Η ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων στην Ελλάδα αποτελεί ζητούμενο

Η αναγκαιότητα ενημέρωσης των αγροτών από τους επιστήμονες για τον περιορισμό της χρήσης φυτοπροστατευτικών στις αγροτικές καλλιέργειες, λόγω πολλών συσχετίσεων της αυξανόμενης νοσηρότητας σε χρόνιες παθήσεις, αλλά και της αθροιστικής μακροχρόνιας έκθεσης σε επιβλαβή σκευάσματα, ήταν το κεντρικό συμπέρασμα της 1ης Διεπιστημονικής, που οργανώθηκε στις αρχές του περασμένου μήνα στο Ηράκλειο Κρήτης.
Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε επίσης, μεταξύ άλλων, και στην ανάγκη για την καλύτερη διαχείριση των φυτοπροστατευτικών, τη βελτίωση της κανονιστικής αγροτικής πολιτικής, που έχει χαρακτηριστικά μη οριοθετήσεως χρήσεως γης, έλλειψης κτηματολογίου κλπ, αλλά και την αποφυγή χρήσης γενετικά τροποποιημένων σπόρων.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του εργαστηρίου περιβαλλοντικής μηχανικής του ΑΠΘ, θέμα της ημερίδας ήταν «Ο ρόλος των επιστημόνων για την ενημέρωση και το περιορισμό των επιπτώσεων στην υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση σε φυτοφάρμακα» και πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας, του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου, της Μεσογειακής Επιστημονικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και του Iνστιτούτου Διατροφολογίας του Νew York College.

Συνδιοργανωτές ήταν η Περιφέρεια Κρήτης, η Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου, τα Εργαστήρια Τοξικολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ , Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών –Τοξικολογίας, όπως επίσης και του  Βιοτεχνολογίας Φυτών και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η Έδρα Μηχανικής Περιβάλλοντος και Υγιεινής του Ινστιτούτου Προηγμένων Σπουδών (IUSS) της Παβία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σύμφωνα με τους οργανωτές, τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από την 1^η Διεπιστημονική Ημερίδα για την πρόληψη έκθεσης σε φυτοφάρμακα ήταν:

1. Εκπαίδευση Αγροτών

Εκπαιδευτικά σεμινάρια αγροτών σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Κρήτης, σε θέματα προστασίας της υγείας των ίδιων, των μελών των οικογενειών τους, των εκτεθειμένων σε ψεκασμούς και του περιβάλλοντος. Δημιουργία εκπαιδευτικών Λυκείων και επαναλειτουργία των  Γεωργικών Σχολών Μεσσαράς και Ασωμάτων Ρεθύμνου για κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών αγροτικής και κτηνιατρικής παραγωγής.

2. Εκπαίδευση πληθυσμού

Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του γενικού πληθυσμού από επιστημονικές εκδηλώσεις, άρθρα, εκπομπές και συνεντεύξεις στα ΜΜΕ. Ένταξη στα εκπαιδευτικά προγράμματα μαθητών της ανάγκης περιορισμού και ορθής χρήσης φυτοφαρμάκων, για τη προστασία της  υγείας και του περιβάλλοντος για το σχολικό έτος 2016-2017

