. Φωτόπουλος, μαθηματικός  και συγγραφέας που είχε τον συντονισμό στην παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, ο δικηγόρος και συγγραφέας Δημήτριος Ν. Ζέρβας ενώ θα παρευρεθεί και θα χαιρετίσει ο συγγραφέας του βιβλίου Θεόδωρος Π. Λιανός, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου.

ΤΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ της εκδήλωση που πραγματοποιείται από την εφημερίδα «ΦΩΝΗ» και το βιβλιοπωλείο ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Gutenberg, που είναι και χορηγοί επικοινωνίας μαζί με Best, έχει ο δημοσιογράφος Θέμης Ι. Κανελλόπουλος.

ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ αναμένονται και οι παρεμβάσεις από το κοινό στα πλαίσια της συζήτησης που θα γίνει.

ΚΑΛΗΜΕΡΑ και υγιαίνετε φίλτατοι αναγνώστες. Καλό Σαββατοκύριακο και καλό μήνα.

Θανάσης Παντές

Κριτική του

ΔΗΜΗΤΡΗ

ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

μαθηματικού, συγγραφέα

ΑΡΧΙΚΑ ο συγγραφέας ταυτίζει την υπόθεση πλούτος μιας χώρας με το φυσικό, υλικό και ανθρώπινο κεφάλαιο της, την τεχνολογία της, καθώς και το θεσμικό της πλαίσιο, αυτό που σήμερα επικρατεί ως «μεταρρυθμίσεις», πάντοτε όμως προαγγέλλοντας τον αναγνώστη για τα όρια αυτού του πλουτισμού, αναδεικνύοντας την σπάνιν των πλουτοπαραγωγικών πηγών του πλανήτη μας, θέτοντας μας εγκαίρως ενώπιον των ευθυνών μας για την ασφάλεια τη δική μας καθώς και των μελλοντικών γενεών.

Γι’ αυτό αμέσως αντιδιαστέλλει με έντονο ύφος τις ανάγκες μας από τις άκρατες επιθυμίες μας της υπερκατανάλωσης και της σπατάλης, αναζητώντας τη χρυσή τομή μεταξύ τους. Σύντομα μας προδιαθέτει για το αυτονόητο, ότι δηλαδή η αύξηση της κατανάλωσης είναι άμεση συνάρτηση της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού κυρίως τα τελευταία 60 χρόνια, το οποίο συνδέει με την ειρήνη που επικρατεί στη Γη.

ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΩΝΤΑΣ στοιχεία από τον ενδεικτικό πίνακα του βιβλίου, οι κάτοικοι του πλανήτη διπλασιάστηκαν σε διάστημα ενός αιώνα, από το 1850 έως το 1950, ήτοι από 1,24 δις έφθασαν στα 2,5, ενώ τα επόμενα 65 έτη δηλαδή το 2015 περίπου τριπλασιάσθηκαν, σκαρφαλώνοντας στα 7,4 δις.

ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ  των Ηνωμένων Εθνών προβλέπει ότι μέχρι το 2050 ο πληθυσμός θα αυξηθεί σε 9,6 δισεκατομμύρια και μέχρι το τέλος του αιώνα θα πλησιάσει τα 11.

Χαρακτηρίζοντας  την περίοδο από το 1945 μέχρι το 1973 (την πρώτη πετρελαϊκή κρίση) κατά την οποία η ανάπτυξη (δηλαδή η αύξηση του πραγματικού παγκόσμιου προϊόντος) κυμαινόταν κατά μέσον όρο περίπου στο 6%, υπερβαίνοντας κατά πολύ την ετήσια αύξηση του πληθυσμού, η οποία εκινήτο σταθερά γύρω στο 2%, ως «χρυσή περίοδο του καπιταλισμού».

ΚΡΟΥΕΙ ΟΜΩΣ τον κώδωνα του κινδύνου διότι την τελευταία 15ετία μπορεί να μειώνεται ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού γύρω στο 1,2%,  η ανάπτυξη έχει υποδιπλασιασθεί.