3. Έρευνα

Πρόγραμμα προσδιορισμού και αξιολόγησης υπολλειμματικότητας  σε φυτοφάρμακα σε τρόφιμα και περιβάλλον. Επιδημιολογικές μελέτες συσχέτισης μακροχρόνιας έκθεσης σε φυτοφάρμακα και αύξηση νοσηρότητας σε αστικό, ημιαστικό και αγροτικό πληθυσμών. Ένταξη της περιφέρειας της Κρήτης σε Ελληνικά, Ευρωπαϊκά και Διεθνή προγράμματα έρευνας συσχέτισης μακροχρόνιας έκθεσης σε ποικίλες χημικές ουσίες στη πρόκληση ασθενειών, μέσα από μελέτες σε βιοδείκτες ειδικών ομάδων του πληθυσμού. Μια σημαντική ευκαιρία παρουσιάζεται άμεσα με τη δυνατότητα ένταξης της περιφέρειας Κρήτης στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης του πληθυσμού HBM4EU το οποίο συντονίζει για την Ελλάδα  το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συμμετέχει το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το πρόγραμμα HBM4EU ξεκινά από την αρχή του 2017. Έρευνες αγοράς και εμπορίας αγροτικών προϊόντων από ομάδες παραγωγών. Έρευνα αποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση των ασθενειών σε φυτά από τη χρήση φυτοφαρμάκων και των προβλημάτων υγείας των ζώων από τις ζωοτροφές. Έρευνες ανάπτυξης νέων ειδών καλλιεργειών στη Κρήτη με βάση τις απώλειες των γηγενών ποικιλιών και ειδών, τις αποδόσεις ανά στρέμμα, αλλά και των νέων εκμεταλλεύσεων όπως τα αλιευτικά πάρκα, ιχθυοκαλλέργειες, παραγωγή οσπρίων, βοτάνων, ζωοτροφικών φυτών, βιοενέργειας, αξιοποίηση φυτικών υπολλειμμάτων (κατσίγαρος, καύση κλαδιών δέντρων και φυτών) κ.ά.

4. Αγροτική πολιτική

Βασική  αιτία της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων είναι η αλόγιστη κανονιστική αγροτική πολιτική, η απουσία κτηματολογίου, η μη οριοθέτηση χρήσεων γης, η υποστελέχωση των υπηρεσιών, η έλλειψη εκπαίδευσης, κατάρτισης και τα οικονομικά προβλήματα των αγροτών. Να καταργηθεί η αδειοδότηση κυκλοφορίας σε απαγορευμένα και σε εκτός λίστας φυτοφάρμακα. Να διενεργούνται περισσότεροι έλεγχοι σε εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα από τρίτες χώρες για υπολλειμματικότητα φυτοφαρμάκων. Ετήσια ενημέρωση κατοίκων της Κρήτης από τις Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ) για τις ετήσιες ποσότητες των φυτοφαρμάκων που καταναλώνονται  στις καλλιέργειες και τις εντομοκτονίες. Καλλιεργητικό πλάνο και σχεδιασμός παραγωγής με τη συνεργασία αγροτικών φορέων, γεωπόνων, κτηνιάτρων, ερευνητικών ιδρυμάτων και ινστιτούτων, του Πανεπιστημίου και Πολυτεχνείου Κρήτης, του ΙΘΑΒΒΥΚ / ΕΛΚΕΘΕ , επιστημόνων υγείας και περιβάλλοντος, Περιφέρειας και ΔΑΟΚ. Τράπεζα διατήρησης των γηγενών σπόρων, των ντόπιων ποικιλιών φυτών και ζώων της Κρήτης για επαναφορά και διατήρηση της βιοποικιλότητάς της. Στροφή της αγροτικής παραγωγής της Κρήτης όχι στη ποσότητα με μόνο κριτήριο το κέρδος, αλλά στη ποιότητα, στην εξασφάλιση αγοράς  και στην υπεραξία των αγροτικών προϊόντων

5. Διαχείριση φυτοφαρμάκων

Διάθεση των φυτοφαρμάκων στους παραγωγούς μόνο μετά από συνταγογράφηση τους από Γεωπόνους και μόνο μετά από εξέταση της ασθένειας του φυτού στις καλλιέργειες. Έγγραφη ενημέρωση διενέργειας ψεκασμών 48 ώρες πριν την πραγματοποίηση τους, ορθή χρήση ατομικών μέτρων προστασίας εφαρμοστών και αυστηρή τήρηση των ορθών πρακτικών κατά τη διενέργεια τους. Το ΥΠΑΑΤ να λάβει υπόψη του τη πρόσφατη γνωμοδότηση της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας για ελάχιστο όριο αποστάσεων ψεκασμών από κατοικίες τα 100 μέτρα. Ορθή διαχείριση και περισυλλογή των κενών συσκευασίας και των ληγμένων φυτοφαρμάκων όλων των κατηγοριών.

6. Διατροφή

Επαναπροσδιορισμός του μοντέλου ανάπτυξης αγροτικής παραγωγής της Κρήτης και επαναφορά της τροφικής επάρκειας με βάση το κρητικό πρότυπο διατροφής και της ολοκληρωμένης και αειφόρου γεωργικής παραγωγής. Το νέο αγροδιατροφικό μοντέλο να στοχεύει να γίνει η Κρήτη παγκόσμιο διατροφικό πρότυπο σε συνάρτηση με τη τουριστική ανάπτυξη.

7. Προστασία υγείας

Υπάρχει αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες της Κρήτης με αποτέλεσμα να παρατηρούνται σε ειδικές καταγεγραμμένες περιοχές εντατικής καλλιέργειας σοβαρά προβλήματα υγείας και ρύπανσης περιβάλλοντος. Παρατηρείται σημαντική εξάρτηση της Κρήτης στη κατανάλωση εισαγόμενων ειδών διατροφής, χρήσης ενέργειας από υγρά καύσιμα και εντατικών ή κλειστών χημικών  καλλιεργειών. Η ανάγκη στήριξης της ποιοτικής κρητικής αγροτικής παραγωγής και της συστηματικής τήρησης των ορίων έκθεσης σε επιβλαβείς χημικές ουσίες επιβάλλει το περιορισμό και τη διακοπή της εισαγωγής τροφίμων στα ξενοδοχεία και σε κέντρα εστίασης για τις ανάγκες διατροφής  των ξένων επισκεπτών και των μόνιμων κατοίκων. Παρά τις αμφιλεγόμενες απόψεις, την άγνοια των επιστημόνων για τους μηχανισμούς  αλληλεπίδρασης των περιβαλλοντικών επιβλαβών παραγόντων σε μοριακό και ενδοκυττάριο επίπεδο στη πρόκληση και ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων, τα μεταβαλλόμενα κατά καιρούς ελάχιστα όρια έκθεσης σε τοξικές ουσίες, είναι αποδεδειγμένο ότι ρύποι,  χημικές ουσίες και άλλοι παράγοντες προκαλούν βλάβες ικανές να προκαλέσουν αύξηση νοσηρότητας. Παρά το βάρος απόδειξης από τις αυξανόμενες τα τελευταία χρόνια πολλαπλές συσχετίσεις της αύξησης νοσηρότητας και ειδικής θνησιμότητας στη Κρήτη και της μακροχρόνιας έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, χημικές ουσίες και φυτοφάρμακα, ακόμα και σε χαμηλές δόσεις, χρειάζονται παραπέρα έρευνες των συσχετίσεων και των μηχανισμών τοξικότητας των δραστικών συστατικών λαμβάνοντας υπόψη τη μακρόχρονη έκθεση του πληθυσμού σε μίγματα χημικών συστατικών μέσω του περιβάλλοντος και της διατροφικής αλυσίδας. Κρίνεται αναγκαία η διενέργεια νέων επιδημιολογικών μελετών, η χρήση υπαρχόντων και νέων εργαλείων βιοπαρακολούθησης των εκτεθειμένων και των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος βιοπαρακολούθησης του πληθυσμού θα ήταν μια ιδιαίτερα σημαντική προσθήκη στους μηχανισμούς ελέγχου και προστασίας της δημόσιας υγείας στη χώρα και την περιφέρεια Κρήτης.

8. Γενετικά τροποποιημένα

Η υποβάθμιση των βιολογικών και γευστικών χαρακτηριστικών των κηπευτικών, αλλά και της βιοποικιλότητας με τη χρήση υβριδίων, η αντικατάσταση των ντόπιων ποικιλιών φυτών αμπέλου, ελιάς, σιτηρών, οσπρίων και άλλων παραδοσιακών ειδών με ξένες στο οικοσύστημα της Κρήτης ποικιλίες, επιβάλλουν τον επαναπροσδιορισμό της αγροτικής παραγωγής με κεντρικό άξονα τη παραμονή της Κρήτης εκτός της χρήσης Γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, σπόρων και φυτών.

9. Κλιματική αλλαγή

Η Κρήτη θα είναι από τα πρώτα θύματα στις  αναμενόμενες καιρικές μεταβολές. Επιβάλλεται άμεσα και για τα επόμενα 20 χρόνια να γίνει σχέδιο προσαρμογής (καλλιέργειας, ανάπτυξης) και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Αναμένεται  μείωση της δραστικότητας των φυτοφαρμάκων, αύξηση της ανθεκτικότητας των εχθρών στις καλλιέργειες, αύξηση των ασθενειών στους οργανισμούς και του stress των φυτών σε θερμοκρασία, νερό, τροφή, που θα έχει  αποτέλεσμα τη μείωση της αγροτικής παραγωγής.

10. Νέες Εμπορικές Συμφωνίες 

Η Κρήτη να μείνει ελεύθερη ζώνη για τις νέες εμπορικές συμφωνίες CETA και  TTIP. Τα φτηνότερα, τα υποβαθμισμένα ποιοτικά αγροτικά εισαγόμενα προϊόντα, τα γενετικά τροποποιημένα είδη, οι διαφορετικοί κανονιστικοί όροι και οι προδιαγραφές παραγωγής και εμπορίας, τα επιβαρυντικά για τα δεδομένα της Κρήτης όρια ασφαλούς χρήσης χημικών ουσιών και φυτοφαρμάκων θα εκτοπίσουν τα κρητικά προϊόντα και θα εξαφανίσουν το κρητικό αγροδιατροφικό πρότυπο.

11. Ενέργεια

Απεξάρτηση από τη χρήση υγρών καυσίμων με στροφή σε φιλικές, καθαρές και οικολογικές πηγές ενέργειας (αιολική, φωτοβολταϊκά, ενέργεια από κύματα θάλασσας, βιοενέργεια) στη κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης που θα αξιοποιεί τους φυσικούς πόρους και θα σέβεται τη βιωσιμότητα και τη βιοποικιλότητα του περιβάλλοντος. Να τεθεί ανώτατο όριο κατανάλωσης καυσίμων στη Κρήτη ενόψει της ανάγκης προσαρμογής στη κλιματική αλλαγή  και της αυξημένης χρήσης αεροπορικών καυσίμων και κίνησης ενοικιαζομένων αυτοκινήτων στη τουριστική περίοδο.

12. Προοπτικές

Η οργανωτική επιτροπή της Ημερίδας αντιλαμβανόμενη την υπάρχουσα αμφισβήτηση ή απόσταση των παραγωγών, των επιστημονικών φορέων, της πολιτείας και των ΜΜΕ στην ανάγκη νέας στρατηγικής στήριξης και ανάπτυξης της αγροτικής, κτηνοτροφικής και αλιευτικής παραγωγής στην Κρήτη και έχοντας υπόψη τις αντικειμενικές δυσκολίες και τις πιθανές συνέπειες από την επιδρομή των νέων εμπορικών συμφωνιών και της κλιματικής αλλαγής, θα πάρει συγκεκριμένα μέτρα ενίσχυσης της ενότητας των αγροτών με τους επιστημονικούς  φορείς και μείωσης των αποστάσεων, των αντιστάσεων και των υπαρκτών κινδύνων.

Η Επιστημονική Επιτροπή της 1^ης Διεπιστημονικής Ημερίδας αποφάσισε την ένταξη της περιφέρειας της Κρήτης σε δεδομένα Ελληνικά, Ευρωπαϊκά και Διεθνή προγράμματα έρευνας συσχέτισης μακροχρόνιας έκθεσης σε ποικίλες χημικές ουσίες στη πρόκληση ασθενειών, μέσα από μελέτες σε βιοδείκτες ειδικών ομάδων του πληθυσμού (π.χ. Ευρωπαϊκά προγράμματα HEALS καιHBM4EU).

Η Επιστημονική και η Οργανωτική Επιτροπή της 1^ης Διεπιστημονικής Ημερίδας, εκφράζοντας την ανάγκη αξιολόγησης των επιμέρους επιστημονικών απόψεων και συμπερασμάτων ερευνών στο θέμα της 1^ης Διεπιστημονικής Ημερίδας, προκηρύσσει την πραγματοποίηση της 2^ης Διεπιστημονικής Ημερίδας την 1^η εβδομάδα  του 2017, με θέμα: « Δυνατότητες και προοπτικές εφαρμογής καλλιεργητικού πλάνου στη βάση νέου, βιώσιμου και υγιούς μοντέλου στρατηγικής του κρητικού αγροδιατροφικού μοντέλου και αειφόρου ανάπτυξης της Κρήτης».

58 Συνολικές προβολές, 1 Σήμερα