Στη συνέχεια αναδεικνύει τη σχέση ανάμεσα στο οικολογικό αποτύπωμα (την ποσότητα βιολογικής ικανότητας του πλανήτη που απαιτείται για τις δραστηριότητες του πληθυσμού), και τη βιοϊκανότητα (την ικανότητα του πλανήτη να προσφέρει πόρους για παραγωγή προϊόντων), που τις δεκαετίες του 1960 και του 70 ήσαν σχεδόν ισότιμες, την τελευταία δεκαετία το αποτύπωμα είναι μιάμιση φορά μεγαλύτερο από τη βιοϊκανότητα, δηλαδή από αυτά που δύναται να μας προσφέρει η Γη, και αυτό αποτελεί σήμα κινδύνου για τα επερχόμενα χρόνια.

ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ του συγγραφέα στην κατά το Αριστοτέλη ευδαιμονία (ευτυχία), όπως και του Μπέρτραντ Ράσελ,  του Επίκτητου, αλλά και πολλών άλλων παρεμβάσεων το βιβλίο αποκτά και ενδιαφέροντα αισθητικά χαρακτηριστικά πρόζας.

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ μια πολύ κατατοπιστική μελέτη, η οποία με κριτήριο την έκταση γης κάθε χώρας που μπορεί να της προσφέρει αγροτική παραγωγή, από τις 53 πληθυσμιακά προπορευόμενες χώρες (53η η Ελλάδα), μόνον σε 8 χώρες τους επιτρέπεται να αυξήσουν τον πληθυσμό τους, και τις αναφέρω επιγραμματικά, ΗΠΑ, Ρωσία, Ουκρανία, Αργεντινή (παρότι χρεοκοπημένη και δέσμια του ΔΝΤ), Σουδάν, και βεβαίως ο Καναδάς και η Αυστραλία (εξ ου και οι μετανάστες μας), αλλά και το Σουδάν.

ΑΝΑΦΕΡΩ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  ότι η Αυστραλία με σημερινό πληθυσμό 22 εκατομμύρια, «δικαιούται» να τον αυξήσει κατά 64, ήτοι δύναται να διαθρέψει 86 εκ. Αντιθέτως η Κίνα και οι Ινδίες οφείλουν να μειώσουν τον πληθυσμό τους κατά 1 δισεκατομμύριο και 800 χιλιάδες αντίστοιχα. Η χώρα μας η Ελλάδα με σημερινό πληθυσμό 11 εκατ. πρέπει να αναζητήσει τρόπους να εξαλείψει ή να αφανίσει μόλις 4 εκατομμύρια, ώστε να διαβιούν αξιοπρεπώς τα εναπομείναντα 7.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ  την πρόταση για βιώσιμη ανάπτυξη παραπλανητική και ως το θεώρημα του αδύνατου, γιατί είναι μάταιο και καταστροφικό να προσπαθούμε να υπερβούμε τις δυνατότητες της φύσης, τις οποίες έχουμε ήδη εξαντλήσει. Έτσι θα μεταβούμε  στην επιθυμητή «βιώσιμη ευημερία».

Ως έγκριτος οικονομολόγος ο Θόδωρος Λιανός  ισχυρίζεται ότι για την ευημερία δεν χρειάζεται ανάπτυξη, αρκεί η κοινωνία να επιτύχει το μέγιστο κατά κεφαλήν προϊόν, αλλά και πολιτικές σταθεροποίησης της οικονομίας και δίκαιης διανομής του εισοδήματος, καθώς και πολιτικές προώθησης των επιστημών και της τεχνολογίας. Και αυτή του την πρόταση τη βρίσκω και εξόχως προοδευτική.

ΕΝ ΣΥΝΤΟ ΣΥΝΤΟΜΙΑ, η τελική πρόταση του συγγραφέα για τη σταθεροποίηση του πληθυσμού είναι ο αριθμός των παιδιών ανά γυναίκα να είναι 2,1.

Όσον αφορά το σχέδιο μείωσης του παγκόσμιου πληθυσμού προτείνει ενάμισι παιδί ανά οικογένεια, δηλαδή κάθε ζευγάρι που νομιμοποιεί τη συμβίωσή του με γάμο (θρησκευτικό ή πολιτικό)  ή με συμβόλαιο να λαμβάνει τρεις τίτλους που ο καθένας δίνει στο ζευγάρι το δικαίωμα τεκνοποίησης για μισό παιδί, και κάθε τίτλος μπορεί να πουληθεί στην ελεύθερη αγορά σε τιμή που θα είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ ισχυρίζεται ότι έχουμε δυο επιλογές, ή το κέρας της Αμάλθειας ή τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα.